Ձեր վստահելի աղբյուրը

1960 թվականի մայիսին Արգենտինայի տարածքում «Մոսադ»-ի իրականացրած փայլուն գործողության արդյունքում Նյուրնբերգյան դատավարությունից խուսափած Ադոլֆ Էյխմանին, որն Հոլոքոստի գլխավոր պատասխանատուներից էր, տեղափոխվեց Իսրայել, որտեղ դատապարտեց մահվան ու անմիջապես ստացավ արժանի պատիժը: Ոչ մի կասկած չունեմ, որ Ռամիլ Սաֆարովը ստանալու է իր արժանի պատիժը: Սա ժամանակի հարց է, ինչպես էր Ադոլֆ Էյխմանի, Թալեաթի, Ջեմալի ու Էնվերի դեպքում: Բայց կարևորը դա չէ: Այլ այն, թե ինչ պետք է ձեռնարկեն Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը ստեղծված իրավիճակում:

Հունգարիան ու Ադրբեջանը ընդամենը մեկ օրում այն աստիճան սխալներ են գործել, որ Հայաստանն ու Ղարաբաղը անվերջ դիվիդենտներ կարող են քաղել տեղի ունեցածից: Բայց դրա համար անհրաժեշտ է նախ հանգստություն, ապա կամք և համբերություն: Տեղի ունեցածը ժամանակի ընթացքում կարելի է հանգիստ շրջել Հայաստանի օգտին (բնականաբար՝ նաև ի վնաս Հունգարիայի ու Ադրբեջանի):

Նախ՝ խնդիրն առանցքային է Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի համատեքստում: Տեսեք՝ հայկական կողմը արդեն երկու տասնամյակ աշխարհին բացատրում է, որ հայերի գոյությունն Ադրբեջանում մեղմ ասած անվտանգ չէ: Աշխարհն, իր հերթին, ընդունելով հայկական կողմի փաստարկները, իրեն փորձում է համոզել, որ Բաքուն, Սումգայիթը, Կիրովաբադը անցյալում են, Ադրբեջանն էլ ԵԽ անդամ է, որտեղ կա սահմանադրություն, ուստի չարժե շատ անհանգստանալ: Եվ ի՞նչ է ստացվում: Ստացվում է, որ Հունգարիայի «պասով» Ադրբեջանն այսօր և այստեղ ապացուցում է, որ այո, իր տարածքում հայերի գոյությունը ոչ թե վտանգված է, այլ՝ հայ սպանելու համար պետությունը չի խնայում միլիարդավոր դոլարներ, չարտերային թռիչքներ ու հերոսի դափնիներ:

Ուրեմն՝ այս իրավիճակում պաշտոնական Երևանը կարող է և շարունակել դիվանագիտություն խաղալ, բայց ԼՂՀ անելիքը մեկն է՝ հայտարարել, որ բանակցում է միայն Ադրբեջանից դուրս իր կարգավիճակի հարցով, որից հետո կմտածի այլ խնդիրների մասին: Այլ կերպ ասած՝ Ադրբեջանի հետ բանակցելու բան չկա:

Ի դեպ, Հունգարիան, որը ձևացնում է, թե տեղյակ չէր ինչ է լինելու Ռամիլ Սաֆարովի հետ ու խաբվել է Ադրբեջանի հավաստիացումներին, կարող է քավել մեղքը՝ իր վրա վերցնելով ԼՂՀ անկախությունն առաջինը ճանաչելու պատասխանատվությունը:

Երկրորդ: Հարցն, անշուշտ, նաև եվրոպական իրավունքի ու արժեքների տիրությում է: Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանը ձգտում է հասնել և ապրել այդ արժեքների միջավայրում: գաղտնիք չէ նաև, որ եվրոպական երկրները այս հարցում բավականին ակտիվ խորհրդակցական գործունեություն են ծավալել ու փորձում են մեկնաբանել, թե այս կամ այն հարցում, որն է եվրոպական արժեքը կամ չափորոշիչը: Եվ ահա պարզվում է, որ այդ խորհրդատուներից մեկը՝ Հունգարիան, մեղմ ասած ինքն է սխալ հասկացել եվրոպական լուսավորության դասերը: Եվ քանի որ վտանգ կա, որ իր սխալ պատկերացումները կարող է սխալ էլ տարածել, ուրեմն Հայաստանը պետք է առաջարկի, իսկ իր դեպքում պահանջի, որ հունգարացի պաշտոնյաները դուրս գան ամեն տեսակ խորհրդատվական խմբերից, հատկապես՝ ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ ընտրությունները դիտարկող պատվիրակություններից:

Եթե եվրոպական երկրները չկիսեն այս մոտեցումը ու համարժեք քայլեր չձեռնարկեն, ապա կնշանակի, որ համամիտ են պաշտոնական Բուդապեշտի մոտեցումներին և ընկալումներին: Քիչ հավանական եմ համարում դա, բայց եթե իսկապես Եվրոպան կարծում է, որ Հունգարիան ճիշտ է վարվել ու եվրոպական արժեքների էությունը այդ արժեքները բրենդ սարքելն ու էժանով վաճառելն է, ապա Հայաստանը պետք է մտածի որդեգրած կուրսի մասին:

Ոչ մի կասկած չկա, որ Եվրոպայում ու քաղաքակիրթ աշխարհում համամարդկային արժեքներն ու մարդու իրավունքները գերիշխող են, իսկ Հունգարիայի իշխանության տեսակը՝ փոքրամասնություն: Բայց, որպեսզի ոճրագործ ու կաշառված փոքրամասնությունը գլուխ չբարձրացնի, անհրաժեշտ է, որ մեծամասնությունը զգոն լինի: Ասել է թե, քաղաքակիրթ աշխարհին ապտակ է հասցված և պատասխանի ուշացումը կարող է ծանր հետևանքներ ունենալ:

Հունգարիան այսօր վաճառել է միայն Ռամիլ Սաֆարովին, բայց քաղաքակիրթ Եվրոպայի լռությունը կնշանակի, որ վաճառված են նաև եվրոպական արդարադատությունն ու արժեքները: