Ձեր վստահելի աղբյուրը

ԼՂ կարգավորման գործընթացի և հակամարտության շուրջ օրերս տեղի ունեցած զարգացումների վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցեց ՀՅԴ Բյուրոյի Հայ Դատի և քաղաքական հարցերի գրասենյակի պատասխանատու Կիրո Մանոյանի հետ:

- Պարոն Մանոյան, Դուք կապ տեսնո՞ւմ եք սահմանային միջադեպերի և ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի` տարածաշրջան կատարած այցի միջև:
-Դեպքերը կապ ունեն այնքանով, որ Ադրբեջանն ուզեց օգտագործել Հիլարի Քլինթոնի այցելությունն իր դժգոհությունը հայտնելու միջազգային հանրությանը հանձինս ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրներից մեկի բարձրաստիճան պաշտոնյայի, որովհետև Ադրբեջանը դժգոհ է այն առաջարկներից, որ ներկայացնում են ՄԽ համանախագահող երկրների ներկայացուցիչները, հատկապես ինչ վերաբերում է ինքնորոշման իրավունքին: Բաքուն, երբ չի կարողանում հրապարակավ դրա հակառակը պնդել, յուրովի է մեկնաբանում այն, ասելով, որ ԼՂ-ն ունենա ինքնորոշման իրավունք, բայց Ադրբեջանի կազմում: Բայց այդպիսի բան չկա: Ի դեպ, Ադրբեջանն իր այդ մեկնաբանությունը ներկայացրել էր նաև Արդարադատության միջազգային դատարան, որը Կոսովոյի հարցով քննարկում էր անցկացնում իր տեսակետը հայտնելու համար, սակայն դատարանը Ադրբեջանի կողմից ներկայացվող մեկնաբանությանը հակառակ եզրակացություն կատարեց:

Ունենալով դժգոհություններ` Ադրբեջանը փորձում է միջազգային հանրության ուշադրությունը գրավել և ինչ-որ չափով ճնշում գործադրել, բայց դա ունի իր վտանգները, որովհետև նման խախտումները, ռազմատենչ հայտարարությունները և սպառազինումը ի վերջո կարող է հանգեցնել պատերազմի:

- Ադրբեջանի որդեգրած ագրեսիվ գործելաոճն ի՞նչ է տալիս Ադրբեջանին: Նա կարողանո՞ւմ է հասնել իր առջև դրված նպատակներին:
-Իր նպատակներին հասնելու հետ կապված չի կարելի հաստատ ասել` այո, որովհետև իր ուզածն այն է, որ բանակցային գործընթացում այսօր առկա մոտեցումները փոխվեն, իսկ եթե դրանք չեն փոխվում, ուրեմն լուծման ատյանը փոխվի: Այսպիսով, քանի դեռ այդ մոտեցումները մնում են նույնը, Ադրբեջանը միշտ դժգոհ է մնալու: Բայց Հ. Քլինթոնի` Բաքվում հնչեցրած այն հայտարարությունը, որ Փարիզում պետք է նոր մոտեցումներ առաջարկվեն, պարզ է, որ Ադրբեջանի այդ դժգոհությունը բավարարելու համար արված հայտարարություն էր: Փարիզյան հանդիպումը եղավ, բայց մենք ոչինչ չլսեցինք «նոր մոտեցումներ» ասվածի մասին:

Կարծում եմ, որ այնքան ժամանակ, քանի դեռ Ադրբեջանը ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի ոչ մշտական անդամ է, այսինքն` առնվազն մեկ և կես տարի, բանակցություններում կարգավորման առնչությամբ լուրջ առաջընթաց տեղի չի ունենա: Ադրբեջանը, լինելով դժգոհ բանակցությունների ընթացքից, փորձելու է հարցը տեղափոխել այլ ատյաններ, այս դեպքում` ՄԱԿ:

-Ի՞նչ արդյունքների է հասել Ադրբեջանը` ՄԱԿ ԱԽ ոչ մշտական անդամի կարգավիճակում:
-Տեսեք, Ադրբեջանի ՄԱԿ ԱԽ անդամ լինելը անկարևոր բան չէ: Դառնում ես աշխարհի այն սակավաթիվ պետություններից մեկը այնպիսի միջազգային կազմակերպությունում, որտեղ քննարկվում են բավական կարևոր խնդիրներ և հարցեր: Այդտեղ անդամ լինելը գուցե ինչ-որ դեպքերում դժվար իրավիճակի առջև կանգնեցնի այս կամ այն երկրին, բայց նաև քաղաքական իրադարձություններն այդ երկրին հնարավորություն են տալիս, որպեսզի ինքը քաղաքական առևտրի մեջ մտնի: Չի կարելի ասել, որ Ադրբեջանն առ այսօր ոչինչ չի ստացել: Կարծում եմ, որ եթե Ադրբեջանի այս պահվածքի նկատմամբ միջազգային հանրության կողմից որոշակի հանդուրժողականություն կա, դա ինչ-որ չափով պայմանավորված է հենց իր` ՄԱԿ ԱԽ անդամ լինելու հանգամանքով:

- Անդրադառնանք ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահող երկրների նախագահների լոս Կաբոսյան հայտարարությանը: Ինչո՞ւմն էր այդ հայտարարության առանձնահատկությունը:
-Լոս Կաբոսում ընդունված հայտարարության մեջ համանախագահող երկրներն իրենց անհանգստությունն են հայտնում վերջին իրադարձությունների նկատմամբ, այն շեշտադրմամբ, որ այնքան ժամանակ, քանի դեռ հարցը չի կարգավորվել, սահմանային միջադեպեր կլինեն: Նրանք նույն չափով պատասխանատու են գտնում և´ Ադրբեջանի, և´ Հայաստանի նախագահներին` լրիվ անտեսելով ԼՂՀ-ն, առանց որի, փաստորեն, այս հարցը չի էլ կարող կարգավորվել: Այդ հայտարարության մեջ հատուկ այլ բան չկար:

Կարծում եմ, մտահոգության հիմնական պատճառն այն է, որ այդ հակամարտությունը կարող է դարձյալ վերածվել պատերազմի, ինչը ՄԽ համանագահող երկրների և ոչ մեկի շահերից չի բխում:

- Ի՞նչ եք կարծում, որքանո՞վ է հավանական բանակցային նոր ձևաչափի ստեղծումը: Վերջին շրջանում այդ մասին խոսակցությունները գնալով ակտիվանում են:
-Չեմ կարծում, որ նոր ձևաչափ ստեղծվի: Այդպիսի ցանկություն կարող են ունենալ Ադրբեջանը կամ Թուրքիան: Իսկ խոսակցությունների ակտիվացումը մեծ մասամբ այդ երկրների դրդմամբ է տեղի ունենում: Հիմնական խոսակցությունը գնում է ոչ թե ԵԱՀԿ ՄԽ ձևաչափը փոխելու, այլ համանախագահների կազմի վերաբերյալ` Ֆրանսիան փոխարինել ԵՄ-ով: Բայց ԵՄ-ն այդ արագ շարժվելու հնարավորությունը չունի, որ կարողանան նման պատասխանատվություն ստանձնել:

- Այդ դեպքում հնարավո՞ր է, որ այդպիսի փոփոխության դեպքում բացասական արդյունք գրանցվի:
-Եթե դա տեղի ունենա, պարզ է, որ բացասական արդյունք կլինի: Ո´չ ՄԽ-ը, ո´չ էլ համանախագահողների այս ձևը իդեալական չեն, բայց առկա պայմաններում համեմատաբար լավագույնն են:

- Եթե ՄԽ բոլոր անդամները գիտակցում են, որ ԼՂ հակամարտությունն առանց Արցախի ժողովրդի համաձայնության, վերջնական լուծում չի կարող ստանալ, ինչո՞ւ Ղարաբաղը չի ներառվում բանակցություններում:
-Անհատ նախագահների հայտարարությունները մեկնելով եզրակացնում ենք, որ իրենք պատկերացնում են, որ Ղարաբաղը բանակցություններին կմասնակցի հիմնական սկզբունքների շուրջ Հայաստանի և Ադրբեջանի համաձայնությունից հետո, ինչը ևս ճիշտ մոտեցում չէ և կարող է բացասական հետևանքներ ունենալ: Ղարաբաղը պետք է մասնակցի հիմնական սկզբունքների որոշման փուլում, այլապես, դա նշանակում է, որ ուզում են ինչ-որ սկզբունքներով Ղարաբաղին այս կամ այն ուղղությունը պարտադրել: Հետաքրքրականն այն է, որ համանախագահող երկրների վերջին հայտարարության մեջ 1994 թվականի զինադադարի մասին ակնարկ կա, և կոչ է արվում կողմերին` հարգել այդ զինադադարի պայմանները: Բայց դարձյալ անտեսվում է, այն հանգամանքը, որ այդ զինադադարը ստորագրել են երեք կողմ: Նրանք ինչ-որ բաներ հիշատակում են, բայց ամենակարևորն անտեսում են: Ինչ-որ ժամանակ ԼՂՀ-ի անուղղակի մասնակցությունը բանակցություններին կարող էր հասկանալի լինել, բայց արդեն հասել ենք մի պահի, երբ անհասկանալի է:

- Ի՞նչ եք կարծում, սահմանային միջադեպերի առնչությամբ, արդյո՞ք դրանք շարունակական կլինեն:
-Այն, որ Ադրբեջանը փորձելու է նորից ձեռնարկել այդպիսի հարձակումներ, կարծում եմ, արդեն հաստատված է վերջինիս պահվածքով: Որ այդ փորձերը կարող են, թեկուզ ակամա, վերաճել պատերազմի, դա էլ փաստ է: Թեև, կարծում եմ, որ Ադրբեջանը, վստահ չլինելով իր հաղթանակի վրա, պատերազմ չի ցանկանում: Պետք է նաև նշել, որ թեև պատերազմի դեպքում նավթի օգուտները կդադարեն օգուտ լինելուց, բայց միաժամանակ Ադրբեջանը «կրակի հետ է խաղում»: Արդեն երևում է, որ նրա նման պահվածքը հետաքրքրում է միջազգային հանրությանը և անհրաժեշտ է, որ միջազգային հանրությունը հնարավորինս ճնշում գործադրի Ադրբեջանի վրա` առանց կողմերի միջև կեղծ հավասարության նշան դնելու:

Զրուցեց` Դավիթ Պետրոսյանը