«Սիրտդ ուզում էր ըտեղ պայթել». Արցախյան պատերազմի կադրերը մերօրյա իրականության հասցրած օպերատոր
Արցախի հանրային հեռուստատեսության օպերատոր Բենիամին Ղարախանյանն այսօր էլ Արցախյան ազատամարտի ժամանակ նկարահանված տեսանյութերն առանց հուզմունքի չի կարողանում նայել: Ասում է` կադրին նայում է և որպես մասնագետ` հավանություն տալով լավ ու ճիշտ կադրին, և որպես մարդ, ում սիրտը ճմլվում է վիրավոր, մեռնող, մարտնչող ընկերների համար:
«Վերհիշելը միշտ չէ, որ հաճույք է պատճառում, վերադառնում ես այն դաժան օրերին, որոնցով անցել ես: Տխրում եմ, ուրախանում: Որ կադրից գոհ եմ, որ կադրը ճիշտ է, ուրախանում եմ որպես մասնագետ, բայց դրանց մեջ այնպիսի տխրություն կա, հերոսիդ հետ կրկին նույն ապրումն ես ունենում»,-պատմում է արցախյան հեռուստաընկերությունում ավելի քան 20 տարվա աշխատանքային փորձ ունեցող Բենիամինը:
Ստեփանակերտում ապրող Ղարախանյանի տեսանյութերի հետևից այսօր շատերն են գնում, դրանք պետք են փաստագրական նոր ֆիլմերի պատրաստման համար, ուրախությամբ տրամադրում է, դրանց մի մասն այժմ թվայնացվում է: Մոտ 300 ժամ ընդհանուր տևողությամբ տեսանյութեր ունի, իր պատրաստած ֆիլմերի թիվը հստակ չի հիշում, միայն լավ գիտի, որ դրանցից չորսը մրցանակի են արժանացել: Ֆիլմերն էլ պատմում են Արցախի շարժման, ջոկատների կազմավորման, թեժ մարտերի, Շուշիի հաղթանակի … մասին:
«Էնքան են եղել, մեկ-երկուսը չեն, որ հիշես: Ուրախություններ էլ են եղել, պարել էլ ենք…»,-տպավորությունների մասին ասում է Բ. Ղարախանյանը ու խոստովանում, որ հաճախ են եղել են պահեր, երբ ցանկացել է տեսախցիկը վայր դնել ու զենքը ձեռքին կռիվ տալ:
88-ին Արցախի հեռուստաընկերությունում էր աշխատում: Իր ու գործընկերների աչքի առջև պայթել է հեռուստաընկերության շենքը: «Ես հասցրել եմ էդ կադրը ֆիքսել, ոնց է մեր շենքը օդ հելնում, սաղ արխիվները… 1988-ի հոկտեմբերին էր, օրը հստակ չեմ հիշում»,-պատմում է մեր զրուցակիցը, ավելացնում, որ հետագայում հեռուստատեսությունն էլ իր ջոկատը ստեղծեց ու կռվի գնաց:
«Ես էլ էի ուզում կռվել զենքով, այն ժամանակվա Ազգային ժողովի նախագահ Արթուր Մկրտչյանն ասաց, գոնե դու մնա, որպեսզի էդ ամենը նկարահնվի: Մենք էլ կամերա չունեինք: Էդ ժամանակ Ֆրանսիայից մի տղա էր եկել` Օշին էր անունը, ձեռքին 8 մմ-անոց տեսախցիկ կար: Մենք խնդրեցինք, որ էդ կամերան թողնի մեզ: Դա վերցրեցի ու սկսեցի աշխատելը: Հեռուստատեսության շենքը չկա, Ազգային Ժողովի շենքում էի աշխատում»,-հիշում է Ղարախանյանը:
Ուղիղ 20 տարի առաջ մայիսի 9-ին Բենիամինը սեփական աչքերով տեսել ու տեսախցիկով ֆիքսել է հաղթական մուտքը հայոց բերդաքաղաք:
«Ամբողջ պատերազմի ընթացքում Շուշին մի առանձին հուշ է, մի առանձին իրողություն»,-ասում է մեր զրուցակիցը, պատմում, որ բոլոր-բոլորը ոգևորված էին Շուշին հետ վերցնելու մտքով:
«Բոլորն ուզում էին բարձրանալ Շուշի, զենքով, առանց զենքի, ես օրինակ տեսախցիկով, աշխատում էի, որ առաջինը լինեմ: Շուշին բոլորին ձգում էր, հենց էդ հոգին, խիզախությունն էր, որ փրկեց Շուշին, վախ, բան չկար: Բարձունքը գրավելը հարձակվողի համար շատ դժվար է, բայց հելանք, մտանք քաղաք: Սիրտդ ուզում էր ըտեղ պայթել: Սուրբ Ղազանչեցող եկեղեցում տեսանք` սաղ սնարյադներ են, ամեն տրամաչափի զենք ու զինամթերք: Իրենց համար պահեստ էին սարքել: Երբ մտանք եկեղեցի, մնացինք էսպես գժված: Ուրախությանը չափ ու սահման չկար էդ ժամանակ: Հետո սկսեցինք սնարյադները դուրս բերել: Հետո շարժվեցինք դեպի Լաչին, նկարահանեցի մինչև Գորիս: Հետո Զորիկը /Զորի Բալայան-թղթ./ ինձ ասեց շուտ նստի վերտալյոտ, գնա Երևան, նյութդ պատրաստի, որ եթեր գնա, իմանան, որ Լաչինի կորիդորն ազատված է, արդեն ցամաքով ճանապարհ ունենք դեպի Երևան»,-հիշում է փորձառու օպերատորն, հիշում է նաև, որ նյութը քաղաքական ինչ-ինչ դրդապատճառներով երեք օր անց է հեռարձակվել:
«Հետո հետ եկա, նորից շարունակեցի, թուրքերը լայնածավալ գրոհ սկսեցին ողջ սահմանով մեկ, դրանից հետո կրկին ուրախություն ապրեցինք, երբ Աղդամը վերցրեցիքն, այլևս ոչ մի կրակ չէր հասնում Ստեփանակերտ, արդեն սկսեցիքն ապահով զգալ, խաղաղվեցինք»,-պատմում է Ղարախանյանը: Իսկ մինչ այդ հիշում է, որ տեսախցիկն անընդհատ փորձում էր փոխանցել «լավ օպերատոր, մասնագետ, խելացի» Սերգեյ Համբարձումայնին, ընկերը չի վերցրել, Խոջալուի օպերացիայից հետո անտառի ականազերծման ժամանակ մահացել է:
«Ես փորձում էի նրան հանել պատերազմից, բայց չկարողացա համոզել, ինքն ասեց ես զենքով պետք է կռվեմ, դու էլ տեսախցիկով»,-ասում է օպերատորն ու թվարկում անուններ, ովքեր աշխատել են իր կողքին` Էդիկ Բաղդասարյան, Վարդան Հովհաննիսյան, Հակոբը, /ազգանունը չեմ հիշում/…
Հեռուստատեսության նախկին ավագ օպերատորն այսօր պայմանագրային աշխատող է: «Մի ֆիլմս մրցանակի արժանացավ, երկորդն արժանացավ, երրորդը, չորրորդը, հետո ասի, հերիք է էլի, մի քիչ համեստ պահենք մեզ»,-ու ծիծաղում է:
Ծնվել է 1949 թվականին, Հադրութի շրջանի Խծաբերդ գյուղում։ 1968-73 թթ. աշխատել է «Ազերբայջանֆիլմ» կինոստուդիայում, այնուհետեւ՝ «Կարմիր դրոշ» թերթում՝ որպես ֆոտոթղթակից։ Ստեղծման օրից աշխատում է Արցախի հանրային հեռուստատեսությունում։ Արժանացել է «Վաչագան Բարեպաշտ» եւ «Շուշիի ազատագրման համար» մեդալների, ԼՂՀ կառավարության՝ Եղիշեի անվան ամենամյա եւ «Շողակաթ» ստուդիայի մրցանակներին։ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի կողմից արժանացել է «Լավագույն օպերատոր կոչման»: Համահեղինակ է ութ հեռուստաֆիլմերի էկրանավորման
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արցախի կորուստը կապված է նաև այսօրվա իշխանությունների հետ. Կապանի համայնքապետ
