Ձեր վստահելի աղբյուրը

Բարև: Ցտեսություն: Հայերեն ընդամենը այս երկու բառը գիտեր «բոլոր ժամանակների ծաղրածու», համաշխարհային ճանաչում ունեցող Լեոնիդ Ենգիբարյանը, ով ուղիղ 40 տարի առաջ այս օրը հրաժեշտ տվեց կյանքին, ով ընդամենը 37 տարեկան էր (1935 - 1972): Մեծ դերասանի մահը շատերի համար է մնացել առեղծված: Իր խաղընկեր Ալբերտ Մինասյանը հիշում է Լ. Ենգիբարյանի մոր պատմածից. «Առավոտյան մայրը մտնում է որդու սենյակը` արթնացնելու…»:

Panorama.am-ի հետ զրույցում «Երևանյան կրկես» մշակութային կենտրոնի գեղարվեստական ղեկավար Սոս Իոսիֆ Պետրոսյանը, ով եղել է Լ. Ենգիբարյանի միակ աշակերտը, պատմեց.

«Այս պատմությունն ինձ անձամբ պատմել է Յուրի Պավլովիչ Բելովը, ով եղել է Լեոնիդ Ենգիբարյանի անձնական տրեները. Ենգիբարյանը գիշերը վատ է զգացել իրեն ու զանգել է Բելովին, թե արագ արի, վատ եմ զգում: Սակայն Բելովը երկար ժամանակ չի կարողացել տաքսի բռնել: Հանդիպում է մի տաքսու, որի մեջ այլ ուղևորներն էլ են եղել: Նախ նրանց է տարել այնտեղ, որտեղ ուզել են, ապա նոր Բելովին` Ենգիբարյանի բնակարան: Բայց արդեն ուշ է եղել: Այդ ընթացքում, երբ նրա մայրը տեսել է, որ որդին վատ է` մտածելով, թե թունավորվել է, որոշում է գազիրովնի ջուր տալ: Սակայն նա բացում է խալադելնիկն ու այնտեղից հանում է շամպայն` մտածելով, որ գազիրովնի ջուր է: Սակայն Լեոնիդ Ենգիբարյանին այդ պահին սպիրտնոյ չէր կարելի: Երբ Բելովը հասնում է, Ենգիբարյանը միայն մեկ նախադասություն է կարողանում ասել` Յուրա, ես մեռնում եմ: Այս բոլոր գրքերս կծախես ու խնդրում եմ, մամայիս լավ կնայես: Մոտավորպես այսպես է եղել»:

Սոս Պետրոսյանը պատմեց նաև մի քանի հետաքրքիր դրվագներ նրա կյանքից, ինչպես է ծանոթացել նրա հետ:

«1963 թվականին, երբ ես Թբիլիսիում էի ապրում, հայկական կրկեսային կոլեկտիվը եկել էր Թբիլիսի կրկես: Հայրս ինձ տարավ, որ խորհուրդ տային: Մեկ ամիս չկարողացանք մտնել նրա մոտ: Հետո երբ մտանք, ծանոթանալով իմ ունակություններին, ասաց, որ ես կլինեմ երկրորդ հայը, ով կընդուվի Մոսկվայի կրկեսային ուսումնարան: Հայրս հարցրեց, թե ո՞վ է եղել առաջինը, ասաց` ես: Այդպես էլ եղավ: 1966 թվականին ընդունվեցի Մոսկվայի կրկեսային ուսումնարան: 1970 թվականին, երբ ավարտում էի, ավարտական քննությունս էր, Ալլա Պուգաչովան, ով իմ դասընկերուհին էր, ասաց, թե Ենգիբարյանն ինձ է կանչում: Մտածում էի` ինչ պետք է ասի, ամոթից դուրս չի գալիս: Նա մտավ ու ասաց` Սոս արի այստեղ, շատ ապրես, այսօրվանից ես քեզ վերցնում եմ հայկական կրկեսային կոլեկտիվ: Ու մինչև իր մահը` 1972 թվականի այս օրը, ես նրա հետ եմ աշխատել: Ես եղել եմ նրա միակ աշակերտը: Նա ժամանակ չուներ, որ զբաղվեր մանկավարժությամբ»:

«1971 թվականի փետրվար: Շվեդական իմպրեսարիոն պետք է 6 ամսով հայկական կոլեկտիվ տաներ սկանդինավյան երկրներ: Իմպրեսարիոն Ռուսական կրկեսների միավորման գլխավոր տնօրեն Բարդիայի հետ ծրագիրը նայեց: Հավաքեցին դերասաններին, շնորհավորեցին, բայց Ենգիբարյանին Բարդիան ասաց, թե պետք է ռուսական որևէ համար ցուցադրի: Ենգիբարյանը չէր սիրում, որ իրեն հուշում էին ու ասաց` ես անում եմ այն, ինչ ուզում են անել ընկեր Բարդիա: Մինչդեռ բոլորը, այդ թվում Պոպովը, Նիկուլինը, ով նրան տեսնում էին, կզվում էին … Մեր տեղը Ալեք Պոպովի խումբը գնաց»:

«Նա, Նիկուլինն ու Պոպովը սովետում ստանում էին ամենաբարձր աշխատավարձը` 2000 ռուբլի: Ես ստանում էի ընդամենը 60 ռուբլի: Բայց աշխատավարձը ստանալու հենց հաջորդ օրը նա արդեն գումար չէր ունենում, ասում էր` գնա պապայիցդ պարտքով բեր: Ես էլ տանում էի, բայց ժամանակին միշտ վերադարձնում էր»:

Մեզ հետ զրույցում Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի տնօրեն Գագիկ Մանասյանն էլ պատմեց. «1980-ական թվականներին գնացի Չեխիա: Կենտրոնական հրապարակում տեսա մի մեծ աֆիշա` Ենգիբարյանի հայտնի նկարով (գլխարկով ու անձրևանոցով) ու հայերեն գրությամբ` բոլորը եկան, ամեն ինչ ասացին, ոչինչ չասացին, նա եկավ, լռեց, ամեն ինչ ասաց ու մնաց: Ես մտա Չեխիայի մնջախաղի թատրոն ու պարզվեց, որ այնտեղ Ենգիբարյանի հիշատակին ներկայացում է լինելու: Չեխիայում նրան շատ լավ էին ճանաչում: Այնտեղ ես ծանոթացա նաև նրա դստեր հետ` Բարբարա Ենգիբարովի, բայց նա այնքան էլ չգիտեր, թե ինչ մեծություն է իր հայրը, թեև շատ նման էր հորը` փոքրամարմին»:

Սոս Պետրոսյանն ասաց, որ այսօր Ենգիբարյանի անվան ստուդիա-դպրոցում իրենք կազմակերպել էին հուշ-ցերեկույթ: Նրա խոսքով, այսօր ստուդիա ընդունվողներից երբ հարցում է, թե ինչ եք ուզում դառնալ` «կապ չունի աղջիկ, թե տղա, պատասխանում են` ԵՆԳԻԲԱՐՅԱՆ»: