Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանի արտաքին քաղաքական ռազմավարության կարևոր ուղղություններից մեկը Եվրաինտեգրումն է: Հայաստան-Եվրոպական Միություն հարաբերությունների մասին Panorama.am-ը զրուցեց քաղաքագետ Նարեկ Գալստյանի հետ:

- Պարոն Գալստյան, ինչպե՞ս կգնահատեք Հայաստանի եվրաինտեգրման քաղաքականությունը:
-Կարևոր է այն հանգամանքը, որ մեր Ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ եվրոպական ուղղությունը կարևորագույններից մեկն է: Այսինքն` Հայաստանի արտաքին քաղաքականության եվրոպական ուղղությունն իր արտահայտություն է գտել նաև Ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ: Այնտեղ հստակ նշված է, թե որ կառույցների հետ ինչ բնույթի հարաբերություններ ենք նախատեսում ունենալ: Եթե փաստաթուղթը համեմատենք իրականության հետ, ապա կարող ենք ասել, որ սկզբունքային հարցերում էական տարբերություններ չկան: Պետք է ընդգծել, որ ԵՄ-ի հետ ՀՀ-ի բազմասպեկտր համագործակցությունը վերաբերում է թե քաղաքական բարեփոխումներին, թե տնտեսական զարգացումներին: Թեև մեզ մոտ չկա պաշտոնապես ֆիքսած նպատակ` անդամակցել ԵՄ-ին, մենք կարող ենք ասել, որ Եվրոպական միության հետ համագործակցության ասպեկտում բնավականին լուրջ առաջընթաց կա: Սա, մի կողմից, կարելի է համարել մեր արդտաքին քաղաքական որոշակի ձեռքբերում: Սակայն սա մեծապես պայմանավորված է հենց իր` ԵՄ-ի շահագրգռվածությամբ, որովհետև ԵՄ-ն մեր տարածաշրջանը դիտարկում է որպես միասնական օրգանիզմ, որպես «միջանցք», որպես էներգետիկ ռեսուրսների տարանցման կամ այստեղից արդյունահանման տարածաշրջան և բնականաբար մեծապես շահագրգռված է տարածաշրջանային երկրների հետ հարաբերություններով:

-Իսկ ավելի կոնկրետ, ի՞նչ ձեռքբերումներ կմատնանշեիք:
-Մենք ունենք մի իրավիճակ, երբ առաջնահերթ կամ օրակարգային խնդիրներից մեկը «Արևելյան գործընկերության» շրջանակներում համագործակցությունն է, որը սկզբնապես պետք է ներառի պետություն-ԵՄ համագործակցությունը, իսկ հետո այն կարող է նաև ընդլայնվել մասնակից պետությունների միջև համագործակցությամբ: Այս տեսանկյունից հետաքրքիր է, իհարկե, այդ գոծընկերության շրջանակներում նախատեսվող ազատ առևտրի պայմանագիրը, համաձայնագրերը, մասնավորապես ԵՄ-ի և ՀՀ-ի միջև, ինչպես նաև վիզային ռեժիմի ազատականացման խնդիրը: Մենք ունենք մի լուրջ խնդիր` կապված այն բանի հետ, որ այս բոլոր ծրագրերի առավելագույն արդյունավետություն կարող է լինել այն դեպքում, եթե Հարավային Կովկասի պետությունների միջև լինի տարածաշրջանային համագործակցություն:
Վրաստանը պաշտոնապես նպատակ ունի անդամակցել ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին, սակայն նրա համագործակցությունը ծրագրային առումով այդքան էլ առաջ չէ մեզանից: Իսկ Ադրբեջանի հանրապետությունը ևս պաշտոնապես նպատակ չունի անդամակցելու ԵՄ-ին, բայց նրա ձեռքբերումները ոչ միայն հայ, այլև արտասահմանյան մասնագետների կարծիքով ծրագրային համագործակցության տեսանկյունից բավականին ետ են` այն առումով, որ Ադրբեջանում խնդիրներ կան` կապված ներքաղաքական իրավիճակի, մասնավորապես ժողովրդավարության և կոռուպցիայի հետ: Ադրբեջանը նաև շատ է խոչընդոտում տարածաշրջանային համագործակցությյան զարգացմանը:

- Այս համատեքստում եկեք անդրադառնանք Բաքվում կայանալիք` Արևելյան գործընկերության ԽՎ երկրորդ լիագումար նիստին: Ինչպե՞ս Դուք կգնահատեք հայկական պատվիրակության` այդ նիստին մասնակցելու մտադրությունը:
-Պաշտոնական տեսանկյունից մեծ նշանակություն չունի, թե որտեղ է այն անցկացվում: Մասնակցութունը պետք է լինի, քանի որ մեր մասնակցությամբ, թե առանց մեզ, այդ ձևաչափը վերաբերում է մեր հարցերին: Այսինքն պետք է լինի կողմ, որը կպաշտպանի մեր տեսակետները: Իհարկե, Ադրբեջանը պարտավոր է ապահովել նրանց անվտանգությունը: Իսկ ինչ վերաբերում է, թե ինչ պետք է սպասել այնտեղ, այդ ձևաչափի հանդիպումների մեծ մասում նրանք փորձել են հակահայկական ինչ-որ բաներ առաջ քաշել, մերոնք էլ համարժեք պատասխան են միշտ տվել: Բայց կարծում եմ, սա մեր համար լուրջ մտահոգության առարկա դարձնել պետք չէ:

- Հայաստանի` եվրաինտեգրման ուղիով ընթանալն արդյոք չի խոչընդոտում մյուս խոշոր դերակատարների կամ կառույցների հետ մեր հարաբերությունների զարգացմանը:
-Սա ավելի շուտ ոչ թե եվրոպական ինտեգրացիա է, այլ եվրոպականացում՝ համապատասխանեցում եվրոպական տնտեսական ու քաղաքական չափանիշներին: Այ եթե լիներ նպատակ` անդամակցում ԵՄ-ին, ապա մեր ֆիքսած արտաքին քաղաքականության հայեցակարգին որոշակիորեն կհակասեր: Իսկ այսօրվա իրավիճակում ես չեմ կարծում, թե լուրջ հակասություններ կան, քանի որ ՀՀ-ն իր արտաքին քաղաքական հարաբերությունները զարգացնում է թե՛ ԵՄ-ի, թե՛ ՌԴ-ի, թե՛ Իրանի հետ, ինչը շատ կարևոր հանգամանք է: Այստեղ մենք հնարավորություն ենք ստանում ուժային մի կենտրոնի հետ հարաբերությունների միջոցով կոմպենսացնել և թուլացնել մեկ այլ կենտրոնից կախվածությունը: «Արևելյան գործընկերության» մշակման և ներկայիս փուլում մենք նաև տեսնում ենք Ռուսաստանի կողմից որոշակի ինտեգրացիոն նախաձեռնություններ` կապված Եվրասիական միության գաղափարի հետ:

- Ո՞րն է մեր դերն այս գործընթացներում:
-Մենք ընդհանուր սահման չունենք Եվրասիական միության նախատեսվող մասնակիցների հետ, ինչն էական խնդիր է նմանատիպ միությունների համար: Մինչդեռ ԱՊՀ շրջանակներում արդեն իսկ ունենք կնքած ազատ առևտրի պայմանագիր, ինչը մեզ հնարավորություն է տալիս մասնակից երկրների, այդ թվում Եվրասիական միության ապագա մասնակիցների հետ ազատ առևտուր կատարել: Այսօր Եվրասիական միությանն անդամակցելու անհրաժեշտություն` տնտեսաքաղաքական տեսանկյունից ես չեմ տեսնում: Արտաքին քաղաքականությունը պետք է լինի խիստ և հիմնավոր հաշվարկված ու հավասարակշռված:

- Ինչո՞վ է պայմանավորված վերջին շրջանում մեր տարածաշրջանում ԵՄ ակտիվությունը:
-Սա իրականում մի առանձին ասպեկտ է` ԵՄ-ի հարավկովկասյան քաղաքականության մեջ: Տրամաբանությունն այսպիսին է` նրանց համար Հարավային Կովկասն, առաջին հերթին, տարանցիկ տարածաշրջան է, որոնցով պետք է անցնեն իրենց էներգատարերը և հաղորդակցային ուղիները: Որպեսզի այս փոխադրումները լինեն անվտանգ, անհրաժեշտ է, որ այս տարածաշրջանում լինի կայունություն: Իսկ դրա համար պետք է տարածաշրջանում չլինեն կոնֆլիկտներ և պետք է երկրների ներսում հնարավորինս զարգացնել, խթանել ժողովրդավարական բարեփոխումները, քանի որ, ըստ ժողովրդավարության խաղաղության տեսության, ժողովրդավարական երկրները հազվադեպ են միմյանց հետ պատերազմում: Ժողովրդավարությունը պետք է լինի կայունության երաշխիք:

- Այս քաղաքականության արդյունավետության առումով ինչպիսի՞ միտում եք տեսնում:
-Կա երկու մոտեցում` փափուկ անվտանգության և կոշտ անվտանգության: Հարավային Կովկասում ԵՄ-ն հանդես է գալիս զուտ փափուկ անվտանգության դիրքերից: Դժվար է հաշվարկել, թե որքանով է նպաստել ԵՄ-ի ակտիվությունը մեր տարածաշրջանում կայունության հաստատմանը, բայց կարելի է ասել, որ հենց միայն այն հանգամանքը, որ ԵՄ-ն ներգրավված է այդ երկրների ներքաղաքական բարեփոխումների մեջ, դա արդեն որոշակի երաշխիքներ տալիս է, որ այդ երկրները կարևորում են ԵՄ-ի հետ հարաբերութունները: