Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանի կառավարությանը մտահոգել են հասարակության ծերացման ահագնացող ցուցանիշը, տարեցների հիմնախնդիրները և հինգշաբթի կառավարության կայանալիք նիստում պատրաստվում է հավանության տալ Բնակչության ծերացման հետևանքներից բխող հիմնախնդիրների լուծման և տարեցների սոցիալական պաշտպանության ռազմավարությանը և Ռազմավարության իրականացման 2012-2016 թվականների գործողությունների ծրագրին:

Ճիշտ է, 2012 թվականն արդեն կիսվել է և ծրագրում չի մատնանշվում` ինչ է արել կառավարությունը այս կես տարիների ընթացքում տարեցների խնդիրները լուծեու ուղղությամբ, փոխարենը ներկայացվում է առաջիկա 4 տարիների ընթացքում իրականացվելիքը:
Մինչև ռազմավարությունը մշակելը ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության աշխատանքի և սոցիալական հետազոտությունների ազգային ինստիտուտը` ՄԱԿ-ի բնակչության զարգացման հիմնադրամի և տնտեսական ու սոցիալական հարցերի դեպարտամենտի աջակցությամբ հետազոտություն են իրականացրել` պարզելու ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարին`50 և բարձր տարիք ունեցող անձանց ընտանեկան փոխհարաբերությունները, առողջությունը, ապրելակերպը, բարեկեցությունը, զբաղվածությունը, կենսաթոշակային և ֆինանսական ապահովվածության աստիճանը:

Միջազգային դասակարգման համաձայն, տարեցներ են համարվում 65 տարին լրացած անձինք, սակայն Հայաստանում կենսաթոշակի տարիքը սահմանված է 63 տարին, հետևաբար, ռազմավարության մեջ ներկայացված վերլուծությունը վերաբերում է այդ տարիքի անձանց: Ըստ ՀՀ ազգային վիճակագրության ծառայության տվյալների, 63 և բարձր տարիք ունեցող անձանց թիվը 2011-ի հուլիսի 1-ի դրությամբ կազմում է Հայաստանի Հանրապետության ընդհանուր բնակչության 11,5 տոկոսը կամ 376,1 հազար մարդ, որից՝ 85 և ավելի տարիք ունեցողները կազմում են մոտ 11,5 հազար մարդ: 100 և ավելի բարձր տարիք ունեցողների թիվը կազմում է 126:

Տարեցների ընդհանուր թվում կանայք կազմում են` 63 + տարիքային խմբում՝ 60.6 %, 65+ տարիքային խմբում՝ 61.1 %, 75+ տարիքային խմբում՝ 63.5%: Այսինքն, ըստ հետազոտողների, ինչքան բարձր է տարիքային խումբն այնքան ավելանում է կանանց տեսակարար կշիռը, ինչը հետևանք է կանանց կյանքի միջին տևողության համեմատաբար ավելի բարձր ցուցանիշի:

Այսպես, հանրապետությունում կյանքի միջին տևողությունը կազմում է 73,9 տարի ըստ որում տղամարդկանց համար 70,6, իսկ կանանց համար՝ 77,0 տարի: Հանրապետության բնակչության 64 տոկոսը քաղաքաբնակ է, իսկ 36 տոկոսը` գյուղաբնակ, չնչին շեղումով պատկերը նույնն է նաև տարեց բնակչության շրջանում: Հետազոտությունը ցույց է տվել, որ Հայաստանում գյուղաբնակ կանայք և տղամարդիկ միջինում 5 տարի ավելի երկար են ապրում, քան քաղաքաբնակները:

Տարեց բնակչության 17,5 տոկոսը, կամ` 57.205 մարդ, ունի հաշմանդամություն, որոնք կազմում են բոլոր հաշմանդամություն ունեցող անձանց /176485 մարդ/ 32,4 տոկոսը: Տարեց հաշմանդամների ընդհանուր թվի մեջ կանայք կազմում են 56,7 տոկոս, քաղաքաբնակները` 79,7 տոկոս:

Մասնագետների բնութագրմամբ, բնակչության ծերացումը կամ ժողովրդագրական ծերացումը բնակչության կառուցվածքում տարեց բնակչության տեսակարար կշռի աճն է, ինչը երկարատև ժողովրդագրական փոփոխությունների, բնակչության վերարտադրության, ծնելիության, մահացության և դրանց հարաբերակցությունում տեղ գտած տեղաշարժերի, մասամբ նաև` միգրացիայի հետևանք է:

Ըստ միջազգայնորեն ընդունված ժողովրդագրական նորմերի, եթե որևէ հասարակության բնակչության 65 և բարձր տարիքի անձանց տեսակարար կշիռը մինչև 8 տոկոս է, ապա այդ հասարակությունը գնահատվում է որպես երիտասարդ, 10 տոկոսի դեպքում` ծերացող, իսկ 12 տոկոս և բարձր՝ համարվում է ծերացած: Այսինքն, ըստ ներկայացված վիճակագրական տվյալների, Հայաստանի Հանրապետությունը համարվում է ծերացող երկիր: Հետազոտողները նշել են, որ առաջիկա տարիներին սպասվում է բնակչության կառուցվածքի մեջ տարեցների թվաքանակի աճ, քանի որ կենսաթոշակային տարիք կսկսեն մուտք գործել 1950-ականներին ծնված` գրեթե կրկին անգամ ավելի մեծ թվով անձինք:

«Եթե մինչկենսաթոշակային տարիքի բնակչության ծավալուն միգրացիոն ներհոսք կամ ծնելիության կտրուկ աճ տեղի չունենա (թե’ մեկը, թե’ մյուսը քիչ հավանական են), ապա Հայաստանի բնակչության ծերացման երևույթն ահագնացող թափ կհավաքի, ու երկիրը կհայտնվի լուծում պահանջող ծանրակշիռ սոցիալ-տնտեսական համալիր հիմնախնդիրների առջև», -նշված է Աշխատանքի և սոցիալական ապահովության նախարարության ներկայացրած ռազմավարության մեջ:

Ահա այս և մյուս խնդիրների պարագայում մեծանում են պետության պարտավորությունները տարեցների հանդեպ և նրանց հետ կապված խնդիրների լուծման անհրաժեշտություն է առաջանում: Օրինակ, ծրագրով նախատեսված է ՀՀ մշակույթի ու ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունների, ինչպես նաև ԶԼՄ-ների հետ համարտեղ իրականացնել մի շարք միջոցառումներ՝ հասարակության մեջ և հատկապես դպրոցահասակ երեխաների շրջանում տարեց մարդկանց նկատմամբ հարգանքն ամրապնդելու, հասարարական կարծիք ձևավորելու ուղղությամբ: Նաև` համայնքում տարեցների ինտեգրման խթանում և այդպես շարունակ:

Ծրագրով աշխատանքի և սոցիալական ապահովության նախարարը պարտավորվում է յուրաքանչյուր տարի մինչև փետրվարի 20-ը Հայաստանի վարչապետին ներկայացնել տեղեկատվություն Ռազմավարության իրականացման 2012-2016 թվականների գործողությունների ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ: