Ձեր վստահելի աղբյուրը

Նախագահ Սերժ Սարգսյանի Բրյուսել կատարած այցը և ԵՄ մարմինների ղեկավարների հետ քննարկումները Panorama.am-ի հետ հարցազրույցում ամփոփել է Բելգիայի Թագավորությունում ՀՀ դեսպան և Եվրոպական Միությունում ՀՀ ներկայացուցչության ղեկավար Ավետ Ադոնցը:

-Պարոն դեսպան, ինչպես կգնահատեք նախագահ Սերժ Սարգսյանի բրյուսելյան այցը,  ի՞նչ քննարկումներ կայացան, ի՞նչ հեռանկարներ նախանշվեցին:

-Քննարկումները հիմնականում երկու ուղղությամբ էին. Հայաստան-Եվրոպական Միություն երկկողմ հարաբերությունները, դրանց դինամիկան, որակը և հեռանկարները, և երկրորդ` տարածաշրջանային խնդիրները:
Առաջին ուղղությունն այնքան բազմազան է, որ դրա մասին կարելի է երկար խոսել: Նախ` շատ բարձր գնահատվեց դինամիկան, մասնավորապես վերջին շրջանում Հայաստանի և ԵՄ միջև համագործակցությունը. Ասոցացման համաձայնագրի 24 գլուխներ համաձայնեցվել են, հայտարարվեց, որ ԵՄ-ն իր պատրաստակամությունն է հայտնում Ազատ և համապարփակ առևտրի գոտու ստեղծման մասին բանակցությունները սկսելու վերաբերյալ: Ես նույնիսկ կարող եմ ասել, որ բանակցությունները «դե ֆակտո» սկսվել են, որովհետև այս հայտարարությունը կրում է միջանկյալ բնույթ: Բանակցությունների ֆորմալ մեկնարկը դեռ նոր է տրված, բայց աշխատանքի, կարելի է ասել, 30-40 տոկոսն արդեն կատարված է: Երկու տարի է, ինչ Հայաստանի կառավարության օրակարագում են այն ռեկոմենդացիաները, որոնք տրվել են Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից, և այդ ռեկոմենդացիաները կատարելուց հետո միայն հնարավոր կլիներ սկսել բանակցությունները, և այսօր այդ հայտարարությունն արվեց: Ես հուսով եմ, որ առաջիկա ամիսներին այդ բանակցությունները կսկսվեն:

Բանակցությունները սկսվեցին վիզայի դյուրացման գործընթացով, ինչը վիզաների ազատականացման ուղղությամբ տարվող աշխատանքների ուղղությամբ կարևոր կամ առաջին քայլն էր: Հուսով եմ, որ այս տարի վիզաների դյուրացման գործընթացը կավարտվի, կհամաձայնեցվի փաստաթուղթը, որը կվավերացվի Եվրոպական խորհրդարանի և Հայաստանի ԱԺ կողմից: Այնուհետև անմիջապես մենք պետք է սկսենք վիզաների ազատականացման գործընթացը՝ ռեֆորմը: Հայաստանի ներսում բարեփոխումները բոլոր բնագավառներում՝ ժողովրդավարություն, մարդու իրավունքներ, տնտեսություն: Եվրոպական միությունը, Եվրոպական հանձնաժողովը, մասնավորապես, իր պատարաստակամությունը հայտնեց, ավելացնել աջակցության ծավալը և որակը, հաշվի առնելով Հայաստանի կառավարության կողմից իրականացվող բարեփոխումների որակը, որոնք բավականին բարձր գնահատվեցին: Մասնավորապես բարձր գնահատվեցին վերջին շրջանում իրականացվող բարեփոխումները, դրանց որակը, ինչը միանգամից արձագանք գտավ ԵՄ-ի կողմից, որը պատրաստակամություն հայտնեց բարձրացնել աջակցության թե որակը և թե ծավալը:

Ինչ վերաբերում է հարցերի երկրորդ խմբին` տարածաշրջանային խնդիրներին, մասնավորապես ԼՂ հակամարտությանը, Եվրոպական Միությունը նորից հաստատեց իր մոտեցումը, որ ԵՄ-ն սատարում է Մինսկի խմբի շրջանակներում տեղի ունեցող գործընթացը և պատրաստ է լրացուցիչ ռեսուրսներ ներդնել կամ օգնել Մինսկի խմբին` փոխվստահության մակարդակը բարձրացնելու համար: Հայտնի է, որ առանց փոխվստահության, որևէ հակամարտության կարգավորումն անհնարին է: Քննարկվեցին նաև Հայաստան- Թուրքիա հարաբերությունները նույնպես: Գնդակը Թուրքիայի դաշտում է, բայց ԵՄ-ն հույս հայտնեց, որ Թուրքիան կանդրադառնա այս հարցին և կսկսի վավերացման գործընթացը: Հարցերի քանակը բազմազան էր: Բայց մեկ բան հստակ է. բարեփոխումը և դրա իրագործումը դարձել է Հայաստան-ԵՄ քաղաքական օրակարգի բաղկացուցիչ մաս:

- Հայտնի է, թե Հայաստանն ինչ է ուզում ԵՄ-ից՝ ազատ առևտրի գոտու մուտք, դյուրացված վիզաներ կամ վիզաների բացակայություն ու եվրոպական շուկաներից օգտվելու հնարավորություն: Իսկ ի՞նչ է ուզում Եվրամիությունը Հայաստանից:

-Ասել թե` մենք Եվրամիությունից ուզում ենք միայն ազատ առևտուր և ազատ մուտք իրենց շուկաներ, դա քիչ է: Մենք ուզում ենք Եվրոպական Միությունից իրենց լավագույն փորձը, և մեր ցանկությունը փոխադարձ է: Փոխադարձ է, որովհետև Եվրոպական Միությունն ինքն է հետաքրքրված, որպեսզի իրենց լավ փորձը կիրառվի նաև Հայաստանում, իսկ Հայաստանը ԵՄ հարևան երկիր է, Հայաստանը ԵՄ գործընկեր երկիր է: Ես ավելի քան վստահ եմ, որևէ առևտուր, արդյունավետ առևտուր, փոխշահավետ առևտուր, որևէ տնտեսական համագործակցություն, այսօր իրականացնելն այդքան էլ հեշտ չի` առանց այդ փորձի կիրառման:

-Պարոն Ադոնց, ասոցացման համաձայնագրի բանակցությունները, նաև վերջին որոշումները մյուս փաթեթների շուրջ բանակցությունների մեկնարկման վերաբերյալ, անընդհատ պրոցեսներ են: Հայաստանի ներսում բարեփոխումների պրոցեսն էլ անընդհատ է: Եթե երկու երեք նախադասությամբ ամփոփեք, ո՞րն էր նախագահի վերջին այցի գլխավոր ձեռքբերումը:

-Առաջինը՝ արձանագրվեց Հայաստանի կողմից իրականացվող բարեփոխումների բարձր որակը, լավ որակը, և արձանագրվեց Եվրոպական միության խոստումը կամ նպատակը` ավելացնել ՀՀ-ին այն աջակցությունը, որպեսզի այդ ռեֆորմներն ընթանան կամ զարգանան ավելի նպատակաուղղված և ավելի որակյալ: Երկրորդ՝ արձանագրվեց և հաստատվեց ազատ առևտրի համաձայնագրի բանակցությունների սկիզբը, որը շատ կարևոր է: Ես որևէ տարբերություն չէի դնի այդ 2 փաստաթղթերի` ասոցացման համաձայնագրի և ազատ առևտրի համաձայնագրի միջև, չնայած այն բանին, որ այդ 2 փաստաթղթերը կազմում են մեկ մեծ փաստաթղթի 2 բլոկ՝ մեկն առանց մյուսի չի ստորագրվում: Եվ արձանագրվեցին նոր մոտեցումները տարածաշրջանային որոշ խնդիրների վերաբերյալ:

-Պարոն Ադոնց, անընդհատ նշվեց, որ ԵՄ խորհուրդն իր վերջին զեկույցում խնդիր դրեց, որ պետք է ակտիվացնել շփումները ԼՂ-ի հետ, ինչն իր հայտարարություններում շեշտեց նախագահը: Դուք, որպես դեսպան, կարո՞ղ եք ասել` Բրյուսելում կա՞ն այդ շփումներն ակտիվացնելու որոշակի մտադրություններ և հետաքրքրվածություն:

-Նախ` այդ գաղափարը ծնվեց դեռ անցյալ տարի, երբ Եվրոպական խորհրդարանը ընդունեց մի բանաձև՝ Արևելյան գործընկերության մասին, որտեղ ընդգծված էր այդ միտքը` պետք է կապեր հաստատել չճանաչված տարածքների հետ, չթողնել որպեսզի եվրոպական սահմանների ներքո լինեն անկլավներ՝ դա անթույլատրելի է և չի համապատասխանում եվրոպական արժեքներին և ընդհանարպես մտածելակերպին: Հիմա փորձ է կատարվում զարգացնել այդ գաղափարը:
Եվ այո, ինչո՞ւ ոչ: Կարող եմ նշել, որ Ղարաբաղը միակ անկլավն է եվրոպական սահմանների շրջանակներում, որտեղ ԵՄ-ն պարզապես բացակայում է: Եվրամիությունն իր ներկայությամբ զրոյական մակարդակում է ԼՂ-ում: ԵՄ այս կամ այն պաշտոնյայի, լինի դա խորհրդարանից, հանձնաժողովից, թե ԵՄ խորհրդից, ԼՂ այցելության ցանկացած փորձ Ադրբեջանը պարզապես ձախողում է: Կամ այդ ներկայացուցիչների անունը միանագամից տեղ է գտնում իրենց սև ցուցակում կամ էլ` նախապայմաններով են հանդես գալիս, որ Ղարաբաղ պետք է այցելեն միայն Ադրբեջանով: Ինչն անթույլատրելի է:

-Կարելի՞ է ասել, որ սա նաև փորձ էր որոշակի առումով կանխել ադրբեջանական հիստերիան, կապված եվրապաշտոնյաների ղարաբաղյան այցերի հետ:

-Անշուշտ:

-Հայկական կողմը միշտ խնդիր է դրել, որ Լեռնային Ղարաբաղը պետք է շփումներ ունենա աշխարհի և մասնավորապես Եվրամիության հետ: Վերջին շրջանում նախագահը տարբեր բարձր ամբիոներից, այդ թվում նաև` նախորդ տարի Ադենաուերի հիմնադրամում հնչեցրած ելույթում, այդ խնդիրը դրել է: Կարելի՞ է ասել, որ Հայաստանի հնչեցրած ահազանգի արդյունքում է հարցն ընդգրկվել Եվրամիության օրակարգ:

-Անշուշտ, դա մեր ահազանգի արդյունքն էր: Վերջին ժամանակաշրջանում մենք միշտ ահազանգել ենք, մասնավորապես, այստեղ Բրյուսելում (իսկ Բրյուսելը միայն Բելգիան չէ, Բրյուսելը, դա Եվրամիությունն ու ՆԱՏՕ-ն են նաև), որ լինելով Եվրոպական մայրաքաղաք, բավականին լուրջ մտածեք այս փոքր անկլավի մասին, որտեղ ապրում են 100 հազարից ավել մարդիկ, ովքեր ձեր կարիքն ունեն, ձեր օգնության կարիքն ունեն և ձեզ հետ շփվելու կարիքն ունեն: Բայց, իզոլյացիայի կամ մեկուսացման պատճառով, այդ հնարավորությունը չկա: Չի կարելի փակել աչքերը այս տարածքի վրա, մոռանալ այդ տարածքը: