Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանյան նախընտրական զարգացումների և կուսակցությունների ռազմավարության շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց քաղաքագետ, Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Իսկանդարյանի հետ:

- Պարոն Իսկանդարյան, ինչպե՞ս եք գնահատում մեկնարկվող նախընտրական զարգացումները:

-Հանրապետությունում տեղի ունեցող ամենակարևոր գործընթացը ընտրություններին պատրաստվելն է: Ընտրարշավները թեև պաշտոնապես չեն սկսվել, բայց փաստացի արդեն ընթանում են: Իմ կարծիքով, այս էտապում, ամենակարևորը քաղաքական խմբերի, կուսակցությունների ու դաշինքների միջև մրցակցությունն է: Հայաստանում տեղի է ունենում ռեալ մրցակցություն` այն, ինչ տեղի չունեցավ մեր հարևան երկրներից ոչ մեկում` ո´չ Ադրբեջանում, ո´չ Վրաստանում, ո´չ Ռուսաստանում: Կան քաղաքական ուժեր, որոնք բավականին լուրջ պայքարի մեջ են միմյանց դեմ: Պայքարն իրական է և ոչ մտացածին: Այն նկարած չէ թղթի վրա, պայքարող ուժերը միմյանցից ռեալ տարբերվող շահեր ունեն: Այդ շահերն են` հնարավորինս շատ մարդ անցկացնել խորհրդարան` համապատասխան քանակությամբ պատգամավորներ ունենալու համար, որովհետև քաղաքական ազդեցությունը կախված է խորհրդարանում ունեցած պատգամավորների քանակից, որի միջոցով կարելի է ազդել քաղաքական և կադրային որոշումների կայացման վրա:

Շատ հաճախ մարդիկ սխալմամբ մտածում են, թե քաղաքականությունը գաղափարների խնդիր է: Քաղաքականությունը գաղափարների խնդիր չէ, այլ` ռեսուրսների խնդիր: «Բարգավաճ Հայաստանը» կամ Հանրապետական կուսակցությունը ևս գնում են ռեսուրսների հետևից: Իսկ ռեսուրսները` դա քաղաքականության վրա ազդեցություն է, դա էլիտայում տեղեր են, դա քաղաքական համակարգի, կադրային որոշումների վրա, ու ընդհանրապես քաղաքական կառուցվածքում ազդեցություն է: 2007 թվականի ընտրություններում այս երևույթն արդեն գոյություն ուներ, բայց մրցակցությունն այսպես պարզ չէր և կողմերն էլ այսքան շատ չէին, որքան հիմա են: Այսօր միմյանց դեմ լրջորեն պայքարում են ավելի շատ ուժեր, և պայքարն էլ ավելի արտահայտիչ է ու թափանցիկ:

-Հայտնի է, որ ՀՀԿ համամասնական ցուցակում ընդգրկված են հասարակության ավելի լայն սպեկտորի ներկայացուցիչներ` տարբեր կուսակցությունների ղեկավարներ, արվեստագետներ և այլոք: Այս մասին ի՞նչ կասեք:

-Որքան հանրահայտ մարդիկ լինեն ՀՀԿ ցուցակում, այնքան քիչ օլիգարխներ կգնան խորհրդարան: Իսկ դա արդեն բոլորովին այլ կառուցվածք է նշանակում` օլիգարխիայի իշխանությունը ավելի կնվազի, գուցե նրանք ազդեցություն ունենան իրենց շահերը ներկայացնող մադկանց միջոցով, բայց հենց խորհրդարանում գտնվելու և խորհրդարանում քո շահերը ներկայացնողների միջև միանգամայն մեծ տարբերություն կա: Դա կուսակցական այլ համակարգ է:

- Անդրադառնանք օրերս կայացած ԲՀԿ համագումարին, որի ժամանակ քննադատական ելույթներ հնչեցին: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք դա:

-Նախ, ինչո՞ւմ է ՀՀԿ-ի և ԲՀԿ-ի տարբերությունը` այն բանում, որ ԲՀԿ-ն շատ ավելի կենտրոնացված է: ՀՀԿ-ի ներսում գոյություն ունեն միմյանց հետ մրցակցող բիզնես խմբեր, իսկ ԲՀԿ-ն մեկ խումբ է: Դա մի բիզնես խումբ է, որի ղեկավարը պարոն Ծառուկյանն է, ով իր քաղաքական ազդեցությունը վերափոխել է կուսակցության: Այդ պատճառով էլ ԲՀԿ-ն ավելի կենտրոնացված է: Դա մեքենա է, որի նպատակը հնարավորինս շատ մարդիկ ԱԺ անցկացնելն է, որպեսզի հետագայում քաղաքականության մեջ ավելի շատ տեղեր պահանջի: Իսկ նրանք այդպիսի հայտարարություններ են անում, որովհետև մրցապայքար է, որովհետև նրանք ընտրազանգված գրավելու խնդիր ունեն: Սա նորմալ քաղաքական վարք է: Ավելին, ես կարծում եմ, որ այդ միտումը մինչև ընտրություններն ավելի կուժեղանա: Ընտրություններից հետո կսկսվի ընդհանրապես այլ գործընթաց, երբ պետք է պայմանավորվել` մտնե՞լ կոալիցիայի մեջ, թե՞ չմտնել: Եվ դա կախված կլինի այն բանից, թե որքան ձայներ նրանք կունենան խարհրդարանում: Իսկ դա էլ կախված կլինի այն բանից, թե ինչպես կաշխատեն ընտրություներից առաջ:

- Պարոն Իսկանդարյան, իսկ եթե խոսենք «Ժառանգություն»-«Ազատ դեմոկրատներ» համագործակցության մասին: Ի՞նչ է այդ համագործակցությունը տալիս այդ ուժերին:

-Այն, թե ինչ է տալիս «Ազատ դեմոկրատներին», հասկանալի է: Դա նրանց հույս է տալիս որևէ կերպ մտնել խորհրդարան: «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցությունը երիտասարդ քաղաքական ուժ է, կարճ ժամանակում նրանք հինգ տոկոսի շեմը հաղթահարելու հնարավորություն չունեցան: Այդ պատճառով էլ նրանց տեսանկյունից «Ժառանգության» ցուցակով ընտրությունների գնալը հասկանալի ռազմավարություն է:

«Ժառանգության» տրամաբանությունը հետևյալն է. երկրում կա բավական քանակով ընտրազանգված, որը ընդդիմադիր է, ազատական է տրամադրված, բայց և պատրաստ չէ քվեարկելու ՀԱԿ-ի օգտին: Դա նախորդ նախագահական ընտրությունների լևոնական ընտրազանգվածն է, որը հիասթափվել է ՀԱԿ-ից և չի ուզում քվեարկել նրա օգտին: Ըստ որում, այդ ընտրազանգվածն սկսել է աճել հատկապես այն ժամանակ, երբ սկսվեց իշխանությունների և ՀԱԿ-ի միջև երկխոսությունը: Լևոն Տեր-Պետրոսյանից ավելի ռադիկալ տրամադրված մարդիկ հեռացան նրանից: Այժմ հայտնի չէ` ինչ չափի է այն, բայց ինչ-որ այդպիսի զանգված գոյություն ունի և ահա այդ զանգվածը պետք է վերցնել: Այն վերցնել կարող են Ազատ դեմոկրատները: Կա Րաֆֆի Հովհաննիսյանի ավանդական ընտրազանգվածը, որին երբ ավելացնեն այս նոր ընտրազանգվածը, ապա 5 տոկոսի շեմը կհաղթահարեն:

- Այսինքն` խնդիրը ՀԱԿ-ից դուրս մնացած ընդդիմադիր ձայները չփոշիացնելու և իրենց կողմը գրավելո՞ւ մեջ է:

-Այո, խնդիրը դա է, բայց այլ հարց է, թե ես այդ տրամաբանությանը համաձայն եմ, թե ոչ, որովհետև իմ կարծիքով, նրանց միացումը կարող է խլել ձայներ, ոչ թե ավելացնել: Բայց սա իմ կարծիքն է: Իրական արդյունքը պարզ կդառնա ընտրություններից հետո միայն: Թեև, «Ազատ դեմոկրատները» ցանկացած պարագայում շահած են դուրս գալիս: