Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում նախընտրական զարգացումների և կուսակցությունների ռազմավարության վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցեց քաղաքագետ Ալեքսանդր Մարկարովի հետ:

- Պարոն Մարկարով, ինչպե՞ս կբնութագրեք նախընտրական գործընթացները Հայաստանում:
-Հայաստանում տիրող քաղաքական իրավիճակը կարելի է բնութագրել որպես քարոզարշավի սկիզբ, այսինքն` խոսքը գնում է էլեկտորալ ցիկլի սկզբի մասին, որը սկսվում է խորհրդարնական ընտուրթյուններով ու շարունակվելու է նախագահական ընտրություններով: Այս շրջանի զարգացումները բավականին հետաքրքիր են այն առումով, թե արդյո՞ք տեղի կունենա եռաֆորմատ կոալիցիայի ձևավորում: Անակնկալ, ըստ էության չկար, այն իմաստով, որ առաջադրվել են այն բոլոր քաղաքական ուժերը, որոնց առաջադրումն ակնկալվում էր: Փաստորեն, մրցակցությունը տարբեր կուսակցությունների համար ընթանում է երկու ուղղություններով: Մի կողմից նախընտրական պայքարը գնում է պրոկառավարական էլեկտորատի համար` երեք կուսակցությունների շրջանակներում, մյուս կողմից պայքարն ընթանում է ընդդիմության դեմ:

Այս ընտրությունների հաջորդ նորույթն այն է, որ ի տարբերություն նախորդ խորհրդարանական ընտրությունների, երբ բազմիցս արտախորհրդարանական ընդդիմությունը փորձել է մուտք գործել խորհրդարան առանձին կուսակցությունների միջոցով, այս անգամ մենք տեսնում ենք այդ ուժերի համախմբումը` որպես 2008թ իրադարձություններից հետո տրամաբանական զարգացում: Փաստորեն, միավորված ընդդիմադիր կոալիցիայի միջոցով ՀԱԿ-ը դառնում է խորհրդարանական: Եվս մեկ կոալիցիոն դաշինք է ներկայացնում «Ժառանգություն»-«Ազտա դեմոկրատներ» ցուցակը: Դա այն տարբերակն է, որի միջոցով փորձ է արվել հաղթահարել համատեղ ուժերով 5 տոկոսանոց բարիերը: Նրանք չեն գնացել դաշինքի ուղով քանի որ 7 տոկոսանոց բարիերը հաղթահարելն ավելի դժվար է, չնայած որ հայտարում են, որ 20-25 տոկոս տեղերի նպատակ ունեն: Բնականաբար, յուրաքանչյուր կուսակցություն իր համար դնում է շատ ավելի բարձր շեմը:

- Եթե համեմատություն անցկացնենք կուսակցությունների ցուցակներում… Օրինակ ՀՀԿ-ն իր համամասնական ցուցակում ընդգրկել է տարբեր հասարակական շերտերի ներկայացուցիչներ, իսկ Դաշնակցության ցուցակի մասին անընդհատ խոսվում է, որ այն ոչ այնքան հայտնի գործիչներով է հանդես գալիս: Ինչպե՞ս եք դա գնահատում:
-ՀՀԿ-ն դիտարկում է իրեն որպես ազդեցություն ունեցող կուսակցություն և այս քայլն ուղղված է նրան, որ ընտրողը տեսնի` ովքեր են ներառված, որն էլ ավելի հրապուրիչ է դարձնում տվյալ ցուցակը: Բնական է, որ ընտրությունը շատ անգամ կայացվում է ոչ թե ծրագրերի ուսումնասիրությամբ, այլ շատերի համար հիմք է հանդիսանում և´ անունները, և´ ինքը քարոզարշավը: Այսինքն` ինչքանով է համոզիչ լինելու այս կամ այն կուսակցությունը` չկողմնորոշված ընտրազանգվածին իր կողմը գրավելու համար:

Դաշնակցության հետ մի փոքր այլ պատմություն է, որովհետև ելնելով կուսակցության բնույթից, այստեղ կուսակցությունն ունի բավական կայուն, ավելի կուսակցակենտորն ընտրազանգված, որի համար անունները կարող են լինել համեմատաբար նվազ կարևոր: ՀՅԴ-ի գոյություն ունեցող ծրագրային դրույթների և մշտական գոյություն ունեցող դիրքորոշման պայմաններում անունների այս փոփոխությունը մեկ կողմից հնարավորություն է քաղաքականության մեջ մուտք գործելու ավելի երիտասարդ սերնդի համար, մյուս կողմից այն կարելի է համարել ներկուսակցական ձեռքբերումների մոբիլիզացման փորձ:

- Իսկ ի՞նչ կասեք «Ժառանգության» ցուցակի մասին, որում հավասարապես ընդգրկված են «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության անդամները:
-«Ժառանգությունը» և «Ազատ դեմոկրատները» փորձեցին կազմել հավասարների դաշինք և արտացոլել դա համամասնական ցուցակների կառուցման մեջ: Այսինքն` հերթականությամբ մտնում են երկու կուսակցությունների ներկայցուցիչները, գումարած այնտեղ ներառված հասարակական դաշտի ներկայացուցիչները, որի շնորհիվ փորձ է արվում ասել, որ այս միավորված ալյանսի մեջ նրանք հավասար գործընկերներ են: Այսինքն` ըստ հավասար գործընկերների տրամաբանության, այս երկու ուժերը տեսականորեն համաձայնեցրել են իրենց ծրագրային դրույթները:

- Արդյո՞ք «Ժառանգության» նման քայլը կհանգեցնի նրան, որ ընտրություններին այս կուսակցություններն ավելի շատ ձայներ կունենան:
-Ակնկալիքը հենց եղել է այն, որ «Ժառանգությունն» այս ալյանսի միջոցով բողոքական ընտրազանգվածից կարողանա ձեռք բերել ավելի շատ ձայներ, քան թե հոսք տեղի կունենա «Ժառանգության» ընտրազանգվածից: «Ժառանգության» ենթադրյալ 3-5 տոկոս ընտրազանգվածին ավելանալու է նորը: Իսկ ինչ վերաբերում է «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցությանը, այն առանձին պայքարելով և առանձին ցուցակ ներկայացնելով դժվար թե կարողանար հասնել արդյունքի: Այստեղ առաջատարի դերը կարծում եմ «Ժառանգությանն» է պատկանում:

- Այս առումով հետաքրքրական է նաև ՀԱԿ-ի ցուցակը, որում ներկայացված են մի շարք կուսակցություններ…
-ՀԱԿ-ի մոտ պարզ է` այն հիմնադիր կորիզը, որը կար շարժման մեջ, նրանց ներկայացուցիչները գտան իրենց տեղը ցուցակներում: Այն, թե` ով, որ տեղում էր գտնվում, դա կարող է խոսել ՀԱԿ-ի ներսում գոյություն ունեցող եթե ոչ հակասությունների, ապա համենայնդեպս, ծրագրային տարաձայնությունների մասին: Կամ եթե մի փոքր այլ ձևով մոտենանք, կարելի է ասել, որ դիրքորոշումը եղել է` ստեղծել ավելի արդյունավետ խորհրդարանական ֆրակցիա` փոքր խմբով ավելի արդյունավետ աշխատելու համար: Այսինքն` տրամաբանությունը կարող է լինել այն, որ ցուցակի վերևի մասը ներկայացնում են մարդիկ, որոնք ավելի արդյունավետ կարող են աշխատել խորհրդարանում:

- Պարոն Մարկարով, մեր երկրում տեղի ունեցած բոլոր նախորդ ընտրություններում սև փիարը շատ կարևոր դեր է խաղացել: Ի՞նչ եք կարծում այս ընտրություններում է՞լ այդպես կլինի:
-Սև փիարը օգտակար է լինում միայն այն ժամանակ, երբ ներկայացնելով, օգտագործելով համապատասխան տեխնոլոգիաները ձեր հակառակորդի դեմ, դուք դրա հետ միասին կարողանում եք ներկայացնել սեփական կառուցողական պատկերը: Միայն սև փիարը չի կարող տրամադրել ձեզ այն արդյունքը, որը դուք կարող եք ակնկալել:

Մեկ կողմից, այո´, կա կորիզը, այն ընտրազանգվածը, որն արդեն կողմնորոշվել է, և մյուս կողմից` չկողմնորոշված ընտրազանգված գոյություն ունի, որի համար գնում է համապատասխան պայքար և այստեղ ավելի նպատակահարմար է օգտագործել ոչ թե բացասական, այլ դրական էլեմենտները, որոնք այս զանգվածի համար ավելի հրապուրիչ են: Հնարավոր է սև փիարը կիրառել կողմնորոշված ձայների համար, որոնք գուցե սև փիարի միջոցով, քարոզարշավի միջոցով, կարող են փոխել իրենց կարծիքները: Սակայն նրանց թիվը միանշանակորեն ավելի քիչ է: Ընդհանուր միտումն այսօր, ըստ էության, ցույց է տալիս, որ բնակչության մոտ 60 տոկոսը պատրաստ է մասնակցելու ընտրություններին և նրանց մեծամասնությունը կողմնորոշված է: