Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Այսօրվա դրությամբ, և´ ՀՅԴ-ն, և´ ՕԵԿ-ը, և´ «Ժառանգությունը», և´ քաղաքական դաշտ նոր մուտք գործած «Ազատ դեմոկրատները», և´ արդեն վաղուց քաղաքական դաշտում գտնվող կոմունիստները համապատասխան ռեսուրսներ չունեն և խիստ կասկածելի է` նրանց ընտրազանգվածը կհերիքի` 5 տոկոս ձայներ հավաքելու համար» ,-Panorama.am-ի հետ հարցազրույցում հայտարարեց քաղաքագետ, ԵՊՀ Քաղաքական ինստիտուտների և գործընթացների ամբիոնի վարիչ Գարիկ Քեռյանը: Ներքաղաքական կյանքի ամփոփումը բանախոսի հետ` ստորև.

- Պարոն Քեռյան, նախընտրական գործընթացներ են, ինչպե՞ս կգնահատեք պրոցեսների ներկայիս փուլը:
Պահի մեխն այն է, որ ընտրություններին մնացել է մոտ երկու ամիս, և բավականին լուրջ հստակեցված է քաղաքական դաշտը: Կարծում եմ, քաղաքական դաշտի դերակատարների իմաստով լուրջ անակնկալներ մեզ չեն սպասվում: Այդ դաշտի առաջին բնորոշումն այն է, որ այն բևեռացված է: Երեք հիմնական քաղաքական ուժեր կան` ՀՀԿ, ԲՀԿ, ՀԱԿ: Մնացած կուսակցությունները ընտրությունների հետագա զարգացման վրա էական ազդեցություն չեն կարող ունենալ և նրանց ճակատագիրը կախված է այն բանից, թե այս երեք բևեռներից որ մեկի հետևից նրանք կգնան: Հավատալ, որ այս երեքից բացի մնացածները կարող են հաղթահարել 5 տոկոսանոց ընտրաշեմը, բավականին անհավանական կլինի: Այսօրվա դրությամբ, և´ ՀՅԴ-ն, և´ ՕԵԿ-ը, և´ «Ժառանգությունը», և´ քաղաքական դաշտ նոր մուտք գործած «Ազատ դեմոկրատները», և´ արդեն վաղուց քաղաքական դաշտում գտնվող կոմունիստները համապատասխան ռեսուրսներ չունեն և խիստ կասկածելի է` նրանց ընտրազանգվածը կհերիքի` 5 տոկոս ձայներ հավաքելու համար:

- Ի՞նչ եք կարծում, ՀՅԴ-ն է՞լ չի կարողանա այդ շեմը հաղթահարել:
Դաշնակցությունն ամենայն հավանությամբ կկարողանա, բայց ես չեմ կարող հարյուր տոկոսով պնդել դա: Նա կայուն ընտրազանգված ունի, բայց կայուն ընտրազանգվածն արդյո՞ք թվաքանակի առումով կբերի նրան այդ հինգ տոկոսը, դժվար է ասել: Բայց նրանց` ԱԺ անցնելու հավանականությունը` համեմատած ՕԵԿ-ի, «Ժառանգության» ու «Ազատ դեմոկրատների» հետ, բավականին մեծ է:

- Կարելի՞ է ենթադրել, որ հասարակությանն այս փուլում սոցիալական խնդիրներ են հուզում և արտաքին քաղաքական խնդիրների նկատմամբ հետաքրքրության անկումը հանգեցրել է ՀՅԴ ընտրազանգվածի նվազմանը:
Այո, ես համաձայն եմ, աղքատության ու սոցիալական լուրջ խնդիրներ ունեցող հասարակությանն այսօր արդեն ավելի քիչ է հետաքրքրում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը: Այսօր այդ հարցի թմբկահարումը երբեմն հակառակ արդյունքն է ունենում: Աղքատության գիրկը նետված մարդուն չես կարող ոգևորել Ֆրանսիայում Հայոց ցեղասպանությունը ժխտողին 45 հազար եվրո տուգանելով: Կասի` ի՞նձ ինչ: Եվ փաստորեն, ՀՅԴ-ն լինելով կառավարող կոալիցիաներում, ավելի շատ կորցրեց, քան ձեռք բերեց, քանի որ դաշնակցական նախարարները այնպիսի գործունեություն չծավալեցին, որ նպաստեր կուսակցության վարկանիշի բարձրացմանը: Եվ այսօր Դաշնակցությունը ներքաղաքական կապիտալ չունի:

- Ընտրությունից ընտրություն քաղաքական դաշտը կայանում է: Կխնդրեի նշել, ինչպիսի՞ օրինաչափույթուններ են ձևավորվում հայկական քաղաքական մշակույթում:
Առաջին օրինաչափությունը հետևյալն է, որ խորհրդարանական ընտրությունները Հայաստանում ստորադասված են նախագահական ընտրություններին: Գործադիր իշխանության գերակայությունը իշխանության մյուս ճյուղերի նկատմամբ բերում է այն տրամաբանությանը, որ քաղաքական պայքարը, ուժերի, գաղափարների բախումը շատ ավելի սուր և արմատական է նախագահական ընտրությունների ժամանակ: Պատահական չէ, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն արհամարհեց 2007 թվականի խորհրդարանական ընտրությունները և իր ամբողջ ուժերով նետվեց պայքարի 2008 թվի նախագահական ընտրություններում: Հայաստանում մի բան պարզ է, որ հաղթում է այն կուսակցությունը, ով տիրապետում է վարչական ռեսուրսին: Եթե ուզում ենք փոխվել, պետք է փոխել գործադիր իշխանության դերը քաղաքական համակարգում, որն սկսած 1995-96 թվականների ընտրություններից, ավելի է խորանում:
Հաջորդ օրինաչափությունը ես դրական եմ համարում. այն բազմակուսակցական կեղծ համակարգը, որ մեր մոտ ստեղծվեց, կարծես արդեն տեղի է տալի: Մոտ 70 թղթային կուսակցություններն արդեն «լվացվում» են և քաղաքական դաշտում մնում են 3-4 քաղաքական ուժեր, ովքեր կարող են տոն տալ քաղաքական պայքարին, և սա արդեն դրական է, քանի որ ընտրողի համար ամեն ինչ ավելի պարզ է դառնում, ավելի հեշտ է ընտրություն կատարելը և քաղաքական կայունության ավելի լուրջ երախիքներ է տալիս:

- Պարոն Քեռյան, անդրադառնանք նաև քաղաքական կյանքի կարևոր իրադարձություննեից մեկին` ՀՀԿ 13-րդ համագումարին:
-Համագումարը տպավորիչ էր այն իմաստով, որ այն ցույց տվեց կուսակցության ունեցած և´ վարչական և´ մարդկային ինչպես նաև նյութական հզոր ռեսուրսները, որովհետև նման մեծ ներկայացուցչությամբ գումարել կուսակցության համագումար, Հայաստանի 20-ամյա պատմության մեջ սա մի փոքր արտառոց երևույթ է: Այդպիսի մեծ ֆորմատով համագումար թերևս չէր եղել: Սա նաև կուսակցության այցեքարտն էր, և այն մթնոլորտը, համագումարի այն մեթոդներն ու ձևերը, որոնք կիրառվեցին, ցույց տվեցին, որ ՀՀԿ-ն բավականին մեծ թիմով և լուրջ ռեսուրսներով է մտնելու պայքարի մեջ: Իհարկե, այստեղ կարելի է ենթադրել, որ սա նախ քաղաքական որոշակի տեխնոլոգիայի կամ հնարքի կիրառում էր` ընտրություններից երկու ամիս առաջ` քաղաքական հակառակորդների վրա ազդեցություն գործելու համար, ապա ընտրազանգվածի ընդլայնման միտում ուներ: Իշխող քաղաքական ուժը փորձում էր այս միջոցով ապացուցել, որ քաղաքական կյանքի դիրիժորն ինքն է: Այս առումով այն շատ տպավորիչ էր:

- Ի՞նչ կարևոր դրվագներ կառանձնացնեիք նախագահ Սարգսյանի ելույթից: Ի՞նչ «մեսիջներ» կային ելույթում:
Ելույթը շատ հուզիչ էր և ազդեցիկ, եթե մենք այն դիտում ենք բարոյախրատական կամ, ասենք հայրենասիրական դաստիարակության տեսանկյունից, որովհետև այնտեղ իսկապես հնչեցին գաղափարներ, որոնք հասարակության համախմբման, հայրենասիրական ոգու բարձրացման, հայրենիքի հանդեպ վերաբերմունքի փոփոխման մեսիջներ էին ուղարկում հասարակությանը: Եվ առաջին անգամ հանրապետության նախագահը կարծես փորձում էր կոտրել հենց մեր ժողովրդի մոտ եղած` հայրենիքի, հայկական պետականության նկատմամբ որոշակի կարծրատիպեր: Այս իմաստով տպավորիչ էր, բայց շատ «բայցեր» կան այն պարագայում, երբ մենք դիտարկում ենք այն տեսանկյունից, թե` ո՞ւմ առջև, ե՞րբ և ինչի՞ համար էր դա ասված: Այժմ հասարակության մեջ խոր մտորումների տեղիք է տալիս, թե ովքե՞ր են հասարակության մեջ այդ հոռի բարքերի ստեղծողները:

- Իսկ, ի՞նչ եք կարծում, այդ ելույթի տարբեր մեկնաբանություներն արդյոք նախընտրական շրջանի հետևանք չեն:
-Այո, իհարկե, դա էլ կա: Այսօր ցանկացած քաղաքական գործչի խոսք նրա ընդդիմախոսները կարող են փոխել և այլ համատեքստով ներկայացնել, կարող են տալ մեկ այլ մեկնաբանություն, որն իրենք են ցանկանում: