Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայկական հումորի մայրաքաղաք համարվող Գյումրիին այսօր ավելի շատ սազում է հայկական աղքատության, սոցիալ անապահովության ու դառնության մայրաքաղաք անվանումը. Լինելով Շիրակի մարզի մի շարք համայնքներում, այդ թվում`   սահմանամերձ Հայկաձոր գյուղում, համոզվեցինք, որ ավելի սարսափելի վիճակ, քան մարզկենտրոն Գյումրիում է, իրականում դժվար է պատկերացնել:
 
Գուցե դա բացատրվում է նրանով, որ գյուղական համայնքում ժողովուրդը սովոր է սեփական քրտնքով հաց վաստակել ու գոնե, մեկ-երկու անասունով ու հող մշակելով, սովամահության եզրին չսավառնել: Իսկ հայրաքաղաք Գյումրիում իրավիճակը լրիվ այլ է` ժողովուրդն այստեղ ապրում է աշխատանքի շնորհիվ, որը չկա, նպաստների հաշվին, որոնք չնչին են ու պետության աջակցության շնորհիվ, որը գրեթե բացակայում է:

Դրա վառ ապացույցն են Գյումրիի 6.5 հազարից ավելի անօթևան ընտանիքները, որ ապրում են փլատակ հանրակացարաններում` առանց տարրական հարմարությունների, որտեղ «զուգարան են գնում» դույլի մեջ ու հետո այն դատարկում փլատակներում (ամռանն էլ տառապում գարշահոտությունից, ինֆեկցիոն հիվանդություններից): Կամ գոյատևում են տնակային ավաններում, ուր թիթեղյա առաստաղներըը անձրևաջրերից ամենևին չեն պաշտպանում, իսկ ուժեղ անձրևների ժամանակ այդ տնակները անգամ «լողում են»:

Հիշատակված հակահիգիենիկ հանրակացարանը, որքան էլ դա տարօրինակ հնչի, տեղակայված է հենց քաղաքի կենտրոնում, ավելին` Շիրակի մարզպետարանի կիպ հարևանությամբ: Եվ եթե մարզպետարանի դռան առջև ամեն օր կայանում են թանկարժեք մեքենաներ, որոնցից դուրս են գալիս կուշտ մարդիկ, ապա նախկին «Լենտեքստիլ» կոմբինատին պատկանող հանրակացարանի կիսաքանդ շենքում գոյատևում են թվով քսան ընտանիքներ, ովքեր հացին, բառիս բուն իմաստով, «կակա» են ասում: Նրանց թվում են երեխաներ, նաև` հաշմանդամ երեխաներ, տարեցներ:

Հանրակացարանի մի կորպուսն ամբողջությամբ մնացել է ռուս ու մոլդավացի կանանց, ովքեր հիմա գլխներին են տալիս, թե ինչո՞ւ երկրաշարժից հետո չհեռացան Հայաստանից, որտեղ աշխատում էին կոմբինատում, իսկ հիմա ստիպված են, հերիք չի,  «դվոռնիկություն» անել, մի բան էլ` «ապրել» նման հակահիգիենիկ պայմաններում:

Տատյանա Գուբան, օրինակ, սպասում է, թե երբ պետությունը խոստումը կկատարի ու նրան բնակարան կհատկացնի` հերթացուցակով դա այս տարի է լինելու, իսկ մինչ այդ աշխատանքի ժամերին փողոցում գտած հացի ու լավաշի մնացորդներից շիլա է սարքում ու կերակրում իր դռան մոտ հավաքվող բազմաթիվ կատուներին:

Ավելի ծայրահեղ է վիճակը մյուս կորպուսում. այստեղ կան և մարմնավաճառներ, և հոգեկան շեղում ունեցող բնակիչներ (թեև առկա պայմաններում եզակիները նման խնդիրներ չէին ունենա), և հուսալքված տատիկներ:

Այս շենքում միշտ մռայլ է, փայտյա վառարաններով տաքացվող տներից ծուխը լցվում է շքամուտք կոչվող տարածք, լույս համարյա չեն վառում` կոմունալ ծախսերից հնարավորինս խուսափելու համար, իսկ դույլերից տարածվող գարշահոտը պարզապես խեղդում է: Բայց` մարդիկ նմանատիպ պայմաններում գոյատևում են, քանզի այլ ելք չունեն:

34-ամյա Հերմինե Կարապետյանը, ով հաշմանդամ որդի ունի, արդեն 15 տարի բնակվում է հանրակացարանի սենյակներից մեկում. ծնունդով լուսակերտցի երիտասարդ այս կնոջը Գյումրին հրապուրել է աշխատանք գտնելու հեռանկարով, բայց փոխարենը նա հայտնվել է ավելի ծայրահեղ վիճակում: Հիմա էլ ստիպված գոյատևում է` արդեն ոչ թե իր, այլ 4-ամյա որդու համար ու երազում, որ նա մի օր ի վերջո կքայլի: Ապրուստի գումարն էլ վաստակում է սրա-նրա տանը գործ անելով:

«Հաց եմ թխում, տուն մաքրում, այլ գործեր անում` ում ինչ պետք է…էդ ա, հիմնական աշխատանք չունեմ»,- պատմում է նա:
Օրվա զբաղմունքն էլ վառարանը վառել-անջատելն է ու փայտ հայթհայթելը` ոչ հեռուստացույց կա (հարևանն ունի, երբեմն նայում է), ոչ էլ գիրք-գրականություն, որ կարդա… չնայած չի էլ կարդում` այն կյանքը, որ նկարագրվում է գրքերում, շատ հեռու է դառը իրականությունից:

Մի բան էլ` վախենում բարձր խոսել, որ հանկարծ կիսափլատակ շենքը վերջնական փլատակի չվերածվի ու իրեն տակը չառնի: Մի երազանք էլ ունի`  կյանքը «քիչ մը» բարելավվի ու գոնե նորմալ պայմաններում լոգանք ընդունի:

Մեր հարցին ի պատասխան կինը նշեց, որ չի դիմել քաղաքապետարան, քանի որ` մյուսները դիմել-մերժվել են, «ես էլ հույս չունեմ»: Ու այդպես` օրեցօր, տարեցտարի...  Միակ տարբերությունն այն է, որ որդին է մեծանում ու բժիշկները շարունակ հույս են տալիս, թե կքայլի, ապաքինում կլինի, բայց երեխան այդպես էլ չի քայլում:

«Վիրահատության համար` չգիտեմ…գուցե կօգնի, ուղղակի բժիշկները չեն ասում, մտածում են` եթե օգնի էլ, ո՞նց եմ վիրահատության փողը տալու: Ես էլ սպասում եմ, որ Աստծո կամոք կքայլի բալես»,-սա վերջինն էր, ինչ մեզ հրաժեշտ տալուց ասաց կինն ու շտապեց երկու կարտոֆիլ խորովել վառարանի վրա` երեխային կերակրելու ժամն էր:

Նախորդիվ` Աղքատ Գյումրվա դիմապատկերը. Հատկապես ծանր է կանանց վիճակը.տղամարդիկ գնում ու մնում են «դրսում»