Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ավագ գործընկերոջս` Արամ Աբրահամյանի, ում հանդեպ խորը հարգանք ունեմ, այսօրվա խմբագրականում արտահայտած դիտարկումների հետ միանշանակ համամիտ եմ: Մի վերապահումով, իհարկե:

«Չէ՞ որ դա ոչ թե քաղաքացիների շահախնդրությունն է, այլ քաղաքական ուժերի կամ «արդար ընտրություններ» խոստացող իշխանությունների, մասնավորապես՝ ոստիկանության»,- գրում է պարոն Աբրահամյանը` նկատի ունենալով ընտրացուցակներում անճշտությունների բացահայտումն ու վերացումը: Ինքս այն կարծիքին եմ, որ «ցուցակների մաքրման» գործում հավասարապես շահագրգռված են բոլոր այն անձինք, ովքեր ուզում են ապրել երկրում, որտեղ օրենքը գերակայող է, իսկ ընտրությունների արդյունքները որևէ մեկը կասկածի տակ չի դնում: Բնականաբար, խոսքը Հայաստանի բոլոր քաղաքացիների մասին է:

Եթե պարոն Աբրահամյանը չսպասեր լիազոր մարմնի կողմից ծանուցման, այլ մինչ այդ այցելեր իր քվեարկության ընտրատեղամաս (որտեղ քվեարկությունից 40 օր առաջ արդեն կախված են տեղամասում քվեարկելու իրավունք ունեցողների ցուցակները), կարող էր հեշտությամբ հայտնաբերել, որ իր սեփականությունը հանդիսացող տանը գրանցված է Մարի Գևորգյան Վրեժի անունով քաղաքացի, ում ինքը չի ճանաչում: Այնուհետև կարելի կլիներ մինչև մայիսի 1-ը (հենց այդ ժամանակ լրացավ ցուցակներում անճշտությունները շտկելու դիմումներ ներկայացնելու ժամկետը) դիմել լիազոր մարմնին և պահանջել` վերացնել նկատված անճշտությունը: Եթե պարոն Աբրահամյանը վարվեր այս կերպ և հույս չդներ կուսակցությունների, լիազոր տարբեր մարմինների խոստումների վրա (որոնք իսկապես աչքի չեն ընկնում որևէ կոնկրետ գործողությամբ), այս կերպ իր փոքրիկ ներդրումը կունենար առաջիկա ընտրությունների արդարությունն ու օրինականությունն ապահովելու գործում: Իսկ եթե այդպես վարվեին ՀՀ բոլոր քաղաքացիները, ենթադրում եմ, որ մենք կունենայինք մաքրամաքուր ընտրացուցակներ:

Բնականաբար, շարքային քաղաքացիների կողմից նման հետևողականություն ակնկալելն իրատեսական չէ (խոստովանեմ, որ ինքս երբևէ չեմ հետաքրքրվել` անունս կա՞ ցուցակում և արդյոք մեր բնակարանում հավելյալ բնակիչ չկա՞): Եվ այստեղ իսկապես հարց է առաջանում, թե առավել շահագրգռված կողմերն ինչ վարքագիծ են դրսևորում: Միանգամից նշենք, որ ոստիկանությունը և պետական մյուս մարմինները տվյալ դեպքում շահագրգիռ կողմ դիտարկվել չեն կարող: Դրանք բյուրոկրատական համակարգ են, որոնք տեղից շարժվում են միայն` ժողովրդական լեզվով ասած` «բզելու» դեպքում: Իսկ ահա կուսակցությունները, որոնք մասնակցում են ընտրություններին, իսկապես շահագրգիռ կողմեր են: Ըստ որում` ընդդիմադիր ուժերը այդ քայլին պետք է գնան` ընտրությունների ընթացքի նկատմամբ տոտալ վերահսկողություն իրականացնելու մղումով (որպեսզի ապացուցեն, որ իրենք կռիվ են տալու յուրաքանչյուր ձայնի համար), իսկ իշխանական ուժերին դա պետք է, որպեսզի որևէ մեկը վերջնահաշվարկում չկարողանա այս հիմքով կասկածի տակ դնել ընտրությունների արդյունքները:

Թե ինչպես են աշխատել այս ընթացքում «շահագրգիռ կողմերը», անգամ մեկնաբանելու կարիք չկա: Բավական է նշել մի օրինակ. Վարդան Օսկանյանը մի քանի օր առաջ երեք-չորս անճշտություն վկայակոչեց, ինչին ոստիկանությունից անմիջապես արձագանքեցին ու «անհրաժեշտ պարզաբանումներ» տվեցին: Ի պատասխան, Պարոն Օսկանյանն իր «Ֆեյսբուքի» էջում հրապարակեց անճշտությունների մի ամբողջ ցանկ: Ակնհայտ է, որ նախկին արտգործնախարարը ձեռքի տակ ուներ այդ ողջ ցանկը ու հրապարակեց միայն այն ժամանակ, երբ այլևս ոչինչ փոխել հնարավոր չէ: Դրդապատճառների մասին հաստատապես ոչինչ ասել չեմ կարող: Հավանաբար, պարոն Օսկանյանի խնդիրը ոչ թե իր ձայների համար պայքարն է, այլ ոստիկանության անարդյունավետության հիմնավորումը:

Ինչևէ, փաստն այն է, որ ինչպես ոստիկանությունից են զեկուցել, օրենքով սահմանված ժամանակահատվածում անճշտությունների վերաբերյալ տեղեկատվություն եղել է 6411-ը, որից 3592-ը ստացվել է ոստիկանության իրականացրած ուսումնասիրությունների արդյունքում, 2819-ը` ընտրական գործընթացի մյուս մասնակիցների կողմից: Անգամ եթե համարենք, որ բոլոր 2819-ը հաղորդումները եկել են կուսակցություններից (այսինքն` քաղաքացիները ոչ մի ակտիվություն չեն ցուցաբերել), կնշանակի, որ առավել շահագրգռված կողմերը այս հարցում ավելի պասիվ են եղել: Իսկ եթե հիմք ընդունենք այն հանգամանքը, որ հաղորդումների մեծ մասը եղել են մեծամասնական թեկնածուների կողմից (ովքեր պակաս շահագրգիռ չեն այս հարցում), կստացվի, որ կուսակցությունները պարզապես պարապուրդի են մատնված եղել:

Լիովին կիսելով ավագ գործընկերոջս լավատեսությունը, որ կարելի է մինչև հաջորդ ընտրություններ որևէ հասարակական նախաձեռնության շրջանակներում ի վերջո մաքրել չարաբաստիկ ցուցակները, միաժամանակ ցանկանում եմ ընդգծել, որ այս ընտրությունների դեպքում նույնպես դեռ ամեն ինչ կորած չէ:

«Թե ում օգտին է «քվեարկելու» իմ տանը «բնակվող» Մարին՝ ես չեմ կասկածում»,- գրում է պարոն Աբրահամյանը` մոռանալով, որ դրա դեմը դեռ կարելի է առնել: Ընդամենը պետք է, որ Զովունիի այն ընտրատեղամասում, որտեղ քվեարկելու են Արամ Աբրահամյանը և իր ընտանիքի անդամները, ընտրությունների օրինականության մեջ շահագրգռված ուժերը, առաջին հերթին` «միասնական շտաբի» ներկայացուցիչները, հանձնաժողովում իրենց ներկայացուցիչներին ու վստահված անձանց հորդորեն, որպեսզի լինեն չափազանց ուշադիր և հատ-հատ ստուգեն բոլոր քվեարկողների անձը հաստատող փաստաթուղթը: Այդ կերպ հնարավոր կլինի բացահայտել Արամ Աբրահամյանի տանը «բնակվող» Մարիին, կանխել նրա քվեարկությունը, իսկ դրա անհնարինության դեպքում հետագայում դատական կարգով վիճարկել փաստն ու պատասխանատվության կանչել մեղավորներին:
 
Սա միանգամայն հնարավոր է: Բայց դրա համար անհրաժեշտ է, որ «շահագրգիռ կողմերը»` կուսակցությունները, տեղերում ունենան բանիմաց, հետևողական ու նվիրված համակիրներ: Ինչ-որ բան ինձ հուշում է, որ այս հարցում էլ կուսակցությունները թերացել են և ընդամենը պատրաստվում են մայիսի 7-ին աղմուկ բարձրացնել` բնականաբար չունենալով որևէ կոնկրետ փաստ, ինչպես Հրազդանում էր: