Իրան-Ադրբեջան. համագործակցություն, թե՞ առճակատում

Հեղինակ` Իրանագետ, պ.գ.թ. Ռուդիկ Յարալյան

Վերջին ամիսներին համեմատաբար առավել շատ է խոսվում Իրանի և Ադրբեջանի միջև առկա քաղաքական լարված հարաբերությունների մասին, որը կարելի է դիտարկել տարածաշրջանային զարգացումների, ինչպես նաև ԻԻՀ միջուկային ծրագրերի շրջանակներում այդ երկրի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցների պրիզմայով:

Վերոհիշյալ երկու երկրների միջև լարվածության խորացման ապացույցներներից են պետական մակարդակով միմյանց հասցեին հնչեցրած մեղադրանքներն ու քննադատությունները: Իրանական կողմի մեղադրանքներից կարելի է պարզորոշ նշմարել դրանց ենթատեքստը, որը դուրս է բերում իրանա-ադրբեջանական հակասությունները երկու երկրների փոխհարաբերությունների շրջանակներից՝ հաղորդելով դրանց առավել ընդարձակ նշանակություն: Խոսքը վերաբերում է իրանական կողմի այն մեղադրանքներին, ըստ որոնց՝ Ադրբեջանի հանրապետությունը մասնակցություն է ցուցաբերում Իրանի միջուկային ծրագրերի ոլորտում աշխատող մասնագետների դեմ կազմակերպված ահաբեկչական գործողություններին, և այն, որ ադրբեջանական իշխանությունները քաղաքական հետապնդման են ենթարկում Ադրբեջանում Իրանի քաղաքացիներին: Հետևաբար Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Սաֆար Աբիևի՝ ս.թ. մարտի 13-ին Թեհրանում իր իրանցի գործընկերների հետ հանդիպման ժամանակ հնչեցրած այն հայտարարությունը, որ «փոքրիկ Ադրբեջանը չի կարող դուրս գալ մեծ Իրանի դեմ»,(http://farsnews.com/newstext.php?nn=13901222001322) կարող է միայն հաստատել այն կասկածները, որ իրանա-ադրբեջանական հակասությունները դուրս են գալիս այդ երկրների փոխհարաբերությունների շրջանակներից:

Ադրբեջանը հայտարարում է, թե իր տարածքը երբեք չի օգտագործվի Իրանի դեմ ռազմական գրոհներ իրականացնելու համար: Լիովին անտրամաբանական կլիներ, եթե հայտարարվեր հակառակը, հատկապես այն դեպքում, երբ ներկա փուլում Իրանին ռազմական հարվածներ հասցնելու խնդիրը միջազգային հարթակներում դեռևս օրակարգային առաջնահերթություն չէ: Իսկ այն չափով, որքան պահանջում են ներկա գործընթացները, Ադրբեջանն ունի «բավարար» մասնակցություն հակաիրանական գործողություններին, որը գիտակցում են նաև իրանական իշխանությունները:

Իրանը մշտապես աչալրջորեն հետևել է ադրբեջանա-իսրայելական ռազմական համագործակցության ընթացքին, որը նույնպես չի զարգանում Իսլամական հանրապետության օգտին: Ս.թ. փետրվարի վերջերին հայտնի դարձավ, որ Ադրբեջանը պատրաստվում է Իսրայելից գնել անօդաչու թռչող սարքեր, ՀՕՊ և ՀՀՊ համակարգեր՝ 1,6 մլրդ դոլար արժողությամբ: Այն հանգամանքը, որ Իսրայելի և Ադրբեջանի միջև նման պայմանագիր է ստորագրվում հենց այն ժամանակահատվածում, երբ մոտ ապագայում Իրանի նկատմամբ կիրառվող տնտեսական պատժամիջոցները կարող են «անարդյունավետ» գտնվել և օրակարգ մտնել ռազմական հարվածների տարբերակը, իրանական իշխանությունների համար լուրջ մտահոգության պատճառ է դառնում: Իրանի իշխանություններին խորհելու տեղիք է տալիս նաև այն, որ ՀՕՊ և ՀՀՊ համակարգերը հարձակվողական զինատեսակներ չեն և ինչպես ենթադրվում է, կարող են ունենալ Իրանից արձակված հրթիռները չեզոքացնելու նպատակ: Հայաստանի և Արցախի գործոնը տվյալ պարագայում հայտնվում է երկրորդական պլանում, քանի որ Ադրբեջանը ԼՂ հարցում նախևառաջ խնդիր ունի ավելացնելու իր հարձակվողական ներուժը, այլ ոչ պաշտպանականը:

Ադրբեջանական կողմը ժամանակ առ ժամանակ «համոզիչ» հայտարարություններ է հնչեցնում առ այն, որ Թուրքիան կարող է արդյունավետ միջնորդություն իրականացնել իրանա-ադրբեջանական հակասությունների հաղթահարման ուղղությամբ, սակայն հարց է, թե որքան հեռուն կարող է գնալ Թուրքիայի միջնորդական առաքելությունը փոխադարձ վստահության բացակայության պայմաններում և ինչ աստիճան պատրաստակամություն կարող են դրսևորել իրանական իշխանությունները ՆԱՏՕ-ի և Իսրայելի ռազմական բաղադրիչներից օգտվող Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ համագործակցության հարցում:

Վերոհիշյալ հակասությունների հաղթահարման հերթական փորձերից էր նաև ս.թ. փետրվարին Իրանի, Ադրբեջանի և Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարների նախիջևանյան հանդիպումը: Առաջին հայացքից տնտեսական համագործակցության խորացման վերաբերյալ ձեռքբերված պայմանավորվածությունը նախարարների միջև կարող է շփոթության մատնել յուրաքանչյուրի, սակայն զարգացումների խորքային ուսումնասիրությունը բացահայտում է հնչեցրած հայտարարությունների և իրական գործընթացների հակասականությունը. Թուրքիան և Ադրբեջանը Բաքու-Թբիլիսի-Էրզրում գազատարի և Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգծի շահագործմամբ իրականում փորձում են լուծել իրենց էներգետիկ անվտանգության և հաղորդակցական ուղիների խնդիրներն՝ առանց Իրանի մասնակցության, դուրս մղել վերջինիս նախիջևանյան շուկայից, հնարավորինս նվազեցնել Իրանի ազդեցությունն Ադրբեջանի նկատմամբ: Ինչ վերաբերում է Բաքու-Թբիլիսի-Կարս և Նախիջևան-Ջուլֆա-Թավրիզ երկաթգծերի միավորման վերաբերյալ նախիջևանյան պայմանավորվածությանը, ապա այն, նույնիսկ իրագործվելու դեպքում, այլևս չի կարող ունենալ ԻԻՀ համար ռազմավարական նշանակություն, քանի որ դրա հետ մեկտեղ կգործի նաև Ադրբեջանը Թուրքիային կապող հյուսիսային գիծը: Ըստ այդմ՝ պետք է նշել, որ համատեղ քննարկմամբ հաստատված «Նախիջևանյան հայտարարության» տեսակարար կշիռն ապագայի համար բավական ցածր է՝ հաշվի առնելով Իրանի, Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջև առկա խորքային խնդիրները:

Ինչպես ենթադրվում է, Թուրքիան և Ադրբեջանն Իրանի հետ համագործակցության խորացման վերաբերյալ պարբերաբար հնչեցրած հայտարարություններով և եռակողմ հանդիպումներով պարզապես փորձում են ժամանակ շահել և նախքան Իրանի դեմ կիրառվող պատժամիջոցների համապատասխան աստիճանը հնարավորինս խուսափել Թեհրանի հետ հակամարտող պետությունների կեցվածք որդեգրելուց:

Պատահական չէ, որ ս.թ. մարտի 18-ին, Իրանի ԱԳՆ-ն, իր դժգոհությունն արտահայտելով Թեհրանում Ադրբեջանի դեսպան Ջավանշիր Ախունդովին` կապված 22 ադրբեջանցի քաղաքացիների ձերբակալության հետ, ընդգծել է, որ Բաքվի գործողությունները հակասում են Ադրբեջանի, Իրանի, Թուրքիայի ԱԳ նախարարների միջև ստորագրված համաձայնագրերին: Հիշեցնենք, որ Ադրբեջանի ազգային անվտանգության ծառայությունը ձերբակալել էր Ադրբեջանի 22 քաղաքացիների՝ Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի հետ համագործակցելու մեղադրանքով: Ինչպես հաղորդել էին ադրբեջանական ԶԼՄ-ները, ԻՀՊԿ-ի հրամանով ադրբեջանցիները պետք է ահաբեկչական գործողություններ իրականացնեին ԱՄՆ-ի և Իսրայելի դեսպանատների և դրանց աշխատակիցների դեմ:



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

23:30
Զենք էին ուզում, թռուցիկ գտան
Փաստաբան Հովհաննես Խուդոյանը Ֆեյսբուքի իր էջում գրում է. «Երեկ ձերբակալված անձի ավտոմեքենայի ապօրինի խուզարկությամբ հայտնաբերելով...
Աղբյուր` Panorama.am
23:21
Ալբերտի լուսանկարը պատահական չի հայտնվել ադրբեջանական թերթի առաջին էջին. Հայկ Դեմոյան
Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի նախկին տնօրեն Հայկ Դեմոյանը գրում է. «Պարզ բացատրություն Ալբերտի լուսանկարը պատահական չի...
Աղբյուր` Panorama.am
23:11
Իսպանիայում տուժածների շրջանում ՀՀ քաղաքացիներ, հայեր չկան. Անի Բադալյան
ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Անի Բադալյանը «Լուրերին» հայտնել է, որ այս պահին առկա տեղեկատվությամբ, Իսպանիայում տուժածների շրջանում ՀՀ քաղաքացիներ,...
Աղբյուր` Panorama.am
23:05
Վարուժան Հոկտանյանը՝ Արայիկ Հարությունյանի հայտարարության մասին
Որքանով գիտեմ՝ Սրբուհի Գալյանն այդ կուսակցության անդամ չէ, բայց եթե հավատանք իրեն (Արայիկ Հարությունյանին- հեղ․ ), ապա հոգով կուսակցության հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
22:21
COP-29-ը Նիկոլի նվերն է Բաքվին, Արտակ Զաքարյան
  ՀՀԿ ԳՄ անդամ Արտակ Զաքարյանը ֆեյսբուքի իր էջում գրել է. «Բաքվում անցկացվելիք COP-29 համաժողովը և Հայաստանի լռությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
22:12
Իսրայելը Իրանի վրա հարձակվելու համար բացի Իրաքից օգտագործել է նաև այլ երկրների օդային տարածքներ
«Բացի Իրաքի օդային տարածքից, Սիոնիստական ռեժիմը շաբաթ օրը Իրանի վրա հարձակվելիս օգտագործել է նաև այլ երկրների երկինքը»,- Irna...
Աղբյուր` Panorama.am
21:37
Մահվան ելքով վրաերթ «Աուրա» գիշերային ակումբի դիմաց
 ՀՀ Քննչական կոմիտեի Արմավիրի մարզային քննչական վարչությունում նախաձեռնվել է քրեական վարույթ՝ հոկտեմբերի 27-ին Արմավիրի մարզում տեղի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:23
Քաղաքական լուծումներ կան, մեկն է՝ հեռացնել այս մարդկանց. Բագրատ Սրբազան
«Ես վերջին 4 տարվա ընթացքում միշտ ասել եմ, որ այս աղետը բերողներին ոչ թե պետք է հեռացնել, կամ հեռացնելու գաղափարախոսությունը դնել, այլ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:46
Եվրահանձնաժողովը հրաժարվում է Վրաստանի հետ բանակցություններից
Եվրահանձնաժողովը հրաժարվում է Վրաստանի հետ բանակցություններից։ Վրաստանը պետք է փոխի քաղաքական կուրսը, որպեսզի Եվրամիությունը բանակցություններ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:31
Իսպանիայում ջրհեղեղւ հետևանքով զոհերի թիվը հասել է 72-ի
Իսպանիայի արևելքում և հարավում տեղի ունեցած հզոր ջրհեղեղները հանգեցրել են զոհերի և ավերածությունների։ Euronews-ի փոխանցմամբ՝ զոհերի թիվը հասել է...
Աղբյուր` Panorama.am
20:19
Ափսոսանք ենք հայտնում Իսպանիայում ջրհեղեղի հետևանքով տեղի ունեցած ողբերգության կապակցությամբ․ ՀՀ ԱԳՆ
ՀՀ ԱԳՆ-ն ցավակցություն է հայտնել  Իսպանիայում տեղի ունեցած աղետի կապակցությամբ․ «Հայաստանն իր խորին ափսոսանքն է հայտնում...
Աղբյուր` Panorama.am
20:06
ԱԱ․ Արման Անդրեասյանը պարտվեց քառորդ եզրափակիչում
Ալբանիայի մայրաքաղաք Տիրանայում անցկացվող ազատ ոճի ըմբշամարտի ոչ օլիմպիական քաշային կարգերի աշխարհի առաջնության 70 կգ քաշայինների քառորդ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:55
Նարեկ Մկրտչյանը՝ ծանրամարտի Եվրոպայի չեմպիոն
Հայաստանի ծանրամարտի պատանեկան հավաքականի անդամ, 81 կգ քաշային Նարեկ Մկրտչյանը երկամարտի 341 կգ արդյունքով ոսկե մեդալ է նվաճել Լեհաստանում...
Աղբյուր` Panorama.am
19:43
Փաշինյանը մտադիր է յուրացնել իշխանությունը․ Սուրենյանց
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը գրում է. «Հրատապ հայտարարություն. Փաշինյանը մտադիր է յուրացնել իշխանությունը Մինչ մենք բոլորս զբաղված...
Աղբյուր` Panorama.am
19:29
Իսպանիայում եռօրյա սուգ է հայտարարվել
Իսպանիայի կառավարությունը եռօրյա պաշտոնական սուգ է հայտարարել հորդառատ անձրևների և ջրհեղեղների զոհերի կապակցությամբ․ զոհվել է առնվազն 72 մարդ,...
Աղբյուր` Panorama.am
19:17
Դպրոցներում անվտանգության ստանդարտների սահմանումը՝ առաջնային խնդիր
ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանն այսօր հանդիպել է ՀՀ մարզպետարանների և Երևանի քաղաքապետարանի կրթության վարչությունների պատասխանատուների, Կրթության...
Աղբյուր` Panorama.am
19:00
Վրաստանի իշխանությունների քաղաքականությունը համեմատելի է Հայաստանի 2000-ականների վարածի հետ. Սերգեյ Մինասյանը
Հոկտեմբերի 26-ին Վրաստանում կայացած ընտրություններից անմիջապես հետո ԵՄ-ից և ԱՄՆ-ից տարբեր արձագանքներ եղան։ Դիտորդական առաքելություններից...
Աղբյուր` Panorama.am
18:57
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատումը պետք է արվի Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա․ Օլիվիե Դըկոտինյի
 Ֆրանսիան աջակցում է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման գործընթացին, որը պետք է տեղի ունենա Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա։...
Աղբյուր` Panorama.am
18:49
Ինտերը նոր կետ է ավելացրել Մխիթարյանի պայմանագրում
Իտալական «Ինտերը» նոր կետ է ավելացրել թիմի մի շարք ֆուտբոլիստների գործող պայմանագրերում։ Արմսպորտի փոխանցմամբ՝ այս մասին տեղեկացնում...
Աղբյուր` Panorama.am
18:36
Կարողա՞ Հյուսիսային Կորեայում ենք ապրում ես տեղյակ չեմ․ Գորիսի համայնքապետ
Գորիսի համայնքապետ Առուշ Առուշանյանից լրագրողները հետաքրքրվեցին, թե արդյո՞ք չկալանավորվելու համար ինչ-որ գործարք  է եղել, որևէ  գույք...
Աղբյուր` Panorama.am
18:20
ԿՈՊ17-ի անցկացումը Հայաստանում կլինի հիանալի հնարավորություն՝ առաջ մղելու բազմակողմ ջանքերը գլոբալ կենսաբազմազանության պաշտպանության համար․ Խաչատուրյան
Կոլումբիա աշխատանքային այցի շրջանակներում Վահագն Խաչատուրյանը Կալի քաղաքում մասնակցել է Կենսաբազմազանության մասին կոնվենցիայի Կողմերի 16-րդ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:09
Այսօր Ռուսաստանը հաղթեց Վրաստանում. Զելենսկի
 Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին անդրադառնալով հոկտեմբերի 26-ին Վրաստանում կայացած ընտրություններին և հետընտրական գործընթացներին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:59
Սպանության դեպքերը նվազել են 14,5 %-ով. ՆԳՆ
ՆԳՆ Ոստիկանությունից հայտնում են «2023թ. 9 ամիսների ընթացքում հանրապետությունում արձանագրվել է սպանության 55 դեպք։ 2024 թվականի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:50
Համացանցում տարածվել են Ուկրաինայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի հրթիռակոծված շենքի լուսանկարը
Համացանցում հայտնվել է Կիևում գիշերային պայթյուններից հետո վնասված Ուկրաինայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի շենքի լուսանկարը։ Այդ մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:40
Միջոցառում ՝ նվիրված «Սասունցի Դավիթ» արձանի տեղադրման 65-րդ ամյակին
Այս տարի լրանում է հայ նշանավոր նկարիչ-արձանագործ, «Սասունցի Դավիթ» արձանի հեղինակ Երվանդ Քոչարի ծննդյան 125-ամյակը:  Տարին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:39
Հրդեհ՝ Երևան քաղաքի Մանանդյան փողոցում
Հոկտեմբերի 30-ին, ժամը 15:20-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Երևան քաղաքի Մանանդյան փողոցի թիվ 16 շենքի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:30
Որոնք են կրծքագեղձի քաղցկեղի ախտանշանները. ներկայացնում է մասնագետը
Կրծքագեղձի քաղցկեղը չարորակ ուռուցք է, որը սկսվում է կրծքագեղձի բջիջներում: Ուռուցքաբանության գծով ԱՆ խորհրդատու Հայկուհի Գեոկչյանը...
Աղբյուր` Panorama.am
17:20
Ո՞վ է վերապատրաստելու մանկապարտեզների տնօրեններին
ԿԳՄՍ նախարարի հրամանով երաշխավորվել է նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատության ղեկավարման իրավունք...
Աղբյուր` Panorama.am
17:10
Չինաստանը հաստատել է իր մասնակցությունը Եվրասիական կինոակադեմիայի ստեղծմանը
Չինաստանը հաստատել է իր մասնակցությունը Կինեմատոգրաֆիական արվեստների Եվրասիական կինոակադեմիայի ստեղծմանը։ Այս մասին հայտնել է ՌԴ մշակույթի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:01
ՊԵԿ-ը բացահայտել է մանրածախ առևտրի ոլորտում իրացման շրջանառության թերհայտարարագրման դեպք
ՊԵԿ հետաքննության և օպերատիվ հետախուզության վարչությունը ստվերային շրջանառության դեմ պայքարի շրջանակում օրերս բացահայտել է շուրջ 300 միլիոն...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Քյարամյանն ափսոսանք է հայտնում ԱԺ-ում իր և Հովիկ Աղազարյանի միջև տեղի ունեցած միջադեպի համար
13:44 30/10/2024

Քյարամյանն ափսոսանք է հայտնում ԱԺ-ում իր և Հովիկ Աղազարյանի միջև տեղի ունեցած միջադեպի համար

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}