Արաբագետ. «Ապստամբների» դեմ սիրիական իշխանությունների հաջողությունները կարող են ազդել միջազգային հանրության դիրքորոշման վրա
Սիրիայում և նրա շուրջ տեղի ունեցող զարգացումների ընդհանուր միտումների և ներսիրիական հակամարտության, ինչպես նաև հնարավոր ռազմական գործողությունների մասին Panorama.am-ը զրուցեց արաբագետ Արմեն Պետրոսյանի հետ:
-Ի՞նչ քայլեր են իրականացնում Սիրիայի իշխանությունները երկրում ստեղծված լարված իրավիճակը մեղմելու ուղղությամբ:
-Իշխանությունների կողմից որոշ քայլեր իրոք իրականացվել են: Նախ ընդգծենք նոր Սահմանադրության ընդունումը: Սիրիական մայր օրենքի նոր, փոփոխված տարբերակում ամրագրվեցին երկրի իշխանությունների կողմից նախաձեռնված բարեփոխումների շարունակական գործընթացի որոշ քաղաքական, իրավական դրույթներ: Նոր Սահմանադրության ընդունումը այդ գործընթացի հերթական կարևորագույն քայլն էր, որին նախորդել են մի շարք այլ գործողություններ. նշանակվել է նոր կառավարություն, չեղյալ է հայտարարվել շուրջ 48 տարի տևած արտակարգ դրությունը, մի քանի անգամ համաներում է հայտարարվել, ներդրվել է բազմակուսակցական համակարգ, ստեղծվել են 9 նոր կուսակցություններ, տեղի են ունեցել տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններ, ընդունվել է ԶԼՄ-ների, խաղաղ երթերի, ցույցերի մասին նոր օրենքները և այլն: Իսկ գործընթացի հաջորդ քայլը, համաձայն նոր Սահմանադրության, մայիսի 7-ին նախանշված արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների անցկացումն է: Սակայն պետք է նշել, որ վերոնշյալ քայլերը չեն ընդունվում արմատական ընդդիմության քաղաքական թևի` «Սիրիայի ազգային խորհրդի» կողմից, որը դիվանգիտական հնարավոր բոլոր միջոցներով ջանում է հասնել այսպես կոչված «Լիբիական սցենարով» արտաքին միջամտության և գործող վարչակարգի հետ բանակցելու միակ նախապայման է հայտարարում Բաշար Ալ-Ասադի հրաժարականը:
-Իսկ ինչպիսի դերակատարություն ունի սիրիական ընդդիմությունը:
-Արմատական ընդդիմության գործելաոճի վրա որոշակի ազդեցություն ունեցան փետրվարի 24-ին Թունիսի մայրաքաղաք Թունիսում տեղի ունեցած «Սիրիայի բարեկամների» խմբի հանդիպման արդյուքները, որոնք չհանգեցրին որևէ կոնկրետ քայլերի, այլ սահմանափակվեցին միայն մի քանի կոչերով` Սիրիայում բռնությունների անհապաղ դադարեցման և իշխող վարչակարգի դեմ նոր պատժամիջոցների կիրառման անհրաժեշտության մասին, սիրիական ընդդիմության համախմբման և միասնական գործելու կարևորության վերաբերյալ, ինչպես նաև արմատական ընդդիմադիր ՍԱԽ-ին` որպես «խաղաղ ժողովրդավարական փոփոխությունների ձգտող սիրիացի ժողվրդի օրինական ներկայացուցիչ» ճանաչելու մասին հայտարարությամբ: Բնականաբար նման հայտարարությունները չէին կարող գոհացուցիչ լինել սիրիական ընդդիմության համար. Թունիսյան հանդիպումից հետո սիրիական գլխավոր ընդդիմադիր ուժը համարվող ՍԱԽ-ի ներսում պառակտում սկսվեց: Արդեն փետրվարի 27-ին ՍԱԽ-ի 270 անդամներից 20-ը լքեցին կառույցը` հիմնելով նոր` «Սիրիական հայրենասիրական խումբը» և իրենց հիմնական նպատակ հայտարարելով ընդդիմության զինված հատվածի` «Սիրիական ազատ բանակին» (ՍԱԲ, որի գործողունեությանն աջակցություն ցուցաբերելու մասին են հայտարարել մի շարք ահաբեկչական կազմակերպություններ) համակողմանի աջակցություն ցուցաբերելը: Պառակտումը շարունակվեց նաև հետագայում. մայիսի 14-ին ևս 3 ընդդիմադիր գործիչ լքեցին կազմակերպությունը:
Մյուս կարևոր հանգամանքը ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի և ԵՄ արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության գերագույն հանձնակատար Քեթրին Էշթոնի` Արևմուտքի ընդհանուր դիրքորոշումը բնորոշող և իրար հաջորդած հայտարարություններն էին առ այն, որ ներկա փուլում սիրիական ընդդիմությանն անհրաժեշտ է հնարավորինս համախմբվել` առավել լուրջ և ազդեցիկ գործոն ներկայանալու և սիրիացի ժողովրդի ժողովրդավարական մղումներն առաջնորդելու համար:
-Ինչով է պայմանավորված, որ վերջին մեկ ամսվա ընթացքում, այդ երկրում ռազմական բախումների ակնհայտ աճ է արձանագրվում:
Ըստ էության, վերոնշյալ իրադարձությունների ենթատեքստում, սիրիական իշխանությունները ևս տեսան իրենց անելիքը` այն է խոչընդոտել արմատական ընդդիմության միավորմանը և մերկացնել նրա ապակայունացնող ու զրպարտող գործունեությունը: Սիրիական բանակի ստորաբաժանումներն, անցնելով զինված խմբավորումների դեմ վճռական ռազմական գործողությունների, մեկը մյուսի հետևից վերականգնեցին վերահսկողությունը ընդդիմադիրների հիմնական հենակետերի վրա` նախ վերջին շրջանում «սիրիական Բենղազին» համարվող Հոմսը, ապա թուրք-սիրիական սահմանի մերձակայքում` Իդլիբը, ինչպես նաև դրանց հետևած սիրիա-հորդանանյան սահմանին գտնվող Դարաա, իսկ մարտի 22-ին նաև Դեր Զոր քաղաքները և մի շարք այլ բնակավայրեր հիմնականում ազատագրվեցին սիրիական բանակի ստորոբաժանումների կողմից: ՍԱԲ-ի ներկայացուցիչները վերջնական ջախջախումից խուսափելու նպատակով նահանջեցին զբաղեցրած հենակետերից և անցան մարտավարական նախկին հնարքներին, այն է` տեղային հարձակումներ, ինչպես նաև ահաբեկչական գործողություններ երկրի տարբեր քաղաքներում և բնակավայրերում:
-Արդյո՞ք կարելի է ենթադրել, որ Դամասկոսում և Հալեպում տեղի ունեցած ահաբեկչական գործողությունները տեղի են ունեցել հենց այդ համատեքստում:
Միանշանակ, կարելի է դիտարկել ինչպես Ձեր նշած ահաբեկչական գործողությունները` մահապարտ ահաբեկիչների մասնակցությամբ, այնպես էլ Դամասկոսի` ռազմավարական առումով կարևորագույն շրջաններից մեկում` Ալ-Մըզզեում (այստեղ է գտնվում նաև Սիրիայում ՀՀ դեսպանատունը) տեղի ունեցած զինված բախումները, որոնք բավականին լայն արձագանք ստացան հայկական ԶԼՄ-ներում: Թեպետ պետք է նշել, որ նման գործողություններն ուղղված են մեծ մասսամբ Սիրիայի պետական, վարչական և հատկապես անվտանգության ու ուժային կառույցների ներկայացուցչությունների և շինությունների դեմ, սակայն դրանց հետևանքով մեծապես տուժում է նաև երկրի խաղաղ բնակչությունը: Եվ միգուցե ահաբեկչությունների իրականացման վայրերի ընտրության հարցում որոշակի ազդեցություն է ունենում տվյալ տարածքի բնակչության ազգային և դավանական կազմությունը, քանի որ, ինչպես պաշտոնական Դամասկոսն է պնդում, զինյալների նպատակն է Սիրիայի տարածքում կրոնադավանական և միջէթնիկական հակասությունների հրահրումը, բայց սարանում էլ չի կարելի միանշանակ համոզված լինել»:
-Արդյո՞ք կապ եք տեսնում «ապստամբների» դեմ սիրիական իշխանությունների կողմից իրականացված վերոնշյալ գործողությունների և վերջին ժամանակներում միջազգային հանրության շրջանում սիրիական ճգնաժամի վերաբերյալ դիրքորոշումների մերձեցման միտումների միջև:
-Անշուշտ, Բաշար Ալ-Ասադի վարչակարգի հաջողությունները և արմատական ընդդիմության պառակտման գործընթացը որոշակի ազդեցություն ունեցան նախ Ռուսաստանի և ԱՊԼ-ի, ապա նաև Մոսկվայի և Արևմուտքի միջև դիրքորոշումների մերձեցման հարցում, որոնք արտացոլվեցին ՄԱԿ-ի և ԱՊԼ-ի հատուկ բանագնաց Քոֆի Անանի առաքելության հուսադրող հեռանկարի հարցում, և որոնց արդյունքը հանդիսացան ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի կողմից Սիրիայի վերաբերյալ բավականին հավասարակշռված և միակողմանի պահանջներից զուրկ հայտարարությունների ընդունումը, ինչի առանցքը հանդիսացավ Քոֆի Անանի առաքելությանը լիակատար աջակցության պատրաստակամությունը: Որպես նշվածի փաստարկում կարելի է դիտարկել նաև «HRW» միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպության զեկույցը, որում սիրիական ճգնաժամի ողջ ընթացքում առաջին անգամ քննադատվում է սիրիական ընդդիմության գործելաոճը` պայմանավորված մարդու իրավունքների բազմաբնույթ խախտումներով:
Լրահոս
Տեսանյութեր
ԱՄՆ-ում հրդեհների հետևանքով մոխրացել է Սահակ-Մեսրոպ հայ քրիստոնյա վարժարանը
