Ձեր վստահելի աղբյուրը

Գյուղատնտեսության խնդիրների, և դրանց հաղթահարման հնարավոր ուղիների վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցեց Հայաստանի Ագրարագյուղացիական միության նախագահ Հրաչ Բերբերյանի հետ:

- Գյուղատնտեսության ոլորտում ի՞նչ հիմնական խնդիրներ կառանձնացնեիք:
-Ասել եմ, կասեմ` մեզ մոտ հիմնականում մասնագիտական խնդիրներ գոյություն ունեն: Գյուղատնտեսությունը հետևողական աշխատանք է պահանջում: Սերմ գցողը պետք է իմանա, թե վերջում ինչ արդյունք պետք է լինի: Եթե մոլախոտ ես ցանում, մոլախոտ էլ կհավաքես: Եթե բարիք ես ցանում, բարիք կհավաքես: Այստեղ գիտելիքն անհրաժեշտություն է: Պետք է հասկանալ, թե երկիրն ուր ես տանում: Պետք է հասկանալ, թե որ ճյուղն է կարևոր Հայաստանի համար, մեր բնակլիմայական պայմանները պետք է հաշվի առնել, պետք է հաշվի առնել ներքին շուկայի պահանջարկը, և այն, թե ինչ կարող ենք արտահանել: Հողերի սեփականաշնորհումից հետո գրեթե մեկ տասնյակ նախարար ենք փոխել, բայց սայլը տեղից չի շարժվել:

- Այսինքն կադրերի՞ խնդիր ունենք:
-Իհարկե, իհարկե, գյուղատնտեսության այսօրվա, մեղմ ասած, անմխիթար վիճակը միայն և միայն կադրային քաղաքականության արդյունք է:

- Իսկ ներդրումների և վարկային ծրագրերի արդյունավետության հետ կապված ի՞նչ կասեք:
-Կառավարությունն այս տարի փորձ արեց մեղմացնել վարկային ռեսուրսը, չնայած ես խորապես համոզված եմ, որ այն սահմանափակ արդյունք տվեց, քանի որ գումարն այնքան էր, որ բոլորին չէր կարող հասնել: Չունենալով վերահսկողություն` բանկերը կրկին փորձեցին խաղեր խաղալ, 14 տոկոս էին խոսում, հետո 18 տոկոս էին համոզում և այլն և այլն: Համենայնդեպս` կառավարությունը փորձ արեց և ինչ-որ մի տեղ էլ հաջողություն ունեցավ: Բայց այսօր ավելի էական մեկ այլ խնդիր ունենք` պարարտանյութի խնդիրը: Կառավարությունը շատ լավ քայլ արեց` 6 հազար դրամով 25 հազար տոննա պարարտանյութ հասցրեց մեր գյուղացուն: Բայց այսօր արդեն նրա արժեքը 10 000 դրամ է: Այսինքն` չներկրվեց այնքան, որ կապահովեր ամբողջ տարվա ցիկլը: Աշնանը մենք կունենանք աշնանացանի համար 5-7 հազար տոննա պարարտանյութի պահանջարկ: Արդյո՞ք դրա մասին մտածել են: Այսօր ունենք անբարեխիղճ մարդիկ, ովքեր ժամանակին մեծ քանակությամբ ձեռք են բերել, հիմա թանկ գնով վաճառում են և դրա համար ոչ ոք պատասխանատվություն չի կրում:

- Այդ խնդիրները Դուք որևէ ատյանում բարձրացնո՞ւմ եք:
-Գիտեք, այսօր դեռ վաղ է բարձրացնել, քանի որ կառավարության կազմը հստակ չէ: Բնականաբար, պահանջելու ենք, մոտ մեկ ամիս հետո մենք կանդրադառնանք այս վիճակին և թող պատասխանատուները պատասխան տան, թե ինչու է պետության կողմից սուբսիդավորված պարարտանյութը շուկայում հայտնվում 10 հազար դրամով:

- Գյուղատնտեսության ոլորտի առավել խնդրահարույց կողմերից է ոռոգման համակարգը: Դուք ունե՞ք տվյալներ:
-Այո, ոռոգման ցանցի հետ կապված մեծ քանակությամբ բողոքներ կան: Եթե գիտականորեն հիմնավորված է, որ կարտոֆիլի 1 հեկտարի մեկանգամյա ոռոգման համար 750 տոննա ջուր է հարկավոր, այսօր ջուր մատակարարող ընկերությունները փորձում են նորմատիվները բարձրացնել` հաշվի չառնելով ֆերմերների կարծիքը: Իրենք են որոշում, թե գյուղացին կարտոֆիլին 4 անգամ պետք է ջրի, թե 5 անգամ: Դա իհարկե արվել է ի օգուտ փող հավաքողների: Մենք այս առնչությամբ լուրջ ուսումնասիրություններ ենք անում: Կա բույսի ոռոգման նորմատիվ պահանջարկ, որը, կարծում եմ, այսօր խախտված է:

- Լծակներ ունեք այդ խնդիրները բարձրացնելու և լուծումների հասնելու համար:
-Պետք է դիմենք ՀՀ նախագահին, վարչապետին, մամուլով հանդես կգանք, ինչևիցե, համենայնդեպս, կփորձենք այդ ապօրինությունները կանխել: Ջրբաշխն այսօր կանխիկ գումար է հավաքում, ինչո՞ւ նա չպետք է հարկվի: Թող ՀԴՄ-ներ կախեն կողքերից: Թե՞ ձեռք չի տալիս: Սա Ձեր կայքի միջոցով իմ առաջարկն է կառավարությանը, որ հենց վաղն էլ ՀԴՄ-ների համակարգը ներդնեն ջրօգտագործողների ընկերություներում:

- Լավ, Պարոն Բերբերյան, ի՞նչ կասեք կարկտահարության դեմ ուղղված պայքարի մասին:
-Գիտեք ինչ, եթե շարժիչը նախատեսված է դիզելային վառելիքի համար, ուրեմն դիզելային վառելիք պետք է օգտագործես: Մենք այդ տեխնոլոգիան ներկրել ենք Արգենտինայից, որը կարկուտը կանխելու համար հիմնականում օգտագործում է ացետիլեն, ոչ թե բութան կամ պրոպան: Դրա համար պետք է ունենալ համապատասխան պարկուճներ: Դա ներկրվել էր, հետո անհետացավ հանրապետությունից: Հիմա արդեն սովորական պարկուճներն են: Եվ արդյունքը տեսնում եք: Իմ խորին համոզմամբ` Հայաստանում պետք է կիրառվի ինքնաթիռային եղանակը: Այն բարձր էֆեկտիվություն ունի:

- Գյուղատնտեսական ո՞ր ոլորտներն են, որ Հայաստանում զարգանալու լուրջ հեռանկար ունեն:
-Իհարկե, հստակ ոլորտներ կան, որոնք երկու-երեք տարում մեր երկիրը ոտքի կկանգնեցնեն: Բայց չեմ ասի, որ չսովորեն: Ես նույնիսկ հուշեցի, որ ներքին և արտաքին շուկայի պահանջարկի խնդիր կա: Մենք կարող ենք այս տարածաշրջանում փոքր Հոլանդիա դառնալ:

- Ի՞նչ հարթակներում եք առաջարկում Ձեր ծրագրերը:
-Էկոնոմիկայի նախարարության հետ մենք բավական հաջող քննարկումներ ենք ունեցել: Մենք հստակ տեսնում ենք գյուղատնտեսության վաղվա օրը, պրակտիկ գործողություններն էլ առկա են, որ անմիջապես կարելի է առաջ տանել բարեփոխումները` սկսած կոոպերացիաներից, որն ուղղակի դոփում է տեղում:

- Իսկ ինչո՞ւ կոոպերացիաների համակարգն այդպես էլ չի զարգանում:
-Որովհետև, բարձրաստիճան պաշտոնյաներից սկսած, չեն հասկանում դա ինչ է: Համապատասխան աշխատողներից մեկը հայտարարում է` ղեկավարությունը հանձնարարել է` ես այս տարի այսքան կոոպերացիա պետք է ստեղծեմ: -Տղա ջան, կոոպերացիան չեն ստեղծում, ստեղծվում է: Պետք է հասունանա, որ ստեղծվի: Դե բարի եղիր, հասունացրո´ւ: Չբեր կնոջից տղա ե՞ք ուզում: Իսկ հասունանալու համար մասնագիտական հմտություններ է պահանջվում, որ հասկանա, թե գյուղացին այսօր ինչ է ուզում: Բայց միևնույն ժամանակ, մեր միավորումում կան նաև կայացած խոշոր ֆերմերներ, որոնք կոոպերացիաների մասին չեն էլ մտածում:

- Կարո՞ղ եք ներկայացնել այն տարբերությունները, որոնք ձեր մոտ հասունացել են, այլ տեղերում` ոչ:
-Մենք ընտրել ենք եվրոպական մոդելը, որը ստեղծում է պայմաններ, որը մենք կարողանում ենք աշխատել: Այսինքն ֆերմերը և´ խթանում է կազմակերպության գործունեությունը, և´ պահպանում է այս կազմակերպությունը: Տեսեք, մեր ֆերմերները Արագածոտնի մարզում խնդիր ունեն` մի հարևանը խոտը վառել է և մյուսի այգին է վնասել: Այսօր դատարանում այդ խնդրով մեր իրավաբաններն են զբաղվում: Արդյո՞ք այդ ֆերմերն ի վիճակի էր դատապաշտպան ունենալ:
Գյուղացին կգա-կհամախմբվի այն ժամանակ, երբ տեսնի, որ այդտեղ օգուտ ունի: Եթե օգուտ չունեցավ, չի համախմբվի, ինչքան ուզում ես ժողով արա:

- Նշված խնդիրներում որքանո՞վ եք մեղավոր համարում կառավարությանը:
-Այսօր մեղադրել կառավարությանը, թե գյուղատնտեսության բյուջեն ինչու են պակասեցրել, ծիծաղելի է: Վարչապետն ասաց` թող նախարարությունը ծրագիր ներկայացնի, հիմնավորի, որ տվյալ խնդիրն անհրաժեշտություն է, մենք էլ բյուջեով նախատեսենք: Պարզապես այդ բլոկն իր շահերն ու խնդիրները չի կարողանում ներկայացնել: Արդյունքում տուժում է գյուղացին:
Բերեմ մի օրինակ, մենք այսօր խոզի ժանտախտ ունենք: 5 տարի է` պայքարում ենք, բայց այսօր դեռ կա և մենք ամեն տարի խոզի գլխաքանակի անկում ենք արձանագրում, մինչդեռ Վրաստանը մեկ տարում պայքարեց ու ավարտեց: Մենք արդյունավետ չենք պայքարում: Եթե նախարարությունը լրջորեն ներկայացնի, թե դա ինչ վնասներ կարող է բերել մեր տնտեսությանը, իհարկե, կառավարությունը կընդառաջի:

-Անդրադառնանք նաև միության գործունեությանը: Առաջիկայում ի՞նչ ծրագրեր ունեք:
-Այսօր ունենք ջերմոցային շատ լուրջ ծրագիր, լիզինգային ծրագիր: Եթե հակիրճ ասեմ, նոր եմ եկել Նիդերլանդներից, նախագծերը բերել եմ: Խոսքը գնում է 6-7 տոկոսանոց լիզինային ծրագրի մասին: Մեր մոտ բանկերը լավագույն դեպքում 10-11 տոկոս են տալիս հիփոթեքի համար: Դա գործարարության համար շատ լավ լիզինգային տոկոս է:
Մեր ձեռքբերումների հետ կապված կարող եմ նշել, որ անցյալ տարի Ապարանի շրջանի Եղիպատրուշ գյուղի գյուղացին մեկ հեկտարից 50 տոննա կարտոֆիլ էր ստացել: Դա ռեկորդային թիվ էր, որի մասին նույնիսկ տպագրվել է Հոլանդական` կարտոֆիլագործների ամսագրում: Ես, որպես միության նախագահ, արժանացել եմ «Արծաթե կարտոֆիլ» մրցանակի:

Զրուցեց` Դավիթ Պետրոսյանը