Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վերջին ժամանակներում ամեն անգամ ապրիլի 24-ին, Մեծ Եղեռնի (Armenian Genocide) տարելիցի ժամանակ դաշնակցական գործիչ Կիրո Մանոյանը, որը արմատներով Խարբերդից է և ծնվել է Բեյրութում, տեսնելով տարիքով ավելի երիտասարդների նվիրվածությունը, ոգևորվում է և փորձում է ինքն էլ երիտասարդ լինել: «Մեր պայքարը, իսկապես, շարունակվում է մինչև հաղթանակ», -իր մտքերը Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում կիսեց ՀՅԴ Հայ դատի հայաստանյան գրասենյակի տնօրեն Կիրո Մանոյանը:

-Պարոն Մանոյան, Հայոց ցեղասպանության (Armenian Genocide) ճանաչման փուլը ո՞ր հանգրվան է հասել:
-Ցեղասպանության ճանաչման այս փուլը պետք է համարենք ավարտված և պետք է անցնենք հաջորդ փուլ, որը պետական բառամթերքով հետևանքների վերացում է, հատուցում է, որը ներառելու է ամեն ինչ` սկսած անհատական կորուստները հատուցելուց, մինչև մեր ազգային իրավունքների վերականգնում, որի մաս է կազմում նաև տարածքների հարցը: Այս հարցով մենք միջազգային իրավունքի մասնագետների հետ իրավական փաստաթղթերի փաթեթ ենք պատրաստում, որը պետք է ցանկանայինք, որ հետագայում յուրացվի հայ քաղաքական բոլոր շերտերի կողմից և դա լինի համազգային փաստաթուղթ, որը կներկայացնի մեր իրավունքները, պահանջները Թուրքիային:

-Պետական քաղաքականությունն այդ ուղղությամբ ինչպե՞ս եք գնահատում
-Պետական քաղաքականությունն այդ ուղղությամբ ոչ բավարար է: Հայաստան-Թուրքիա արձանագրությունները բավական տկարացնում են մեր իրավունքները` հաշվի առնելով, այն որ արձանագրություններում սահմանների վերաբերյալ հարցը Թուրքիան ու Միացյալ նահանգները յուրովի են մեկնաբանում: Այսինքն` Հայաստանն ու Թուրքիան գոյություն ունեցող սահմանը ճանաչում են որպես իրավական սահման, մինչդեռ հանրապետության նախագահը 2009-ի հոկտեմբերի 10-ին ասում էր, որ Հայաստանի համար արձանագրությունները ասում են, որ կա Հայաստան-Թուրքիա սահմանային հարց, որը պետք է կարգավորվի միջազգային օրենքի համաձայն: Այս ուղղությամբ իշխանությունների կատարած աշխատանքը ավելի շուտ մարտավարական է, իսկ մարտավարական աշխատանքը, դժբախտաբար, կապված է այլ հաշիվների հետ: Պարզապես, եթե իշխանությունները ցանկանան, այսօր մի քիչ խիստ կխոսեն, վաղը` հակառակը: Բայց դա արդեն կվնասի ընդհանրապես խնդրին, դրա համար էլ իշխանությունների կեցվածքն այս հարցում մեզ չի բավարարում:

-Տեսակետ կա, որ 100-ամյա տարելիցը հոգեբանական այն սահմանագիծն է, որից հետո հարցն անուշադրության է մատնվելու
-Իրավական սահմանափակում չկա` մարդկության դեմ ոճիրները, ցեղասպանությունները վաղեմության ժամկետ չունեն: Ինչ վերաբերում է հոգեբանական խնդրին, ապա հոգեբանական մթնոլորտ կարելի է ակտիվ աշխատանքով ստեղծել: Կարող է հոգեբանական այդպիսի վիճակ ստեղծվի ոմանց մոտ, բայց եթե ճիշտ աշխատանք տարվի, ապա բոլորն էլ կհասկանան, որ 100-ամյակը ընդամենը նոր հանգրվանի, նոր թափով աշխատանքի սկիզբն է:

-Մինչև 2015 թվականը, դուք ինքներդ, ի՞նչ եք սպասում Թուրքիայից
-Հաշվի առնելով այն, որ Թուրքիան Հայաստանի հետ հարաբերությունները պայմանավորում է Ղարաբաղի հարցով, իսկ առաջիկա երկու տարին Ղարաբաղի հարցով բանակցություններում լուրջ առաջընթաց ակնկալելու հիմք չկա Ադրբեջանի կոշտ և ոչ կառուցողական կեցվածքի պատճառով, կարծում եմ, որ առաջիկա մեկուկես, երկու տարին որևէ առաջընթաց պետք չէ ակնկալել: Մինչև 2015 թվականը, Թուրքիան տարբեր հնարքներ պետք է փորձի ցույց տալ իբր ինքը բարի կամքի դրսևորում ունի: Հիմա փորձում են Սփյուռքում պառակտում առաջացնել, այսպես ասած, մեղմ հայեր, կոշտ հայեր արհեստական դասավորումներ ստեղծելով, տարբեր հնարքներ պետք է փորձեն, բայց ամենակարևորn այն է, որ մենք որպեսզի քաղաքական շատ անհրամար վիճակում չհայտնվենք, պետք է ձերբազատվենք Հայաստան-Թուրքիա արձանագրություններից, որովհետև Թուրքիան կարող է վավերացնել արձանագրություններից մեկը և չվավերացնել այն, որտեղ կա նաև ժամանակացույցը և Հայաստանին շատ նեղ կացության մատնել: Դրա համար անհրաժեշտ է, որ Հայաստանը այսօրվա Թուրքիայի ոչ կառուցողական կեցվածքը որպես հիմնավորում ներկայացնի աշխարհին և մեջտեղ դնի մեկ նոր նախագիծ, որ Թուրքիան հանում է շրջափակումը Հայաստանի նկատմամբ և երկու կողմերը հանձն են առնում իրար միջև առկա բոլոր խնդիրները լուծել միջազգային իրավունքի համաձայն: Եվ սպասենք, տեսնենք, եթե Թուրքիայում կձևավորվի իսկապես առանց նախապայմանների հարաբերություն հաստատող իշխանություն, այդ ժամանակ էլ կստորագրի: Մինչ այդ մենք պետք է շարունակենք Թուրքիայի վրա և ներսից, և դրսից ճնշելու մեր աշխատանքները` որպես պետություն, բայց ավելի շատ որպես հասարակություն, մինչև որ իրենց կողմից պետությունը պատրաստ լինի լուրջ երկխոսություն սկսել:

-Պարոն Մանոյան, Հայաստանի այսօրվա հասարակությունը պահանջատե՞ր է Թուրքիայի նկատմամբ
-Իմ մեկնաբանությամբ և հասկացողությամբ, այո, պահանջատեր է: Հայաստանի ժողովրդի պահանջատիրությունը մի քիչ տարբեր է դրսևորվում, պարզապես հաշվի առնելով այն փաստը, որ մենք ապրում ենք և մեր հայրենիքի մեկ մասի վրա, և մնացած մասն էլ սահմանի այն կողմն է: Բայց որ հասարակության առնվազն մեծ մասը իր իրավունքներին վերատիրանալու կողմնակից է, փաստ է: Բայց մեզ համար դա չի կարելի անջատել նաև, որպես քաղաքացի, իրավունքով ապրելու խնդրից: Եվ ուրեմն անհրաժեշտ է, որ Հայաստանի քաղաքացիներն իսկապես կարողանան իրենք իրենց պաշտպանել, իսկապես լինեն ազատ և որպես լիիրավ քաղաքացիներ, շարունակեն նպաստել համազգային խնդիրների լուծմանը, որոնց թվում է նաև Թուրքիայից մեր իրավունքների պահանջը:

Կիրո Մանոյանը 1976 թվականից ապրել է Մոնրեալում (Կանադա), ղեկավարել Կանադայում Հայ դատի գրասենյակը, այնուհետև խմբագրել հայ-կանադական թերթեր և 1999-ին տեղափոխվել Հայաստան: 2001-ից ղեկավարում է ՀՅԴ Հայ դատի հայաստանյան գրասենյակը: