Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երբ ոսկու գինը փետրվարի վերջին մետաղների բորսաներում գրանցեց այս տարվա առավելագույն նիշը` 1785.7 դոլլար 1 տրոյական ունցիայի համար (կամ 57.4 դոլլար 1 գրամի համար), դրան հաջորդեց ոսկու գնի աստիճանական նվազում և այն մայիսի 10-ի դրությամբ կազմել է 1591.9 դոլլար (կամ 51.1 դոլլար 1 գրամի համար): Ինչպես տեսնում ենք 3 ամսվա ընթացքում 1 գրամ ոսկու գինը նվազել է մոտ 5-6 դոլլարի չափով:

Ասել, թե ոսկու գների երկարատև անկում է սկսվել կամ դա ոսկու շուկայում ֆինանսական փուչիկի պայթուն է, ճիշտ չի լինի, քանի որ դա ընդամենը ոսկու գների ուղղում է (correction) և անկման միտումի (trend) մասին դեռևս չի խոսում: Այն ավելի շուտ կարելի է բնորոշել որպես ոսկու գների ժամանակավոր կայունացում թուլացման միտումներով կամ այլ ձևակերպումով որպես «ոսկու թուլացում»:

 
Ստորև բերված գրաֆիկից տեսնում ենք, որ 2002 թվականից սկսած ոսկու գինը ամերիկյան դոլլարով արտահայտված ամեն տարի գրանցել է կայուն աճ (բացառությամբ 2009 թ), իսկ 2002-2012 թվականների ընթացքում այն աճել է մոտ 6 անգամ: Եթե հետևենք վերջին տարիներին ոսկու աճի միտումներին, ապա իսկապես դրա ֆոնի վրա այս տարվա երեք ամիսների ընթացքում ոսկու գնի նվազումը կտրուկ անկման միտումի մասին չի վկայում:




Գաղտնիք չէ, որ ոսկին ամենաբարձր իրացվելիություն ունեցող ակտիվներից մեկն է և տարբեր ռիսկային ֆինանսական ու տնտեսական ակտիվների համեմատ, ինչպես նաև տնտեսական ու քաղաքական անկայունության ֆոնի վրա առավել վստահելի ներդրում է հանդիսանում: Դոլլարի արժեզրկումը, տարբեր երկրների կենտրոնական բանկերի կողմից ոսկու պաշարների կուտակումը, ներդրողների և սպեկուլյանտների կողմից հետաքրքրությունների աճը ֆիզիկական ոսկու և «ոսկյա թղթերի» նկատմամբ, ինչպես նաև ոսկերչության, զարդագործության և արդյունաբերության որոշ ճյուղերում ոսկու նկատմամբ պահանջարկի աճն են հիմնականում պայմանավորել վերջին տարիների ոսկու գնի աճը: Ինչու չէ գների աճին նպաստել են նաև սպեկուլյատիվ գործոններով պայմանավորված ֆինանսական փուչիկների առաջացումը՝ գաղտնիք չէ որ այսօր «ոսկյա թղթերի» (ոսկու ֆյուչերսներ, օպցիոններ) և բանկերում ոսկու հաշիվներում շրջանառվող ոսկու ֆիկտիվ ծավալները մի քանի անգամ ավելի են շատ են, քան բուն ֆիզիկական ոսկու առկա ծավալները:

Ավելացնենք, որ վերջին տարիներին ավելացել է նաև ոսկու արդյունահանման և կորզման ծախսերը, որը ներկայումս միջինը տատանվում է 850-950 դոլլար մեկ ունցիայի համար: Դա պայմանավորված է հիմնականում նոր ոսկու հանքավայրերի (նաև ոսկու ցրոնային հանքավայրերի) բարդ լեռնաերկրաբանական պայմաններով, ինչն իր հերթին բերում է պահանջվող ներդրումների մեծացմանը և արդյունահանման ու կորզման ծախսերի մեծացմանը, իսկ սա ոսկու արդյունահանմամբ զբաղվող փոքր և միջին ձեռնարկությունների համար բերում է շահութաբերության նվազեցմանը և շուկայից դուրս մղմանը: Առկա է նաև առաջակի և պահանջակի անհամաչափություն: Չմոռանանք, որ համաշխարհային ոսկու պաշարները սահմանափակ են, թեև արդյունահանման ծավալները չեն պակասում, այլ աճում են: Միաժամանակ ավելի արագ մեծանում է պահանջարկը, որն էլ բերում է ոսկու գնի աճին, այսպես օրինակ եթե 2011թ.-ին ոսկու նկատմամբ պահանջարկը կազմել է 4067 տ, ապա առաջարկը կազմել է ընդամենը 2809.5 տ: Ոսկին այսպես ասած «երկրորդ կյանք» ունի, վերամշակվում է և այդ բացը լրացվում է պարզապես շրջանառության մեջ գտնվող ոսկու ձեռքբերումով:

Պարզենք նաև, թե ինչով է պայմանավորված այս տարվա փետրվարից սկսված ոսկու գնի անկումը: Հետաքրքիր է, որ միաժամանակ այս ընթացքում բորսաներում անկում են գրանցել նաև նավթի և մյուս ֆիզիկական մետաղների` ալյումինի, պղնձի, նիկելի, պլատինի, արծաթի, պալադիումի գները: Եթե այս մետաղների գների անկումը պայմանավորված է Չինաստանի տնտեսական աճի դանդաղեցմամբ, ապա ոսկու նկատմամբ պահանջարկի նվազեցումը պայմանավորված ամբողջ աշխարհում ոսկու բարձր գների պատճառով ոսկյա զարդերի նկատմամբ պահանջարկի անկումով (տարբեր գնահատումներով մոտ 10%), հատկապես Հնդկաստանի կողմից ոսկու պահանջարկի նվազեցումով: Այսօր Հնդկաստանը և Չինաստանը բավարարում են ոսկու համաշխարհային պահանջարկի մոտ կեսը, որտեղ չինացիները այն ձեռք են բերում իրենց ոսկու պահուստները ավելացնելու համար, իսկ Հնդկաստանը հիմնականում այն ուղղորդում է դեպի ոսկերչագործության ճյուղ: Միաժամանակ վերջին ամիսներին նկատվել է ամերիկյան դոլլարի ուժեղացում, իսկ ոսկին հայտնի է, որ զգայուն է դոլլարի կուրսի նկատմամբ:

Համենայն դեպս, հնարավոր է ոսկու գների նվազումը շարունակվի որոշ ժամանակ, սակայն այն երկարատև բնույթ չի կրի: Հավանաբար այս տարվա երկրորդ կեսից ոսկու նկատմամբ պահանջարկը և հետևաբար գինը կրկին կսկսի աճել, հավանական է մոտակա երկու տարվա մեջ այն հասնի 2000-2500 դոլլար մեկ ունցիայի համար, մի գուցե և ավելին: Որովյետև, ոսկու պահուստային պաշարները ավելի շատ երկրների կենտրոնական բանկերի կողմից կհամալրվեն: Չինաստանը կշարունակի ոսկու ձեռբ բերումը, բացի այդ իր արտարժույթի, հատկապես դոլլարի պաշաները և ֆինանսական արժեթղթերի մի մասը կփոխարինի ոսկով: Բորսանեում ներդրողները նույնպես շահագրգռված կլինեն ապահովագրել իրենց ռիսկերը ոսկու և այլ ազնիվ մետաղների գնումներով: Շատ բան կախված է ամերիկյան ֆեդերալ պահուստային համակարգից, արդյո՞ք այն կշարունակի դոլլարի էմիսիան, թե ոչ: Համենայն դեպս դա շատ հնարավոր է և այդ դեպքում չի բացառվում նաև ոսկուն մոնետար ֆունկցիաների վերագրումը համաշխարհային ֆինանսական համակարգում:
Իսկ ինչ վերաբերվում է Հայաստանին, ապա նպատակահարմար կլինի ոսկու հանքավայրերից կորզվող ոսկու մի մասը գնվի պետության կողմից և ոսկու պահուստային պաշարները մեծացվեն: Հայաստանի համար ոսկու պահուստների մեծացումը ռազմավարական նշանակություն ունի և այն յուրօրինակ փրկարար կարող է լինել ֆինանսատնտեսական հնարավոր կատակլիզմների և ճգնաժամերի դեպքում: