Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սիրիայում տեղի ունեցող լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների, Սիրիայի հետագա զարգացումների և սիրիահայ համայնքի հետագա ճակատագրի հետ կապված Panorama.am-ը զրուցեց արաբագետ Սարգիս Գրիգորյանի հետ:

-Պարոն Գրիգորյան, ինչպե՞ս կգնահատեք Սիրիայում ստեղծված իրավիճակը:

-Սիրիայում շարունակվող զինված բախումները Սիրիայի կառավարական ուժերի և ընդդիմադիրների միջև վերջին օրերին առավել ինտենսիվ, լայնածավալ և արյունալի բնույթ են ստացել: Ընդդիմադիրների կողմից հայտարարված «Հրաբուխ Դամասկոսում, երկրաշարժ Սիրիայում» գործողությունների հայտարարությամբ և հուլիսի 18-ին Դամասկոսում իրականացված պայթյունի հետևանքով սիրիական առանցքային պաշտոնյաների մահվան արդյունքում երկրում ծավալվեցին ռազմական խոշորամասշտաբ գործողություններ` ներառելով մայրաքաղաք Դամասկոսը, Հալեպը և այլ տարածքներ: Կառավարական ուժերը դեռևս կարողանում են ճնշել ընդդիմադիր ուժերին, սակայն վերջիններս, ստանալով ֆինանսական, ռազմական և մարդկային ռեսուրսի լուրջ օժանդակություն, կարողանում են դիմակայել կառավարական ճնշումներին: Սիրիայում մարտերն էլ ավելի կսաստկանան Լոնդոնի օլիմպիական խաղերի պաշտոնական բացումից հետո, քանի որ միջազգային հանրության ուշադրությունը որոշ չափով կշեղվի Սիրիայից:

-Արդյո՞ք Բաշար ալ-Ասադին կհաջողվի ճնշել ընդդիմադիրներին և պահպանել իշխանությունը:

-Արտաքին ճնշումների մեծ ծավալները և Սիրիայի ապագա ճակատագրի կանխատեսման առումով մեծ տերությունների դիրքորոշումները վկայում են Բաշար ալ-Ասադի վարչակարգի փոփոխության մասին, սակայն մտավախությունը կապված է այն հանգամանքի հետ, թե որ ուժերն են ղեկավարելու Սիրիան Բաշար ալ-Ասադից հետո: Այս հարցում, ինչպես նաև Սիրիայի ապագա ճակատագրի առումով, չկա միասնություն և հստակ դիրքորոշում ինչպես արտաքին ուժերի, այնպես էլ ընդդիմադիրների շարքերում:

Սիրիական հասարակության լայն շերտերը դեռևս ներգրավված չեն հակամարտության մեջ, և արտաքին ուժերի ջանքերը վերջին շրջանում ուղղված են այդ լայն զանգվածներին ակտիվացնելու և զարգացումների մաս դարձնելու փորձերին: Երկար տարիներ ավտորիտար վարչակարգի պայմաններում ապրող հասարակությունում ամեն փոփոխություն և դրա հետ կապված յուրաքանչյուր զարգացում անկանխատեսելի է: Այս համատեքստում պետք է թույլ չտալ իսլամական արմատական խմբավորումների (այդ թվում ծայրահեղական) ակտիվ ներգրավվածությունը սիրիական հակամարտությանը, և արմատականների իշխանության գալը կարող է պատճառ դառնալ Սիրիայի կրոնական և ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ հետապնդումներին: Բացի այդ, մեծ հավանականություն կա Սիրիայի սպառազինության մեջ առկա քիմիական զենքի հայտնվելը արմատականների ձեռքերում, ինչը պայթյունավտանգ կդարձնի ոչ միայն Սիրիայում տեղի ունեցող գործընթացները, այլև տարածաշրջանն ամբողջապես:

Շատ կարևոր է նաև Սիրիայի տարածքային ամբողջականության պահպանման խնդիրը: Սիրիան, երկար տարիներ լինելով արաբական ուժեղ և կայացած երկրներից մեկը, միշտ զսպող դերակատարում է ունեցել տարածաշրջանային հակամարտություններում, և նրա ամբողջականության պահպանումը միմիայն կնպաստի տարածաշրջանի կայունության պահպանմանը: Սակայն ներկա զարգացումները, հատկապես Սիրիայի հյուսիսում ակտիվացող քրդական գործոնը, հակառակն են համոզում: Ճգնաժամի հաղթահարման և Սիրիան ուժեղ, զարգացող և տարածաշրջանային գործընթացների լուրջ դերակատար դարձնելու համար կարևոր է սիրիական հասարակական լայն շերտերի գործուն մասնակցությունը տեղի ունեցող գործընթացներին:

-Ի՞նչ է սպասվում Սիրիայում բնակվող հայկական համայքին:

-Սիրիայի շուրջ ընթացող զարգացումների ահագնացող չափերը մտորելու տեղիք են տալիս, առավել ևս, որ այնտեղ ունենք մեծ հայկական համայնք: Ցավալի է, որ վերջին շրջանում հակամարտության գլխավոր թատերաբեմի է վերածվել հենց Հալեպը, որտեղ ապրում են մեծ թվով հայեր, և որտեղ լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ են ընթանում կառավարական և հակակառավարական ուժերի միջև: Սակայն, Հալեպի հայկական թաղամասերում դեռևս խաղաղ է և հայերի զանգվածային արտահոսք չի նկատվում: Օրերս Մեծի Տանն Կիլիկիո Արամ Առաջին կաթողիկոսի արած հայտարարությունն այն մասին, որ սիրիահայ համայնքը դեմ է արտագաղթին, որ պետք է միասնություն ցուցաբերի և որպես Սիրիայի քաղաքացիներ տեր կանգնի իր իրավունքներին, վկայում է, որ հայերից շատերը կմնան և կշարունակեն ապրել Սիրիայում:

Ունենալով լիբանանահայերի փորձը, որոնք լիբանանյան ճգնաժամի տարիներին համախմբվեցին և, մի կողմ դնելով ներկուսակցական, ներհամայնքային խնդիրները, հաղթահարեցին ճգնաժամը` սիրիահայերը որոշակի միասնություն են ցուցաբերում. նրանց շրջանում հնչում են կոչեր պահպանել չեզոքություն, զգուշություն, առաջին անհրաժեշտության ապրանքներ հավաքել և համատեղ դիմակայել վտանգը:
Դրա հետ մեկտեղ սիրիական ճգնաժամի ընթացքում ՀՀ-n պետք է ակտիվություն ցուցաբերի տարբեր մակարդակներում և ամեն ինչ անի, որպեսզի Սիրիայում մնացող սիրիահայերն իրենց միայնակ և լքված չզգան, իսկ Հայաստան եկած սիրիահայերին ապահովի անհրաժեշտ ամեն ինչով:

Հայաստանի պետական ինստիտուտները, կուսակցական և հասարակական շրջանակները, սովորական քաղաքացիները իրենց հերթին պետք է ամեն ինչ անեն, որպեսզի սիրիահայերը հնարավորինս անցավ ու առանց կորուստների դուրս գան այս ճգնաժամից: