Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Վաճառում եմ երիկամ»: Այս հայտարարությանը հանդիպեցինք կայքերից մեկում: Չնայած հայաստանյան օրենսդրությամբ փոխպատվաստման ենթակա օրգանների առք ու վաճառքը արգելվում է, սակայն ծառայություններ գովազդող կայքերում մի քանի նման հայտարարություններ հանդիպեցինք:

«Վաչառում եմ երիկամ, գինը պայմանավորվենկ, ռեսուրսը երկորդ բացասական, գրել իմ մաիլով: Տարածաշրջան` Լոռի, Վանաձոր»,-այս հայտարարությունը քաղաքացին տվել է այս տարվա փետրվարին: Մեկ ուրիշն էլ` 42 տարեկան առողջ, ընտանիք ունեցող քաղաքացին առաջարկում է երիկամը գնել 10 հազար դոլարով: Սա էլ նախորդ տարվա դեկտեմբերին զետեղված հայտարարություն է: Նման հայտարարություններ երևանյան փողոցների սյուներին էլ կան: Լրատվամիջոցներից մեկը ֆիքսել էր այն:

«Մարդուն օրգանների և (կամ) հյուսվածքների փոխպատվաստումը կատարվում է առանց դրամական կամ այլ կերպ փոխհատուցում ստանալու պայմանով, եթե փոխպատվաստման համար դոնորի գրավոր համաձայնության մեջ այլ բան նախատեսված չէ: Մարդու օրգանների փոխպատվաստման գովազդն արգելվում է»,-սա «Մարդուն օրգաններ և (կամ) հյուսվածքներ փոխպատվաստելու մասին» օրենքի պահանջներն են:

Ոստիկանության հասարակայնության ու լրատվության միջոցների հետ կապերի վարչությունից Panorama.am-ին հայտնեցին, որ Քրօր-ի 104 հոդվածի 2-րդ մասի 14 կետի/Սպանություն, որը կատարվել է տուժողի մարմնի մասերի կամ հյուսվածքների օգտագործման նպատակով/, 112 հոդվածի 2րդ մասի 13-րդ կետի /դիտավորությամբ մեկ ուրիշին մարմնական վնասվածք պատճառելը կամ առողջությանն այլ ծանր վնաս պատճառելը տուժողի մարմնի մասերի կամ հյուսվածքների օգտագործման նպատակով/ և Քրօր.-ի 125 հոդվածի/փոխպատվաստման վիրահատություն կատարելու կանոնները խախտելը/ հատկանիշներով իրենց մոտ քրեական գործեր չեն հարուցվել:

«Արաբկիր» բժշկական կենտրոնում 1991-ից մինչ օրս օրգանների ու հյուսվածքների 110 փոխպատվաստում է իրականացվել: Հանրապետությունում փոխպատվաստում իրականացնելու համար լիցենզավորում ունի միայն այս բժշկական կենտրոնը: Panorama.am-ի հետ զրույցում Կենտրոնի տնօրեն, ԱԺ առողջապահության մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արա Բաբլոյանն ասաց, որ կատարված փոխպատվաստումներից միայն 25-ի պարագայում օրագաններն ու հյուսվածքները վերցվել են մահացած մարդուց:

«91 թվականին, երբ սկսեցինք փոխպատվաստումներ իրականացնել, Խորհրդային միության մաս էինք կազմում և առաջին 2 տարին դեռ իներցիայով մենք կարողանում էինք օրգաններ ստանալ Սանկտ Պետերբուրգից` համաձայն մեր համագործակցության պայմանագրի»,-ասաց բժիշկը:

Նա բացատրեց, որ Հայաստանում մարդկանց մենթալիտետի հետևանքով այսօր էլ դժվարություններ կան մահացած մարդկանց օրգանների փոխպատվաստման առումով: «Դրա համար առայժմ միայն կատարվում է կենդանի դոնորից»,-ասաց Բաբլոյանն ու հիշեցրեց, որ հայաստանյան օրենքը` «Մարդուն օրգաններ և (կամ) հյուսվածքներ փոխպատվաստելու մասին», շատ հստակ սահմանում է, որ մարդու օրագաններն առք ու վաճառքի ենթակա չեն:

Հիշեցնենք, որ հիշյալ օրենքի դրույթները չեն տարածվում մարդու վերարտադրողականության գործընթացի հետ առնչվող օրգանների, դրանց մասերի ու հյուսվածքների (ձվաբջիջ, ձվարաններ, ամորձիներ, սերմնահեղուկ, էմբրիոններ), արյան և դրա բաղադրամասերի վրա: Կառավարությունը սահմանել է փոխպատվաստման ենթակա օրգանների ու հյուսվածքների ցանկը, որում ընդգրկված են սիրտ, երիկամ, փայծաղ, լյարդ, թոք, ենթաստամոքսային գեղձ` 12-մատնյա աղիքի հետ, էնդոկրին գեղձեր, սիրտ-թոք համալիր, լյարդ-աղիք, եղջրաթաղանթ, մաշկ, ոսկոր, էնդոկրին հյուսվածք, անոթներ:

«Օրգանների առք ու վաճառքը մենք կարողանում ենք կանխարգելել ամենապարզ ճանապարհով, երբ դոնորը նոտարի հաստատմամբ բերում է փաստաթուղթ, երբ ինքը այդ օրգանը տալիս է առանց ֆինանսական հատուցման, առանց բռնի ուժի և առանց պաշտոնական կախվածության: Մենք պահանջում ենք, որ այս երեք կետերը նշված լինեն, եթե նշված չեն, ապա մենք չենք սկսում նույնիսկ հետազոտությունը»,-ասաց Բաբլոյանը: Նրա խոսքով, եղել են դեպքեր, երբ ներկայացվել է նման փաստաթուղթ, սակայն դրանից հետո եղել են մամուլի հրապարակումներ վաճառքի վերաբերյալ, սակայն դրան, ըստ Բաբլոյանի, պետք է արձագանքեն այլ մարմիններ. «Ամեն մարդ իր գործով պետք է զբաղվի»:

Հայաստանում առավել շատ իրականացվում է երիկամի, հյուսվածքների, եղջերաթաղանթի փոխպատվաստում: «Ներմուծում այօր դեռևս հնարավոր չէ: Բոլոր երկրներն աշխատում են համագործակցության սկզբունքով: Եթե մենք կարողանանք օրգաններ տալ, ապա նրանք մեզ կընդգրկեն նման ծրագրում: Բայց քանի դեռ մեր երկրում մահացած մարդուց օրգան վերցնելը ներդրման ճանապարհին է, մենք առայժմ չենք կարող նման ծրագրերում ընդգրկվել»,-բացատրեց Բաբլոյանը: Նշենք, որ հիշյալ օրենքով արգելվում է Հայաստանից օրգանների արտահանումը: