Ուսուցիչների ավելցու՞կ. Դպրոցը սոցիալական խնդիրներ լուծելու ոլորտ չէ
Հարցազրույց Կրթության ազգային ինստիտուտի փոխտնօրեն, կրթության փորձագետ Անահիտ Բախշյանի հետ:
-Տիկին Բախշյան, մի երկու բառով ներկայացրեք, թե ինչ գործառույթներ ունի ինստիտուտն ու կոնկրետ որոնք են Ձեր լիազորություններն այս նոր պաշտոնում:
-ԿԱԻ-ն իր կանոնադրությամբ շատ լայն գործառույթներ ունի կրթության բովանդակության հետ կապված: Օրինակ՝ կրթական համակարգգի ռազմավարություն, բարեփոխումների իրականացման մեթոդիկա, պետական կրթական չափորոշիչ ու դրանից բխող առարկայական ծրագրեր, ծրագրերից էլ բխող գրված դասագրքեր և այլն: Մի խոսքով՝ սա մեծ մանկավարժական լաբորատորիա է:
Ինչ վերաբերում է իմ գործառույթներին, ապա աշխատանքային պայմանագրով դրանք ամրագրված են 11 կետով, սակայն ամենից շատ ես կարևորում եմ այն կետը, որով ԿԱԻ գործառույթներից բխող ծրագրեր իրականացնելու նպատակով իրավունք ունեմ ժամանակավոր աշխատանքային խմբեր ստեղծել և համակարգել դրանց աշխատանքը: Ինչպես նաև չորս կարևոր բաժինների՝ մանկավարժական գիտահետազոտական, դաստիարակության և լրացուցիչ կրթության, հանրակրթության կառավարման և բովանդակության մշակման բաժինների համակարգումն ու վերահսկողությունն է: Բնական է՝ համագործակցությունը ԿԳ նախարարության, ԿՏԱԿ-ի և այլ կրթական կառույցների հետ:
-Բնականաբար, օրենսդիրում ունեցած փորձը, հատկապես ԱԺ Կրթության և գիտության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ հանդիսանալը իր դերակատարումը կունենալ Ձեր հետագա գործունեության վրա…
-Անշուշտ՝ անցած տարիներին ձեռք բերված հմտությունները շատ կարևոր են: Օրինակ, երբ չորս մարզերում մասնակցեցի օգոստոսյան խորհրդակցություններին և ներկայացվում էին խնդիրները, ես արդեն տեսնում էի դրանց լուծման ճանապարհները: Օրինակ, Տավուշի մարզպետարանի կրթության վարչության պետի կողմից բարձրացվեց այն խնդիրը, որ մարզի սահմանամերձ գյուղերի դպրոցները փոքր համակազմ ունեցող դպրոցներ են՝ այնքան քիչ թվով աշակերտներ կան, որ առաջարկում են նույն դասասենյակում, նույն 45 րոպեանոց դասաժամի ժամանակ և՛ 1-ին, և՛ 2-րդ կամ 4-րդ ու 7-րդ դասարանցիներ հավաքվել այնքան քիչ են երեխաները: Եվ իրավացիորեն բարձրացվեց այդպիսի դասերի արդյունավետության խնդիրը:
ԿԳ փոխնախարար Մանուկ Մկրտչյանը համագործակցային մեթոդի հեղինակ է, որը բերվել ու հաջողությամբ դրվել է որոշ դպրոցներում: Զարմանալի է, որ մինչև օրս այդ լավ հնարավորությունը չենք օգտագործել, որպեսզի այդ մեթոդով վերապատրաստենք նույն Տավուշի ուսուցիչներին՝ նույն դասարանում կարող են լինել տարբեր տարիքային խմբեր, սակայն հնարավորություն է ընձեռվում բոլորի հետ այնպես անցկացնել դասը, որ ամենը ստանա ըստ իր տարիքի ու դասարանի: Սա շատ լավ մեթոդ է և մարզից վերադառնալուն պես գրել եմ, այդ առաջարկը պետք է անենք:
-Բոլորս էլ գիտենք, որ մարզերում կրթությունը բազում խնդիրների է առնչվում՝ շենքային պայմաններ, նույն այդ աշակերտների պակաս, լավ ուսուցիչների պակաս… Ո՞րն է ամենալուրջ խնդիրը:
-Ամենալուրջ խնդիրը ուսուցիչների ավելցուկն է: Մարզերում, գյուղական ուսուցիչների աշխատավարձը անչափ ցածր է. օրինակ, մի տեղ կարդացել եմ, որ 32 տարվա ֆիզիկայի ուսուցիչը ընդամենը 40 հազար դրամ է ստանում, որովհետև ընդամենը 12 ժամ է պարապում դպրոցում: Դպրոցում կա ընդամենը այդ առարկայի 16-18 ժամ և երկու մասնագետ, այն դեպքում, որ դա մեկ ուսուցչի ծանրաբեռնվածության ժամեր են:
Այս խնդրի առնչությամբ Գեղարքունիքում հենց նախարար Արմեն Աշոտյանը բարձրաձայնեց՝ պետք է մեղմորեն օպտիմալացնել դպրոցների ուսուցչակազմը, որի ավելցուկը բերում է նրան, որ քիչ դասաժամերի պատճառով ուսուցիչը չի կապվում դպրոցի հետ, աշխատավարձը չի բավարարում: Նախարարը նաև նշեց, որ կրթության ոլորտն այն ոլորտը չէ, որի հաշվին պետք է սոցիալական խնդիրներ լուծվեն և ես դրա հետ համամիտ եմ, հիմնական ու միակ խնդիրը կրթության որակի բարձրացումն է:
-Իսկ ի՞նչ է ենթադրում մեղմացումը, ավելցուկ ուսուցիչներին դո՞ւրս հո չեն շպրտելու:
-Դուրս չեն շպրտելու, հազար ու մի ձև կա դպրոց բերելու ճիշտ ուսուցչին, որը երեխայի կրթության որակն ապահովում է ՝ երեխայի կրթության իրավունքի տեսանկյունից դպրոցում պետք է պահել հենց այդ ուսուցչին:
-Վերջերս Ազգային Ժողովն ընդունեց մի օրենք, համաձայն որի մինչև 2018թ-ը բոլոր մանկավարժներին, ովքեր չունեն բարձրագույն կրթություն, հնարավորություն է տրվում այդ պակասը լրացնել՝ հետագայում մանկավարժական գործությունեությունը շարունակելու նախապայման: Սա և?ս մեղմացման ուղիներից մեկը կարելի է համարել, ի վերջո բոլորը չեն կարող բուհ ընդունվել:
-Ով բարձրագույն կրթություն չի ստանա, նա այսպես թե այնպես դուրս կմնա և այդ պատճառով այդքան երկար ժամանակ է տրվել նրանց: Բայց միայն դրա հաշվին չէ, որ այդ մաղումը կիրականացվի, մինչև այդ էլ պետք է լուրջ մտածենք՝ Հայաստանն ընդամենը 23 հազար ուսուցչի կարիք ունի, մինչդեռ 46 հազարն ունենք: Եվ ուսուցիչները դժգոհում են ցածր աշխատավարձից:
-Տիկին Բախշյան, անհանգստացնող խնդիրների թվում շարունակում է մնալ, և այդ խնդրի լուծումը ամրագրվեց նաև Կառավարության գործունեության ծրագրում, դպրոցին դուրս մնացող երեխաների խնդիրը..
-Այո՝ հիմնական դպրոցն ավարտելուց հետո (մինչև 9-րդ դասարան) տարեկան 4-4.5 հազար երեխա այլևս կրթություն չի ստանում: Մենք շատ լավ գիտենք, որ հաշմանդամ երեխաների կրթության ոլորտում ի՛նչ թերացումներ կան: Եվ այդ տեսակետից, այո, կառավարությունը ցանկանում է հիմնական կրթությունը հայտարարել պարտադիր, որպեսզի այն ավարտելուց հետո այդ 4-4.5 հազար երեխաները ուսումը շարունակեն ուսումնարաններում և գոնե արհեստ ստանան:
Սա լավ ծրագիր է, հուսանք կհասցնեն հաջորդ հնգամյակում կյանքի կոչել:
-Բայց հիմքեր ունե՞նք: Խորհրդային միության փլուզումից հետո փլուզվեց նաև այդ ոլորտը, ունենք այսօր համապատասխան մասնագետներ, ի վերջո հենց ուսումնարաններ:
-Իրավմամբ՝ փլուզումից հետո այդ ամբողջը քանդվեց: Բայց պետությունը ԵՄ-ից հսկայական վարկ է վերցրել միջին մասնագիտական հաստատությունները զարգացնելու համար և բոլոր մարզերում առնվազն մեկ ուսումնարան արդեն ունենքն ձևավորված: Իհարկե, դա շատ քիչ է՝ ամբողջ մարզում միայն մեկ ուսումնարան, բայց ներկայումս այդ ցանցը հզորացնում են և պետությունը պարտավորություն է ստանձնել այդ ցանցը զարգացնելու: Եվ եթե տեղերում մարզպետերը, կրթության վարչության պետերը և այլ մասնագետները արդյունավետ աշխատեն ու ամենակարևորը՝ գումարները ճիշտ ու նպատակային ծախսեն, ապա իահրեկ կկարողանանք այդ խնդիրը լուծել:
-Վերադառնանք հաշմանդամ երեխաների կրթության իրավունքին: Այդ ուղղությամբ ի՞նչ է արվում այսօր:
-Ասվել է այդ մասին ու կրկնում եմ՝ այդ ուղղությամբ Հայաստանը ԱՊՀ երկրների թվում բավականին առաջընթաց երկիր է , քանի որ 12 տարի առաջ ներդրված ներառական կրթության գաղափարը բավականին լուրջ արդյունք է տալիս և մեր հասարակությունն արդեն իր կողքին տեսնում է հաշմանդամ մարդուն: Գիտեք, միայն Երևանում կա 33 ներառական դպրոց, իսկ ողջ հանրապետությունում 100, բայց դա չի լուծում յուրաքանչյուր հաշմանդամ երեխայի կրթության իրավունքի խնդիրը, քանի որ խնողը պետք է երեխային տանի դպրոց, իսկ եթե հարմար չի՝ չի տանում:
ԱԺ-ում առաջիկայում քննարկվելիք «Հանրակրթության մասին» օրենքի փոփոխությունները, միտված համընդհանուր ներառական կրթության, շատ լուրջ ու հեղափոխական փոփոխություններ են: Կրկնում եմ՝ անչափ ողջունելի փոփոխություններ են, Հայաստանի երեսը պարզ հանող շատ քիչ ծրագրերից մեկն է: Եվ դա միայն ես չեմ ասում, ասում են միջազգային փորձագետները, որ գալիս գնահատում են արդեն արվածը: Գիտեք նաև, որ Տավուշի մարզի բոլոր հանրակրթական դպրոցները պիլոտային ծրագրի շրջանակում հայտարարված են ներառական և ԿՏԱԿ-ի ներկայացրած վիճակագրությունից տեսնում ենք, որ Տավուշի մարզում անկարողության պատճառով դպրոց չհաճախող երեխաների թիվը զրո է:
Համընդհանուր ներառական կրթությունը հասարակության մեջ հանդուրժողականության նոր տարր կներառի, և ես, երբ պատգամավոր էի ու հաճախ այցելում էի Տավուշի մարզ, ինքս եմ դրանում համոզվել:Կարևորում եմ այն, որ թե նախարար Աշոտյանը, թե ԱԺ Կրթության և գիտության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Դավթյանը և էլի շատ պաշտոնյաներ այդ գաղափարախոսության կրողն են և կառավարությունը պատրաստ է դրան…. Եթե դեմ լինի, միայն Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի փոխնախարար Ֆիլարետ Բերիկյանը դեմ կլինի (ծիծաղելով):
Լրահոս
Տեսանյութեր
Թովմասյանը՝ Նանուշյանին. Նշել եք՝ ծրագրի իրականացումը պայմանավորված է օրենքով, բայց օրենքը չկա
