Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում ասորական համայնքի խնդիրների, համայնքի գործունեության ու նախաձեռնությունների վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցեց Հայաստանի ասորական կազմակերպությունների ֆեդերացիայի նախագահ Իրինա Գասպարյանի հետ:

- Անդրադառնանք ՀՀ-ում ասորական համայնքի խնդիրներին: Ի՞նչ խնդիրներ կան այսօր համայնքի առաջ:
- Ասորական համայնքի խնդիրը մեկն է` պահպանել իրեն: Հայաստանի կառավարության կամ մեր կողմից իրականացվող բոլոր ծրագրերը նպատակաուղղված են համայնքի պահպանման խնդրին: Գիտեք, Հայաստանում առկա է արտագաղթ և ասորիներն էլ են արտագաղթում: Հասկանալի է, կան սոցիալական խնդիրներ, որոնք վերաբերում են ինչպես ամբողջ երկրին, այնպես էլ ասորական համայնքին, սակայն այսօր ասորիները և այլազգի ներկայացուցիչները հասարակությանը անտեսանելի խտրականության են ենթարկվում: Մեզ կարող են ազգային պատկանելիության պատճառով ազատել աշխատանքից: Բայց դա, որպես կանոն, դժվար է ապացուցել:

- Ունե՞ք այդպիսի օրինակներ
Այո, վերջին օրինակներից մեկը. «ԱրմենՏել»-ում է այդպիսի դեպք գրանցվել: Այդ ընկերության Արտաշատի մասնաճյուղում աշխատող մի ասորուհու են ազատել աշխատանքից: Արտաքուստ անտեսանելի է խտրական վերաբերմունքը աշխատանքի վայրում: Երբ գալիս է աշխատանքից որևէ մեկին ազատելու պահը, ընտրությունը կատարվում է ոչ հօգուտ այլազգիների: Քանի որ փաստացիորեն դա չի արձանագրվում, ապա և ապացուցելն էլ բարդ է:

- Իսկ ինչպե՞ս եք գնահատում պետություն-համայնք համագործակցությունը: Ինչպիսի՞ խնդրահարույց դրվագներ կան
- Օրինակ, ասորի ժողովրդի ցեղասպանության հուշարձանը, որի բացումն էր վերջերս, ասորական համայնքի զգալի մասի մոտ առաջացրեց դժգոհության ալիք, քանի որ դա այն հարցն է, որը պարտադիր պետք է քննարկվեր հրապարակայնորեն համայնքի շերտերի բոլոր ներկայացուցիչների հետ, ինչը արված չէր: Երբ այդ հարցը շտկելու նպատակով մենք դիմեցինք Երևանի քաղաքապետ պարոն Բեգլարյանին, նա ասաց` դա այնպիսի հարց է, որը վերաբերում է ամբողջ ասորի ժողովրդին և առաջարկեց հանձնաժողով կազմել, քննարկել և ներկայացնել իրեն: Մենք կազմեցինք հանձնաժողով, քննարկումներ տեղի ունեցան, բայց հետո Գագիկ Բեգլարյանը պաշտոնաթող արվեց, եկավ նոր քաղաքապետ, որն ընդհանրապես անտեսեց այս հարցը:

- Բայց, այնուամենայնիվ, հուշարձանը բացվեց և այդ արարողությանը մասնակցում էին ասորական համայնքների ներկայացուցիչներ:
- Այո, իհարկե ներկայացուցիչներ կային, քանի որ մեր համայնքի որոշ մասը կողմ էր այդ նախագծին: Բայց քանի որ այդ գործընթացը ի սկզբանե եղել է օրենքի կոպիտ խախտումներով, պարզ է, որ փաստաթղթերը տրվելու են միջազգային դատարան: Ավելին ասեմ, որ նույնիսկ կոպիտ տառասխալներ կան և' անգլերեն տեքստում, և' ասորերենում, ինչը պատիվ չի բերում մեզ բոլորիս (նկատի ունեմ և', հայերին և' ասորիներին), քանի որ այդ անգրագիտությունը տեսավ ամբողջ աշխարհը: Նշեմ, որ այդ նախագիծը ֆինանսավորվում էր ասորիների կողմից: Ցավոք, Հայաստանի իշխանությունների կողմից ցուցաբերված անտարբերությունը հնարավորություն չտվեց բոլոր ասորիներին մասնակցել այդ արարողությանը, քանի որ իրենց դժգոհությունը անտեսվել էր: Բացի այդ, ըստ քաղաքաշինության մասին օրենքի, հանրային շինությունները պետք է հրապարակվեն, քննարկվեն, հետո հաստատվեն: Այդ բոլոր կետերը կոպիտ խախտված են:
Ասեմ, որ այդ հուշարձանի տեղն է նաև անհարմար: Կողքին թենիսի կորտ է, ռեստորան, դա ցեղասպանության հուշարձանի տե՞ղ է:

- Բայց կազմակերպիչներից ասորի դերասան Ռազմիկ Խոսրոևը հուշարձանի վերաբերյալ դրական էր արտահայտվել:
- Ասեմ, որ կարևոր չէ, թե ով ինչպես է արտահայտվում, քանի որ օրենքը բոլորի համար մեկն է: Բացի այդ համայնքի արժանապատվությանը ոչ մեկ իրավունք չունի գցելու: Իսկ Ռազմիկ Խոսրոևը այդ անօրինականության ակունքներին էր կանգնած:

- Այդպիսի մի հուշարձան կառուցվելու է նաև Ծիծեռնակաբերդում: Ի՞նչ փուլում է դա:
- Տարբեր նամակներ ենք ուղղել, հարցն անընդհատ բարձրացնում ենք, բայց առայժմ ոչ մի պատասխան չունենք: Ծիծեռնակաբերդը նման հուշարձանի ճիշտ տեղն է, քանի որ բոլորը գիտեն, որ ասորիները և հայերը արյուն են թափել և կոտորվել են միասին: Գումարած դրան, եղել են ասորական ջոկատներ, որոնք հայկական ջոկատների թիկունքին են կանգնել: Ելնելով վերոհիշյալից՝ հետևում է, որ հիշատակի տուրքնել է անհրաժեշտ մատուցել երկու ժողովուրդներին միասին Ծիծեռնակաբերդում:
Նաև նշեմ, որ մենք հասունացրել ենք ասորական ցեղասպանության հարցը, որպեսզի այն ընդունի Հայաստանի Խորհրդարանը: Սակայն, այստեղ հետաքրքիրն այն է, որ հանկարծ «Ժառանգություն» կուսակցությունը օրինագիծ է ներկայացնում հույների, ասորիների և այլ ժողովուրդների ցեղասպանության հետ կապված: Ուզում եմ տրամաբանությունը հասկանալ. մարդիկ այդ դաշտում չկան ու հանկարծ` այդպիսի օրինագիծ: Օրինակ, ինչպե՞ս կարելի է օրինագիծ ներկայացնել, կանխավ չհանդիպելով ո'չ հունական, ո'չ ասորական համայնքների հետ և ի՞նչ է նշանակում «այլ ժողովուրդներ»: Քանի որ ասորական ցեղասպանության հարցը արդեն ՀՀ ԱԺ-ում հասունացել է, ես առաջարկեցի ասորիների ցեղասպանության հարցը տարանջատել:
Տվյալ հարցը քաղաքական հարց է, ինչը պահանջում է շատ զգույշ մոտեցում: Զարուհի Փոստանջյանի հեղինակային նախագիծը բավականին մեծ թերություններ ունի: Անլրջություն էր նման թերություններով նախագիծը պահանջել դնել քվեարկության, քանի որ դա այն քաղաքական խնդիրն է, որին «դեմ» չի կարելի քվեարկել: Այդ անմտածված քայլի հետևանքով նախընտրական շրջանում ամբողջ հայկական և ասորական սփյուռքը աղմուկ բարձրացրեց, թե ՀՀ ԱԺ-ն «դեմ» է քվեարկում ասորիների ցեղասպանության մասին օրինագծին: Ես կարծում եմ, դա նախընտրական շրջանում «Ժառանգություն» կուսակցության կողմից արված փիառ քայլ էր:

- Եկեք անդրադառնանք Ասորիների համաշխարհային ֆորումի` Հայաստանում կազմակերպվող կոնֆերանսին:
- ՀՀ վարչապետի առաջարկով այդ կենտրոնի ստեղծման համար անհրաժեշտ էր ստեղծել հիմնադրամ, որն արդեն ստեղծվել է: Հիմա հարկավոր է, որ կառավարությունը իր խոստումը կատարի և այդ կենտրոնի համար տեղ հատկացնի:

- Իսկ ինչո՞վ եք պայմանավորում մինչև այժմ պատասխան չստանալը:
- Անտարբերությամբ և ասորական ժողովրդի պրոբլեմների ոչ լուրջ ընկալմամբ:

- Նախաձեռնություն կար` ստեղծել համաշխարհային գիտահետազոտական և մշակութային ասորական կենտրոն: Ո՞ւմ նախաձեռնությունն է դա:
- Դա իմ նախաձեռնությունն է: Կարծում եմ, որ Հայաստանն այն երկիրն է, որտեղ կարելի է կենտրոնացնել ասորական ուժերը: Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի ասորիներին միավորելու համար մեկ ուժ է պետք: Կարծում եմ, որ դա նաև Հայաստանին է պետք: Ես Հայաստանի քաղաքացի եմ, և երբ ասորական համայնքի մասին ինչ-որ բան եմ մտածում, մտածում եմ նաև, որ Հայաստանի համար լավ լինի:

- Այդ կենտրոնի հետ կապված ձեր տեսլականը ո՞րն է:
Մենք այն անվանել ենք գիտահետազոտական և մշակութային կենտրոն: Տեսեք, ցանկացած գիտական ուսումնասիրության ու մշակույթի մեջ քաղաքականության տարր կա: Մենք այն չենք անվանել քաղաքական կենտրոն, բայց, բնականաբար, դա ենթադրվում է:

Մեկնաբանելով «ԱրմնեՏել»-ի` Արտաշատի մասնաճյուղից ազգությամբ ասորի աշխատակցի` իր ազգային պատկանելության պատճառով աշխատանքից ազատվելու մասին` Ի. Գասպարյանի տեղեկությունը, Panorama.am-ի հետ զրույցում ընկերության հասարակայնության հետ կապերի ծառայության ղեկավար Անուշ Բեղլոյանը նշեց. «Ի՞նչ կապ ունի մարդու ազգությունը: Դա բացարձակապես չի կարող իրականություն լինել: Մեր ընկերութունը որևէ խտրականություն չի դնում: Հնարավոր չէ, որ օրենքից դուրս պատճառներով որևէ մեկը հեռացվի աշխատանքից»:

Ազգության հողի վրա աշխատանքից ազատելու լուրը ստուգել իհարկե չհաջողվեց, քանի որ այն մեզ հաղորդողն էլ չէր նշել անուն-ազգանուն։