Ա. Սաղաթելյան. Խոջալուի մասին ադրբեջանական միֆը որևէ ողջամիտ հիմք չունի
«Սովի և կրակի միջև. իշխանություն` կյանքերի գնով» վավերագրական ֆիլմն ապացուցում է, որ Խոջալուի մասին ադրբեջանական միֆը որևէ ողջամիտ հիմք չունի, ապացուցում է, որ Աղդամի օպերացիայի ժամանակ չի խախտվել միջազգային հումանիտար իրավունքը: Ֆիլմի շնորհանդեսի ժամանակ ասաց ՀՀ նախագահի աշխատակազմի «Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնի» տնօրեն Արա Սաղաթելյանը:
1 ժամ 30 րոպե տևողությամբ «Սովի և կրակի միջև. իշխանություն` կյանքերի գնով» վավերագրական ֆիլմում ներկայացված են իրողություններ` 1991 թվականի նոյեմբերից մինչև 1992 թվականի փետրվարն ընկած ժամանակահատվածում Ստեփանակերտի շրջափակման ճեղքման և Բաքվի քաղաքական էլիտայի հանցավոր գործունեության հետևանքով տեղի ունեցած դեպքերի մասին, որոնք Խոջալուի խաղաղ բնակչության մահվան պատճառ են դարձել:
Երկու մասից բաղկացած վավերագրական ֆիլմում ներկայացված են Ադրբեջանի Հանրապետության քաղաքական շրջանակների կողմից կատարված հանցագործությունները հաստատող անհերքելի փաստեր. հանցագործություններ, որոնց զոհ են գնացել կանայք, երեխաներ և ծերեր: Ֆիլմի ստեղծման աշխատանքներն իրականացվել են ՀՀ նախագահի աշխատակազմի «Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնի» կողմից:
«Ադրբեջանը վերջին օրերին մեծ գումար է ծախսում այս միֆի քարոզչության վրա, քանի որ սա միակ հենակետն է, որը, իրենց պատկերացմամբ, ամենաամուր առանցքն է Ադրբեջանի կողմից հակահայկական քարոզչության համար»,- ասաց Ա. Սաղաթելյանը:
Ֆիլմի գործադիր պրոդյուսեր Արման Սաղաթելյանն ասաց, որ ֆիլմի աշխատանքների մեկնարկը տրվել է երկու տարի առաջ, երբ չեխ հայտնի լրագրող Դանա Մազալովան (Դ. Մազալովան հեղինակն է Այազ Մութալիբովի հետ հայտնի այն հարցազրույցի, որտեղ Ադրբեջանի նախկին նախագահը խոստովանում է, որ Խոջալուի ողբերգությունը ադրբեջանական ընդդիմության ձեռքի գործն է) այցելել է Հայաստան: Հենց այդ ժամանակ էլ որոշում է կայացվել փորձել ամփոփել այդ բոլոր նյութերը, հավաքագրել բոլոր վկայությունները, որպեսզի ադրբեջանցիների կողմից 20 տարի շարունակ տարածվող միֆին հնարավոր լինի արժանի հակահարված հասցնել ու հակափաստարկներ ներկայացնել:
«Մենք սառը տրամաբանական դատողությունների, հետազոտությունների արդյունքում փորձել ենք տալ մի շարք հարցերի ճիշտ պատասխաններ` կատարվել է հանցագործություն, զոհվել են անմեղ մարդիկ ու քաղաքացիական անձինք, ու խնդիր ենք ունեցել հասկանալու` ով է պատասխանատվություն կրում այդ զոհերի համար, որն է այն կողմի մոտիվացիան, որը պետք է կրի պատասխանատվություն»,- ասաց Արման Սաղաթելյանը:
Ներկայացնելով այդ ժամանակ ստեղծված իրավիճակը, նա նշեց, որ ԼՂՀ իշխանություններն այլընտրանք չեն ունեցել, քան սովի, ջրի, դեղորայքի ճգնաժամի պարագայում ամբողջությամբ շրջափակված ու 5-6 կետից ռմբակոծվող Ստեփանակերտի շրջափակումը ճեղքել:
Բայց, ըստ նրա, փաստ է, որ ադրբեջանական կողմը տեղեկացված է եղել նախատեսվող ռազմական օպերացիայի մասին ու ոչ մի միջոց չի ձեռնարկել այդ տարածքի խաղաղ բնակչությանը տեղափոխելու ուղղությամբ, այլ դիտավորյալ ու հանցավոր կերպով պահել է բնակչությանը ռազմական գործողությունների սրտում:
Արման Սաղաթելյանը իր խոսքում ընդգծեց, որ հայկական ուժերը իրականացրել են ռազմական օպերացիա` պահպանելով հումանիտար իրավունքի բոլոր նորմերը, որպեսզի բնակչությունը, նաև զինված ստորաբաժանումները, առանց կորուստների լքեն տարածքը: «Ովքեր որ անցել են հումանիտար այդ միջանցքով, բարեհաջող հասել են տեղ, նաև Խաջալուի քաղսովետի նախագահը, ով հասել է Բաքու, դարձել պատգամավոր, հումանիտար անցման երկայնքով որևէ մահացության դեպք, զոհ չի գրանցվել: Փաստ է, որ դեպքերը դարձել են շահարկման առարկա: Դրանք տեղի են ունեցել Աղդամի մոտակայքում, այն տարածքներում, որտեղ մինչև 1993 թվականը հայկական կողմը մուտք, վերահսկողություն չի ունեցել: Փաստ է, որ դիակները, որոնք հայտնվել են իրենց տարածքներում` և բազմաթիվ անգամ տեղաշարժվել են, և այլանդակվել են: Փաստ է, որ այս ամենը տեղի է ունեցել, որպեսզի այս հարցը շահարկվի ներքաղաքական պայքարում, որպեսզի իշխանությունից հեռացվի այն ժամանակվա նախագահ Մութալիբովը, ու ազգայնական ուժերը գան իշխանության, ու որպես խաղաքարտ օգտագործվի հայ ատելության զարգացման դեմ, հայկական կողմին մեղադրելու համար, որը շարունակվում է մինչև օրս»,- ասաց նա:
Ֆիլմի սցենարի հեղինակ Արմեն Մինասյանն ասաց, որ սցենարը մշակելիս առաջնորդվել են մեկ սկզբունքով` ոչ թե հետևություններ, եզրահանգումներ ներկայացնել, այլ լսարանին տալ անհերքելի փաստեր, որոնց հիման վրա դիտողը կարողանա իր համար անհրաժեշտ եզրակացություններ անել: «Բոլոր դեպքերում իրականացվել է հետազոտական հսկայական աշխատանք, փորձել ենք մեզ համար մատչելի բոլոր աղբյուրներն ուսումնասիրել: Շատ հարցերի պատասխաններ իսկապես անհնար է եղել գտնել, քանի որ դրանք կարելի է ստանալ միայն ադրբեջանցիներից, ինչն այս պահին ուղղակի անհնար է, քանի որ այդ երկիրն այդ իրադարձությունների ականատեսներին մեկուսացված է պահում»,- ասաց Արմեն Մինասյանը:
Արա Սաղաթելյանն ասաց, որ ֆիլմը դեռևս ռուսերեն և անգլերեն տարբերակներով է, իսկ շուտով կթարգմանվի ևս 7 լեզուներով: Վավերագրական ֆիլմի հանրային ցուցադրումը կկայանա մարտի 3-ին, ժամը 18:00-ին` «Մոսկվա» կինոթատրոնում:
Նա առանձնակի շնորհակալություն հայտնեց նրանց, ովքեր տրամադրել են ֆիլմի համար անհրաժեշտ նյութեր, ովքեր անցել էին պատերազմը ու մեծ դժվարությամբ պահպանել արխիվներ, հայ ու արտասահմանցի լրագրողներին, ովքեր այն տարիներին եղել էին Ղարաբաղում ու մասնակցել այդ գործընթացներին:
«Ֆիլմի պատրաստման ժամանակ մենք ավելի շատ հենց արտասահմանցի լրագրողների, իրավապաշտպանների նյութերին ենք նախապատվություն տվել, որպեսզի ավելի օբյեկտիվ լինի»,- ասաց Արմեն Մինասյանը:
Արա Սաղաթելյանը նշեց, որ այս թեմայով կուտակված նյութը բավականին շատ է ու հնարավոր է, որ ստեղծվի ֆիլմաշար:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Լավագույն դրամատիկ տենորներից Արսեն Սողոմոնյանը համերգաշարով ցույց կտա՝ արվեստը չունի սահմաններ
