Վլադիմիր Կազիմիրով. Ադրբեջանը ինքը չէր կատարում ՄԱԿ-ի չորս բանաձևերի պահանջները
Panorama.am-ի հարցազրույցը ԵԱՀԿ ՄԽ-ում ՌԴ ներկայացնող նախկին համանախագահ, ԼՂ հակամարտության կարգավորման Ռուսաստանի առաքելության ղեկավար Վլադիմիր Կազիմիրովի հետ:
-Պրն. Կազմիրով, խնդրում եմ, մի քանի խոսքով ներկայացրեք արդեն շուրջ 20 տարի ԼՂ հակամարտության կարգավորմամբ զբաղվող ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կայացման պատմությունը:
-Այն ժամանակ, երբ ես հանդիսանում էին ՄԽ համանախագահ, կարգավորման գործընթացի սկզբնական փուլում հաձայնեցրել էինք համաձայնագրի տեքստի 80%-ը, սակայն մնացյալ 20%-ում էին կենտրոնացված ամանավիճահարույց հարցերը: Սկզբնական շրջանում նախատեսվում էր 11 երկրների մասնակցությամբ հրավիրել Մինսկի համաժողով, սակայն ադրբեջանական կողմը հայտարարեց, որ չի մասնակցի այս համաժողովին, մինչև որ Ադրբեջանին չվերադարձնեն Լաչին ու Շուշին, ինչն իր հերթին հակասում էր համաժողովի հրավիրման գաղափարին: Այսպես և ձևավորվեց Մինսկի խումբը, սակայն միջնորդ երկրների մեծ քանակությունը դժվարեցնում էր գործընթացը և այդ իսկ պատճառով որոշում ընդունվեց գործընթացը սահմանափակել միայն համանախագահ երկրներով: Սկզբնական շրջանում դա Շվեդիան ու Ռուսաստան էին, հետո Ֆինլանդիան, իսկ 1997 թ ձևավորվեց ՌԴ-ից ԱՄՆ-ից և Ֆրանսիայից կազմված համանախագահների ներկայիս խումբը: Դրան զուգահեռ ՌԴ-ն նաև մյուս համանախագահներից առանձին էր զբաղվում միջնորդական գործունեությամբ: Ներկայումս բոլոր երեք համանախագահները գործում են համակցված, իսկ այն ժամանակ գործընթացը ընթանում էր որոշակի լարվածության և մրցակցության պայմաններում, այն պատճառով, որ Ռուսաստանը կարողացել էր հասնել որոշակի առաջընթացի:
-Ներկայումս Ադրբեջանում տարբեր հասարակության տարբեր շերտերում բանակցությունների ձևաչափի, կամ էլ համանախագահ երկիրների փոփոխության անհրաժեշտության վերաբերյալ որոշակի տեսակտներին են հնչեցվում: Ինքանո՞վ է դա իրական:
-Ես դեռևս լուրջ վտանգ չեմ տեսնում: Այո, իրականում բոլոր վերոհիշյալ երևույթները առկա են: Ադրբեջանում գերիշխում է Մինսկի խմբի գործունեության նկատմամբ կիսաքննադատական մետեցում: Հնչեցվում են Ֆրանսիան Թուրքիայով փոխարինելու վերաբերյալ անհեթեթ տեսակետներ, և որևէ կերպ հաշվի չի առնվում այն հանգամանքը, թե արդոք դրան համաձայն կլինեն հայերը: Կարծում եմ, որ անկախ ամեն ինչից, համանախագահները համառորեն կշարունակեն իրենց ջանքերը և կգրանցվի առաջընթաց: Ինչքանով որ ես հասկանում եմ, հենց ադրբեջանական կողմն է պարբերաբար մի քանի քայլ ետ կատարում: Օրինակ՝ անցյալ տարի Կազանում ադրբեջանական կողմը ներկայացրեց մոտ մեկ տասնյակ նոր առաջարկություններ և դա այն դեպքում, երբ ադրբեջանական քարոզչությունը երկու տարի շարունակ համառորեն թմբակահարում էր իր հաձայնության մասին և մեղադրում էր հայկական կողմին բանակցությունների անհիմն ձգձգման մեջ: Պետք է «արժանին մատուցել» արբեջանական դիվանագիտության «հետ քաշվելու» քաղաքականությանը: Հնարավոր է, որ ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի ոչ մշտական անդամ ընտրվելուց հետո պաշտոնական Բաքուն որոշակի պատրանքներ ունի, որ կարող է այս հարցերի քնննարկումը տեղափոխել Անվտանգության Խորհրդի շրջանակներ, սակայն իրական գործընթացները վկայում են այն մասին, որ մոտակա երկու տարիների ընթացքում Իլհամ Ալիևը ստիպված կինի սահմանափակել իր ռազմատենչ հռետորաբանությունը: Դժվար է պատկերացնել, որ ԱԽ անդամը միևնույն ժամանակ սկսի հանդես գալ որպես միջազգային խաղաղության և անվտանգության խախտման քարոզչի դերում: Դա բացասական ազդեցության կունենա Ադրբեջանի հեղինակության վրա:
-Ադրբեջանական քարոզչությունը հաճախ խոսում է ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհրդի չորս բանաձևերի վերաբերյալ, որոնք իբր ապացուցում են Ադրբեջանի դիրորոշման արդարացիությունը, սակայն հենց Ադրբեջանում շատ քչերն են ծանոթ դրանց բավանդակությանը: Խնդրում եմ, ավելի մանրամասնորեն պամենք դրանց մասին:
- Ամենաառաջին դա՝ 1993 թ. ապրիլի 30-ին ընդունված 822-րդ բանաձևն էր, որն անկասկած այս հարցի քննարկման ադրբեջանական նախաձեռնության արդյունք էր: Այս բանաձևի անկյունաքարային դրույթը զինադադարի անհապաղ հաստատումն էր, այլ ոչ թե զորքերի դուրս բերումը, քանի որ անհնար է նույնիսկ լուրջ խոսել զորքերի դուրս բերման մասին, քանի դեռ ռազմական գործողությունները շարունակվում են: Մենք դիմեցինք հակամարտող կողմերին այն հարցով, թե արդյոք նրանք պատրաստ են կատարել 822 բանաձևի պահանջները: Երևանը և Ստեփանակերտը միանգամից տվեցին իրենց համաձանությունը, իսկ ահա Բաքուն ձգձգում է հստակ դիրքորոշում արտահայտելու գործընթացը, քանի որ իրենց չի բավարարում բանաձևի հիմնական դրույթը. այն է ՝ ռազմական և թշնամական բոլոր գործողությունների՝ այդ թվում նաև, շրջափակման անհապաղ դադարեցում: Այս դրույթը ընկած էր բոլոր չորս բանաձևերի հիմքում: Սակայն ռազմական գործողությունները շարունակվեցին կես տարուց ավելի և բանաձևի անհապաղ կեսագործման վերաբերյալ այլևս խոսք լինել չի կարող: Ինքը Ադրբեջանը, առաջին հերթին չէր կատարում այդ բանաձևերը: Ավելին, վերջին երկու բանաձևերում (874 և 884) ընդհանրապես չկան զորքերի «անվերապահ» դուրս բերման մասին հիշեցումներ: Ավելին ռազմական գործողությունները չեն դադարեցվել մինչ օրս: Դադարեցված են միայն մարտական գործողությունները: Դրանից հետո եղավ Ադրբեջանի հակագրոհը՝ այն է, բանաձևի ընդունման դրդապաճառների ներկայացման փորձ, սակայն Անվտանգության Խորհուրդը ընդունելով չորս բանաձև և չհասնելով էական արդյունքի` որոշեց ձեռնպահ մնալ անվերջ և ԱԽ-ը հեղինակությունը խարխլող բանաձևերի ընդուման հետագա պրակտիկայից: Եվ դրանից հետո մենք ստիպված էին գործել ԱՊՀ շրջանակներում: Հենց Մոսկվայում, ԱՊՀ երկրների ղեկավարների մակարդակով, մենք ամրագրեցինք զինադադարի ռեժիմի ամրագրման դրույթը, այն պատճառով, որ առանց դրա հնարավոր չէ անցում կատարել հակամարտության արդունքների չեզոքացման գործընթացին: Նշենք, որ այս դրույթը չկա ՄԱԿ ԱԽ-ի ընդունած բանաձևերից և ոչ մեկում:
-Ադրբեջանական հասարակության մեջ մեծ իրարանցում առաջացրեց նաև այն փաստաթուղթը, ըստ որի դեռևս Հեյդար Ալիևն էր բանակցություններ վարել ԼՂՀ ղեկավարության հետ:
-Մինչև 1993թ աշունը պատոնական Երևանը մասնակցել է միայն երկու հանաձայնագրի ստորագրմանը: Մնացած բոլոր դոպքերում ադրբեջանցիները բանակցությաններ էին վարում անմիջապես ղարաբաղյան կողմի հետ: Զինադադարի հաստատման բոլոր համաձայնագրերը ստորագրվել են Բաքվի և Ստեփանակերտի միջև՝ առանց Երևանի մասնակցության: Ռասուլ Ղուլիևը նույնիսկ հրապարակավ խոսում էր այն մասին, որ Լեռնային Ղարաբաղը հակամարտության կողմ է: Այդ ամենը հրապարակվում էր ադրբեջանական մամուլում:
Լրահոս
Տեսանյութեր
ԱՄՆ-ում հրդեհների հետևանքով մոխրացել է Սահակ-Մեսրոպ հայ քրիստոնյա վարժարանը
