«Արցախի անկախությունը պետք է նաև դիտվի որպես այս բռնապետական համակարգից ազատվելու մի գործընթաց»
Ֆրանսիական «Le Huffington Post» պարբերականը տպագրել է Ֆրանսիայում ԼՂՀ ներկայացուցիչ Հովհաննես Գևորգյանի հետ հարցազրույցը:
Պարբերականը որպես նախաբան նշել է, որ Հովհաննես Գևորգյանը 38 տարեկան է և արդեն 9 տարի է ինչ բնակվում է Փարիզում: Կատարյալ ֆրանսախոս և խորապես ֆրանսասեր այս ժպտերես երիտասարդ դիվանագետը ներկայացնում է Լեռնային Ղարաբաղի չճանաչված պետությունը և փորձում է ֆրանսիական իշխանություններին ճանաչելի դարձնել իր ժողովուրդը և վերջինիս առաջ ծանրացած խնդիրները:
-Կարո՞ղ եք մեզ մի քանի բառով ներկայացնել Լեռնային Ղարաբաղը
-Լեռնային Ղարաբաղը հարավկովկասյան մի պետություն է: Այն իր մոտ 11000 ք/կմ տարածքով մի փոքր ավելի մեծ է քան Կոսովոն և 150000 բնակչությամբ երկու անգամ մեծ է Անդորայից: 1991թ. Ղարաբաղցիները անկախացան ԽՍՀՄ-ից` ձևավորելով անկախ մի հանրապետություն: Այն դեռևս միջազգայնորեն չի ճանաչվել` չնայած նրան, որ մեզ հաջողվել է հիմնել ավելի ժողովրդավարական և գործող պետական կառույցներ, քան մեր հարևան երկրները: Ղարաբաղն այսօր ապրում է իր գյուղանտնտեսությամբ և հանքաարդյունաբերությամբ: Այն նաև ավելի ու ավելի հետաքրքրություն է առաջացնում զբոսաշրջիկների շրջանում իր մշակութային և հնադարյան քրիստոնեական ճարտարապետական ժառանգության շնորհիվ: Սակայն դեռևս որոշ խոչնդոտներ կան նրա լիիրավ տնտեսական զարգացման համար:
-Ի՞նչ եք ցանկանում ասել:
-Ւնչպես Ձեզ ասացի, իմ երկիրը դեռևս չի ճանաչվել և հարևան Ադրբեջանը խանգարում է իրավիճակի կարգավորմանը: Երբ մենք 1991թ հռչակեցնիք մեր անկախությունը, այն բռնի հակազդեցություն (այն դրսևորվեց ջարդերի տեսքով) առաջացրեց Ադրբեջանի մոտ, մի երկրի, որի տիրապետության տակ մեզ դրել է Ստալինը 1921թ, անմիջապես խորհրդային միության կազմավորումից հետո, սեփական իշխանությունն ամրապնդելու համար` արհեստական սահմաններ ստեղծելու նպատակով: 1991թ. ադրբեջանական իշխանությունների կողմից կազմակերպված հայերի ջարդերը մեզ ուղորդեցին դեպի ապագաղութացման մի պատերազմ, որից մենք հաղթանակով դուրս եկանք 1994թ-ին: Այդ տարվանից բանակցությունները առաջխաղացում չունեն, իսկ հրադադարը անկայուն է դառնում:
-Ինչու՞:
-(Ժպտում է ) Դե...Ինչպես գիտեք, այս բանը նաև բազմաթիվ անգամ ընդգծվեց Բաքվում վերջերս կայացած «Եվրատեսլի» մրցույթի ընթացքում, Ադրբեջանն այսօր աշխարհի ամենաբռնի երկրներից մեկն է, ինչ վերաբերում է ժողովրդավարությանն ու մարդու իրավունքների հարգմանը: Վերջերս հրապարակված տարբեր զեկույցներ իրենց հերթին լույս են սփռում այսօր Ադրբեջանում իշխանության գլուխ կանգնած ընտանիքի կողմից ահռելի նավթադոլլարների հափշտակման և վերջինիս կողմից եվրոպացի քաղաքական պատասխանատուների կաշառման երևույթների վրա: Ալիևի վարչակարգի համար Ղարաբաղում էքսպանսիոնիստական և պատերազմածին հայտարարությունների և գործողությունների շարունակումը հնարավորություն է տալիս ադրբեջանցի ժողովրդի ուշադրությունը շեղել ազատությունից մեծապես զուրկ մնալու և կողոպտվելու հանգամանքներից: Երբ նայում ենք մարդկային զարգացման ցուցանիշները կամ Առանց Սահմանների Լրագրողներ կամ Transparency International կազմակերպությունների դասակարգումները, Ադրբեջանն ամենուր բնութագրվում է որպես կոռումպացված և աղքատ մի երկիր` չնայած այն հանգամանքին, որ խոշոր նավթային եկամուտները մեծ հարստություն են ապահովում գործող վարչակարգին: Գիտե՞ք արդյոք, որ Սաշա Բարոն Կոհենի «Բռնապետ» ֆիլմն արգելված է ցուցադրել Ադրբեջանում. հասկանում եք ինչու: Ի վերջո, մեր երկրի անկախությունը պետք է նաև դիտվի որպես այս բռնապետական համակարգից ազատվելու մի գործընթաց: Մենք հուսով ենք, որ Ադրբեջանի փոքրամասնությունները, ինչպես օրինակ թալիշները, և հենց ադրբեջանցիններն իրենք, մի օր մեզ նման ժողովրդավարական անցում կապրեն: Սակայն նավթից և գազից ստացված հսկայական եկամուտները, որ Ալիևին հնարավորություն է տալիս պահպանել սեփական իշխանությունը, կարող են աստիճանաբար սկսել նվազել, և այդ վարչակարգը կարող է վտանգավոր գայթակղություն ունենալ. վերստին ռազմական գործողություններ սկսել, քանի դեռ վերջինիս ֆինանսական միջոցներն այն թույլ են տալիս:
-Իսկ միջազգային հանրությունն օգնու՞մ է արդյոք հակամարտության կարգավորմանը:
-Տեսականորեն այո, բայց գործնականում դա այնքան ել այդպես չէ: ԵԱՀԿ-ն ստեղծել է այսպես կոչված Մինսկի խումբը (Ֆրանսիա, ԱՄՆ, Ռուսաստան), որը պատասխանություն է ստանձնել օգնել հակամարտության կողմերին կարգավորման հասնելու համար: Բայց Ադրբեջանը մերժում է ճանաչել մեզ և նույնիսկ երկխոսության նստել մեզ հետ, որովհետև նա նախնտրում է այս հակամարտությունը ներկայացնել որպես տարածքային մի վեճ երկու ճանաչված պետությունների միջև և ոչ որպես ազատության համար ոտքի կանգնած մի ժողովրդի պայքար: Արդյունքում բանակցությունները տեղի են ունենում հարևան Հայաստանի Հանրապետության հետ, ինչը խեղաթյուրում է և դրանց ձևաչափը և ազդում վերջիններիս արդյունավետության վրա: Ի դեպ, 18 տարի է ինչ բանակցությունները ոչինչ չեն տալիս, որովհետև մի կողմից մենք չենք ներգրավված դրանցում և մյուս կողմից` ադրբեջանցի բանակցողները, Բաքու վերադառնալով, ամեն անգամ հրաժարվում են այդ հանդիպումների ընթացքւոմ ձեռք բերված պայմանավորվածություններից: Այսպես 2011թ. հունիսին Կազանում (Ռուսաստան) տեղի ունեցավ ՌԴ, ՀՀ և ԱՀ նախագահների հերթական հանդիպումը: Այն պարագայում երբ բոլորը սպասում էին, որ կնդունվեն 2007թ. մադրիդյան սկզբունքները որպես բանակցությունների հիմք, Իլհամ Ալիևը, վերջին վայրկյանին նոր պահանջներով հանդես գալով, խոչնդոտեց համաձայնագրի ընդունմանը:
Միջազգային հանրությունը լավ գիտի, որ ադրբեջանցի ղեկավարների կողմից խաղաղության հասնելու կամք չկա, բայց խուսափում է այդ մասին հայտարարել: Այսպես, փաստերի անկողմնակալ ներկայացման փոխարեն արվում են չեզոք հայտարարություններ: Նույն բանն է կատարվում նաև սահմանին կանգնած դիպուկահարների հետ. մեր համաքաղաքացիները, օրինակ` գյուղացիները, վախով են կատարում իրեն ամենօրյա աշխատանքը` ադրբեջանցի դիպուկահարների կողմից տասնյակ սպանությունների պատճառով, բայց չեզոքություն պահպանելու պատրվակի տակ մեծ տերությանը դարապարտում են «հրադադարի խախտումները»` առանց երբևէ նշելու թե ում կողմից են նրանք խախտվել:
-Բայց այդ դեպքում ի՞նչ սպասումներ ունեք միջազգային հանրությունից
-Առաջնությունը պետք է տալ խաղաղությանը, անվտանգությանը և ժողովրդավարությանը: Ժողովուրդները, բոլոր ժողովուրդները, խաղաղության, անվտանգության և ժողովրդավարության կարիք ունեն: Այս ամենը արժեքավոր է նույնքան Ղարաբաղում և Ադրբեջանում, ինչպես Սիրիայում և Լիբիայում: Չի կարելի մի կողմից դատապարտել Բեն Ալիին և մյուս կողմից աջակցել Բեն Ալիևին (ժպտում է): Ղարաբաղցիները ուզում են խաղաղության մեջ ապրել, անվտանգ մի երկրում, որտեղ վերջիններիս գոյությունը և կատարած ընտրությունը հաշվի կառնվեն: Այս ամենն անհնար է երաշխավորել Ադրբեջանի կազմում. մի երկիր, որ ոչ միայն ժողովրդավար չէ, այլ նաև էթնիկ խտրականության քաղաքականություն է վարում: Մենք համոզված ենք, որ միջազգային հանրությունն էլ ավելի վստահելի և լսելի կլիներ, եթե մի կողմից փոխզիջումների չգնար իր արժեքների պահպանման առումով և մյուս կողմից չկիրառեր երկակի մոտեցումներ: Մի օրինակ բերեմ. մենք կառուցել ենք իրավական մի պետություն, ուր կանոնավոր կազմակերպվել են նախագահական, օրենսդրական և ՏԻՄ ընտրություններ: Ընդսմին, միջազգային հանրությունը ոչ միայն չի ճանաչում ընտրությունների արդյունքում գոյացած հաստատությունները, այլ երբեմն նույնիսկ դատապարտում է ընտրությունների կազմակերպումը` նավթով հարուստ մեր հարևան երկրին չհակադրվելու նպատակով: Այս անելով` միջազգային հանրությունը խախտում է և ՄԱԿ-ի կողմից արձանագրված համընդհանուր սկզբունքները և հակամարտության կարգավորման նպատակով իր իսկ կողմից ձևավորած մեխանիզմները: Մինսկի խմբի ստեղծման վերաբերյալ 1992թ. Հելսինկիում ընդունված փաստաթղթում նշվում է, որ խումբը բաղկացած է լինելու 11 պետություններից (Հայաստան, Ադրբեջան, Ռուսաստան, Թուրքիա, Չեխոսլովակիա, Գերմանիա, Շվեդիա, Բելառուս, Ֆրանսիա, Իրալիա և ԱՄՆ), բայց նաև « Լեռնային Ղարաբաղի ընտրյալ և այլ ներկայացուցիչներից »: Արդյոք միջազգային հանրությունը նախնտրում է չնտրված ներկայացուցիչների կամ, ինչպես Ադրբեջանում, շինծու ընտրությունների ընթացքում նշանակված անձանց հետ աշխատել (ծիծաղում են): Մի վերջին օրիանակ. Եվրոպական հանձնաժողովը գումարներ է հատկացնում Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի զարգազման և վերականգման նպատակով, բայց ոչ Լեռնային Ղարաբաղին: Ինչ է, այս պետություններին սատարող Ռուսաստանին հնարավոր է հակադրվել և ոչ Ադրբեջանի՞ն: Իհարկե չեմ կարծում և կիսում եմ Արտաքին Հարաբերությունների Եվրոպական խորհրդի դիրքորոշումն առ այն, որ պետք է վերջ տալ այն անհիմն գաղափարին, թե մենք Ադրբեջանի դեմ լծակներ չունենք:
Իսկ ինչպե՞ս եք տեսնում ապագան
-Չնայած այս ամենին, լավատես եմ, քանի որ մեր երկրում մի ամբողջ սերունդ է աճում, որ մեծացել է մի պետությունում, ուր վերջիններս իրենց զգում են ամբողջական քաղաքացիներ, և որովհետև, չնայած Ադրբեջանի սպառնալիքներին, քաղաքական շատ անձինք ավելի ու ավելի են հետաքրքրվում Ղարաբաղով` այնտեղ այցեր կատարելով: Համագործակցություններ են հաստատվում, որոնք տնտեսական և սոցիալական զարգացման ծրագրեր են առաջ բերում: Բացի այդ, հենց Ադրբեջանում բնակչությունը կարծում եմ չի ցանկանա մեկ անգամ ևս զոհաբերվել հեռավոր Ղարաբաղը վերստին ենթարկեցնելու համար: Ալիևի վարչակարգի քարոզարշավը չեզոքացնելուց հետո, և Եվրոտեսիլն այս առումով բավական արդյունավետ էր, վստահ եմ, որ մենք երկխոսության միջոցով խաղաղության կհասնենք ադրբեջանցիների հետ:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Եթե Ադրբեջանը վստահ է, ինչո՞ւ է դատական գործընթացները դադարեցնելու մասին գաղափար առաջ քաշում
