Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վերջերս Պակիստանում ազգությամբ ադրբեջանցի «Ալ-Կաիդայի» անդամի սպանության փաստը տարածաշրջանում ահաբեկչական այս կազմակերպության ծավալած գործունեության համատեքստում լուրջ աղմուկ է բարձրացրել: Թեմայի շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց արաբագետ Արմեն Պետրոսյանի հետ:

-Իսլամի ծայրահեղ արմատական ճյուղերից մեկի` վահաբիստական ուղղության գաղափարական հենքի վրա գործող ահաբեկչական կազմակերպություններից մեկը հանդիսացող «Ալ-Կաիդային» անդամակցում են աշխարհի գրեթե բոլոր մուսուլմանական պետություններից սերող անձինք, այդ թվում` ուզբեկներ, թուրքմեններ, տաջիկներ, ադրբեջանցիներ, դաղստանցիներ, չեչեններ, թուրքեր և այլն: Ահաբեկչական հռչակված այս կազմակերպության հիմնական թիրախն են հանդիսանում մի կողմից ԱՄՆ-ը և Արևմուտքի երկրները, մյուս կողմից նրանց կողմնակից իսլամական պետությունները: «Ալ-Կաիդայի» գլխավոր նպատակն է իսլամական պետությունների «փտած» և «հերետիկոսական» վարչակարգերի տապալումը, նրանցում շարիաթական կառավարման հաստատումը և «Մեծ իսլամական խալիֆայության» ստեղծումը:

Իր ստեղծումից ի վեր` «Ալ-Կաիդան»սեփական նպատակներին հասնելու համար օգտագործել է ինչպես Մերձավոր Արևելքում և Կովկասում ծագած հակամարտությունները և զինվածբախումները, այնպես էլ մուսուլմանական պետություններում ստեղծված ճգնաժամային իրավիճակները: Այս առումով կազմակերպության գործունեության համար լայն հարթակ էր ստեղծվել հատկապես 1990-ականների սկզբին Պարսից ծոցում ստեղծված իրավիճակի և Իրաքի դեմ ծավալված ռազմական գործողությունների, Ղարաբաղյան հակամարտության, ռուս-չեչենական պատերազմի, 2001թ. աֆղանական և 2003թ. իրաքյան պատերազմի, ինչպես նաև վերջին ժամանակաշրջանում որոշ արաբական երկրներում և հատկապես Եմենում, Լիբիայում ու Սիրիայում ստեղծված ներքաղաքական ճգնաժամերի հետևանքով:

-Ինչպիսի գործունեություն է իրականացնում կազմակերպությունն Ադրբեջանում:
Ըստ արևմտյան մի շարք աղբյուրների `արդեն 1980-ականների վերջին «Ալ-Կաիդան» Բաքվում հիմնել էր իր գրասենյակը և աջակցել Ադրբեջանին` Լեռնային Ղարաբաղի դեմ պատերազմում: Պատահական չէ, որ 1990-ականներին Ուսամա Բեն-Լադենն անձամբ 60 զանգ է կատարել Բաքու՝ կապվելով «Ալ-Կաիդայի» ադրբեջանական ճյուղի անդամների հետ: Զինադադարի հաստատումից հետո այդ ահաբեկիչների մի մասը Վրաստանի և Դաղստանի տարածքով տեղափոխվել են Չեչնիա, որոշ մասն ել մնացել են Ադրբեջանում` զբաղվելով այդ երկրում կազմակերպության դիրքերի ամրապնդմամբ և ադրբեջանցիների շրջանում ահաբեկիչների հավաքագրմամբ»:

-Իսկ ինչպիսի՞ն է «Ալ-Կաիդայի» գործունեությունը Թուրքիայում:
Իրաքյան, իսկ վերջին ժամանակներում նաև սիրիական իշխանությունները բազմիցս մեղադրել են Անկարային` «Ալ-Կաիդայի» անդամներին իր տարածքում կենտրոնացնելու, զինելու և հովանավորելու հարցում:
Այս առումով աշխարհիկ և չափավոր իսլամական վարչակարգ ունեցող Ադրբեջանն ու Թուրքիան իրենց նախկինում վարած անհեռատես քաղաքականությամբ, ինչպես ներկայումս շարունակելով աջակցել ահաբեկչական այս կազմակերպությանը, թերևս մոռանում են, որ նման կազմակերպությունների վերջնական թիրախն են հանդիսանում ոչ միայն համաշխարհային անվտանգությունը, այլ նաև հենց նման վարչակարգերի տապալումը: Ոսւտի՝ ծայրահեղական իսլամական գաղափարախոսությամբ զինված «Ալ-Կաիդան» ամեն հնարավոր առիթ կօգտագործի դրանք տապալելուն ուղղված ցանկացած ջանքերին աջակցելու համար:

Նույն թեմայի շուրջ ադրբեջանագետ Սարգիս Ասատրյանը հավելեց.
-Ադրբեջանն արդեն երկար ժամանակ հանդիսանում է տարբեր ծայրահեղական կրոնական և Արևմուտքի կողմից որպես ահաբեկչական գնահատվող խմբերի կենտրոն: Հայտնի է, որ Քրդական բանվորական կուսակցությունը (PKK) խոր արմատներ է ձգել Ադրբեջանում, և, ըստ որոշ տեղեկությունների, լուրջ օժանդակություն է ստանում այդ երկրի իշխանություններից: Ի դեպ՝ նշված հանգամանքը, դատելով թուրքական ԶԼՄ-ների նյութերից զգալի անհանգստություն է առաջացնում հատկապես Թուրքիայում:
Իզուր չէ, որ վերջին 10 տարիներին Մեծ Բրիտանիան, Իսրայելը, ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանն ու մի շարք այլ երկրներ Ադրբեջանը պարբերաբար ընդգրկում էին ահաբեկչության սպառնալիքի տեսանկյունից վտանգ ներկայացնող երկրների շարքում:
Ահաբեկչական զանազան խմբավորումների գործունեությունը Ադրբեջանում սկսվում է դեռևս Ղարաբաղյան հակամարտության ժամանակաշրջանից: Ղարաբաղի դեմ սանձազերծած ագրեսիայի տարիներին անձամբ Հեյդար Ալիևի նախաձեռնությամբ բազմաթիվ աֆղան վարձկաններ և այլ իսլամիստ ծայրահեղականներ տեղափոխվում էին ռազմաճակատ՝ հայերի դեմ պատերազմելու: Այս համատեքստում վերջիններիս ներկայությունը չէր կարող հետագայում ևս իր բացասական ազդեցությունը չունենալ Ադրբեջանի համար: Դրանք ակտիվ քարոզչություն էին վարում ադրբեջանցի երիտասարդության շրջանում, ինչի արդյունքում բազմաթիվ մարդիկ ընդգրկվել էին ծայրահեղական ահաբեկչական կազմակերպությունների շարքերում: Ներկայում այս երկրում զգալի ակտիվություն են դրսևորում հատկապես վահաբական և սալաֆիական ուղղվածության խմբավորումները: Վերջին տարիներին միջազգային հակաահաբեկչական գործողությունների շրջանակում ձերբակալված կամ սպանված իսլամիստահաբեկիչների շարքում զգալի թիվ են կազմում հենց Ադրբեջանի քաղաքացիները: Մասնավորապես 2009թ. օգոստոսին Պակիստանում ձերբակալվել էին 30 հոգի, որոնք կասկածվում էին «Ալ-Կաիդա» ահաբեկչական կազմակերպության հետ կապի մեջ: Այդ խմբի բոլոր անդամները Ադրբեջանի և Թուրքիայի քաղաքացիներ էին: Միայն վերջին ամիսներին Պակիստանի իշխանությունների հակաահաբեկչական գործողությունների արդյունքում սպանվել է«Ալ-Կաիդայի» անդամ Ադրբեջանի երկու քաղաքացի: Օրինակները բազմաթիվ են, ինչից կարելի է եզրակացնել, որ ծայրահեղական խմբավորումների գործունեությունը Ադրբեջանումև երկրի իշխանությունների փաստացի անկարողությունը դրա կասեցումը ապահովելու գործում սկսում են լուրջ վտանգ ներկայացնելոչ միայնտարածաշրջանային, այլև միջազգային անվտանգության տեսանկյունից:

Հիշեցնենք, որ այս տարվա փետրվարի 5-ին Պակիստանի անվտանգության ուժերի կողմից իրականացված հատուկ գործողության ընթացքում այդ երկրի Փեշավարի շրջանում «Ալ-Կաիդայի» անդամ այլ ահաբեկիչների թվում սպանվել էր նաև Ադրբեջանի մի քաղաքացի: