Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միությունը «Քաունթերփարթ ինթերնեյշնլ» կազամակերպության հայաստանյան ներկայացուցչության աջակցությամբ 2011թ-ի հոկտեմբերից իրականացնում է «Էլեկտրոնային առևտրի բնագավառում պետական քաղաքականության և իրավական դաշտի բարեփոխումներ»-ի ծրագիրը: Ինչպես այսօր կայացած ասուլիսում ասաց ԻՏՁՄ-ի գործադիր տնօրեն Կարեն Վարդանյանը, էլեկտրոնային առևտուրը Հայաստանում զարգացնելու նպատակով միությունը ձեռնամուխ է եղել էլեկտրոնային առևտրի ոլորտին վերաբերող խնդիրների բացահայտմանը, ինչպես նաև անհրաժեշտ օրենսդրական բարեփոխումների իրականացմանը:

Կ.Վարդանյանի խոսքերով՝ Հայաստանն էլեկտրոնային առևտրի իրականացման երեք ուղղության կարիք ունի. առաջինը՝ Հայաստանի ներսում առևտուրը, որը կարող է փոխել շրջանների հետ կապը՝ էականորեն մեծացնելով ներքին առևտրի ծավալները: Սա կարևոր խնդիր է նաև ՀՀ մարզերի համաչափ զարգացման առումով: Երկրորդ՝ մտավոր ռեսուրսի արտահանումն է երկրից, այսինքն՝ էլեկտրոնային առևտրի գործիքների ներդրումը թույլ կտա մեր մասնագետներին իրենց ստեղծած պրոդուկտները վաճառել էլեկտրոնային առևտրի ձևով: «Երրորդ ուղղությունը ապրանքի ներմուծումն է Հայաստան, որի միջոցով անհարկի մոնոպոլ շուկաններն արդեն չեն կարող այդ մոնոպոլ վիճակը երկար պահպանեն և գների բալանսավորում տեղի կունենա»,- ասաց Կ. Վարդանյանը՝ հավելելով, որ այս 3 ուղղությամբ պետք է փոփոխություններ արվեն:

ԻՏՁՄ-ի գործադիր տնօրենը նշեց, որ առևտուրը Հայաստանում օրենսդրորեն բավականին լավ ձևակերպված է, բայց հիմնականում ձևակերպված է ֆիզիկական առևտրի համար, սակայն էլեկտրոնային առևտրի տարբերակը ներմուծման և արտահանման դեպքում այլ սխեմա է պահանջում: Ըստ Կ.Վարդանյանի՝ Հայաստանը մի շարք միջազգային համաձայնագրեր է ստորագրել, որոնք վերաբերում են սուրհանդակային ծառայություններին: Սակայն Հայաստանում դա չի կիրառվում, մինչդեռ այդ ձևերի կիրառումը զգալիորեն կհեշտացնի ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց էլեկտրոնային առևտրով զբաղվելը:

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի խորհրդական Վահե Դանիելյանի խոսքերով՝ էլեկտրոնային առևտրի ոլորտն ուսումնասիրելիս առաջին հերթին ի հայտ են գալիս օրենսդրական, հարկային, մաքսային և վճարահաշվարկային համակարգին վերաբերող խնդիրներ: Ըստ նրա՝ մեր օրենսդրական դաշտում «առևտուր» հասկացությունը շատ լավ նկարագրված է, բայց մենք հասկանում ենք, որ դա վերաբերում է առևտրային տարածքներում՝ խանութում, սրահում, իրականացվող առևտրին, այլ ոչ թե վիրտուալ տիրույթում: Դրա համար առաջին հերթին անհրաժեշտ է սահմանել, թե ինչ է էլեկտրոնային առևտուրը, ուսումնասիրել էլեկտրոնային առևտրի վերաբերյալ միջազգային փաստաթղթերը:

Վ. Դանիելյանի խոսքերով՝ մաքսային դաշտում նույնպես առանձնացրել են մի շարք խնդիրներ: Մասնավորապես, մաքսային ձևակերպումների գործընթացները պետք է փոխվեն: Ըստ նրա՝ խնդիրներ կան նաև փաստաթղթերի հետ, դրա համար պետք է որոշ հստակություններ մտցվեն, մասնավորապես՝ առաջարկվում է էլեկտրոնային առևտրի դեպքում բեռնամաքսային հայտարարագրերը և այլ փաստաթղթերը պարզեցվեն, իսկ փոստային ծառայությունների դեպքում բեռնամաքսային հայտարարագրերի տեղը կիրառվեն միջազգային կոնվենցիայով համաձայնեցված փոստային համապատասխան փաստաթղթերը:
Նշվեց նաև, որ էլեկտրոնային առևտրի զարգացման առումով խոչընդոտներ կան նաև ֆիզիկական անձանց մասնակցության դեպքում: Կան որոշակի սահմանափակումներ. մասնավորապես՝ 180 օրվա մեջ կարելի է առանց մաքսային ձևակերպման միայն մեկ անգամ էլեկտրոնային առևտուր անել 20 կգ և 150 հազար դրամի սահմաններում: Վ.Դանիելյանի խոսքերով՝ էլէկտրոնային առևտրի համար սա նույնպես մեծ խոչընդոտ կարող է հանդիսանալ:

Ինչ վերաբերում է վճարահաշվարկային համակարգին, ապա Վ.Դանիելյանը նշեց, որ Հայաստանում չի սպասարկվում այլ երկրներում թողարկված Visa և Master քարտերը: Սպասարկելու համար պետք է Հայաստանի բանկերից մեկը համապատասխան արտոնագիր ունենա, օրինակ՝ Visa E-Commerce, և մյուս բանկերին ծառայություն տրամադրի, որպեսզի հնարավոր լինի դրսից ինտերնետով առևտուր անել: «Մեր ունեցած տեղեկություններով համակարգը Հայաստանում ներդնելու համար այսօր 3-4 բանկեր բանակցություններ են վարում»,- ասաց Վ.Դանիելյանը:

«Բանկերն ասում են` մենք այդ արտոնագիրը չենք գնում, որովհետև հայտնի չէ, թե ինչ ծավալի առևտրաշրջանառություն կլինի, մյուս կողմից էլ, եթե այդ լիցենզիան չլինի ու շուկան չաշխատի, դժվար է գնահատել, թե ինչ ծավալի առևտրաշրջանառություն կունենա տվյալ շուկան: Դրա համար դիմել ենք ՀՀ վարչապետին, Կենտրոնական բանկին, որպեսզի գոնե մեկ բանկի համաֆինանսավորեն արտոնագրի ձեռքբերման գործում»,- ասաց ԻՏՁՄ գործադիր տնօրեն Կարեն Վարդանյանը:

Նրա գնահատմամբ՝ եթե այս հարցը լուծվի, ապա երկու տարի հետո առևտրաշրջանառության ծավալը տարեկան կկազմի մոտ 100 մլն դոլար: «Բացի դրանից՝ մենք կշահենք մոտ 3-4 մլն դոլար, որը տալիս ենք դրսի վճարահաշվարկային համակարգերին»,- նշեց Կ.Վարդանյանը:

 Նախորդիվ` Էլեկտրոնային գրագիտության ոչ բավարար մակարդակը՝ էլեկտրոնային առևտրի զարգացման խոչընդոտ