Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երբ ես լսեցի Սաֆարովի` Հունգարիայի իշխանության կողմից Ադրբեջանին փոխանցելու և Ադրբեջանի նախագահի կողմից նրան անմիջապես ներում շնորհելու մասին լուրը, առաջինը, ինչ զգացի, խորը ամոթն էր: Այն ավելի խորացավ, երբ նոր մանրամասները ցույց տվեցին, որ հնարավոր է, որ ժամանակը պատահականորեն չէր ընտրված. Հունգարիայի վարչապետը հնարավոր է մտել էր ֆինանսական գործարքի մեջ: Այդ իսկ պատճառով, ես ստիպված եմ սկսել նրանով, թե ինչպես ենք ես և շատ հունգարացիներ խորապես ամաչում և ինչպես ենք մենք վիրավորված մեր կառավարության որոշումից, և հայերի նման մենք էլ չենք մոռանա, թե ինչպես մեր անունը խայտառակվեց: Ես ներողություն եմ խնդրում իմ հայ ընկերներից և միջազգային հայկական համայնքից բոլոր այն մարդկանց անունից, ովքեր հնարավորություն չունեն ինքները խնդրելու:

Այնուամենայնիվ, հարկավոր է պարզաբանել, որ նրանք, ովքեր ափսոսում են, կարող են երկրի անունից հանդես գալ այս դեպքի հետ կապված միայն բարոյական առումով: Մեզանից` բնիկ քաղաքացիներիցս, ոչ ոք, ես վստահ եմ, նույնիսկ Հունգարիայի կառավարությունը, ոչ մի մտադրություն չունի հայ-ադրբեջանական հակամարտության վերաբերյալ որևէ հայտարարություն անել կամ որևիցե մեկի կողմն անցնել: Ես համոզված եմ, որ, այս ամենը, մարդասպանին իր երկիր փոխանցելն ու այնտեղ նրան ներում շնորհելը, ինչ տեղի ունեցավ, ցույց է տալիս, որ Հունգարիայի քաղաքագետները, կամ գոնե նրանք, ովքեր կազմակերպեցին այս հանձնումը, լիովին տեղյակ չեն Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև գոյություն ունեցող լարվածության մասին, կամ էլ, նրանց ուղղակի միևնույն է: Դա շատ հավանական է, քանի որ Հունգարիայի առաջատար թերթերը նշում են, որ փոխանցումը վարչապետի և արդարադատության նախարարի միասնական նախագիծն է եղել, և որ նրանում ներառված չի եղել ոչ միայն Արտաքին գործերի նախարարությունը, այլ նաև Հունգարիայի օտարերկրյա հատուկ ծառայություններն կամ ցանկացած այլ փորձագետներ: Այսպիսով, անկասկած, այս խնդիրը առաջ է եկել անտեղյակության և անփութության պատճառով: Հեգնական է, որ Հունգարիայի կառավարությունը, ով հայտարարում է, որ հետևում է ազգային պահպանողական գաղափարախոսությունը, կամ էլ գոնե ձևացնում է, որ հետևում է, անտարբեր է այլ ազգերի հպարտության նկատմամբ:

Սակայն այս տափակությունը, ինչը խորապես վիրավորական է ինչպես Հունգարիայի (ում առաջնորդները կամ անտեղյակ են, կամ կոռումպացված), այնպես էլ Հայաստանի (Պրն. Մարգարյանի դաժան սպանության անպատիժ մնալը) համար, կարող է ավելի մեծ հեռանկար բացել: Այստեղ մենք կարող ենք ներկա գտնվել կողմերի հետաքրքրություններ բախմանը, հիմնականում քաղաքագետների: Եկեք չմոռանանք, որ այս դեպքը խաղ է քաղաքագետների միջև, ովքեր կարող են մտածել, որ ներկայացնում են իրենց երկրի (կամ իրենց) շահերը լավագույն կերպով: Հունգարական կառավարությունը հնարավոր է ներդրումների կարիք ունի, ադրբեջանական քաղաքագետները ցանկանում են ողջ հերոս ունենալ և Հայաստանի կառավարությունը կարող է օգտագործել այս հնարավորությունը, որպեսզի միջազգային հանրության ուշադրությունը գրավի իրենց փաստարկների վրա: Ես կցանկանայի զգուշացնել հայ, հունգարացի և ադրբեջանցի ժողովրդներին, որ այն ամենը, ինչ նրանք զգում կամ մտածում են հիմա, այս դեպքը օգտագործվում է քաղաքականության ներկայացուցիչների կողմից իրենց հետաքրքրությունների համար, գլխավորապես կապված Կենտրոնական Ասիայում տնտեսական և ռազմական հավասարակշռության պահպանման համար:

Ամեն դեպքում, այս իրավիճակը կարող էր շրջանցվել Հունգարիայի կառավարության որոշումից կախված: Նրանք պետք է կազմակերպեին հանձնումը համաձայն միջազգային օրենքի, միգուցե նույնիսկ առանց (հակառակ դեպքում շատ ակնհայտ է) Ադրբեջանի կողմից գումարի հույսով: Ինչն այսօր կարևոր է թվում, վաղը այլ իրադարձությունների պատճառով թաքնված կլինի, և այդ լույսը նոր ուղի ցույց կտա միմյանց հասկանալու համար: Նույնիսկ այսպես, ես կցանկանայի կրկին  ցույց տալ համայն հայության և իմ հայ ընկերներին իմ խորը ամոթը, որպես բնիկ հունգարացի, և ես խնդրում եմ ձեզ չկորցնել այն կապն ու ընկերությունը, որ դուք ունեք այլ հունգարացիների հետ: Այս իրավիճակը քաղաքական որոշում է, որում մարդիկ չունեն ձայն և ընտրություն: Մի՛ նույնականացրեք մարդկանց և կառավարությանը, չնայած, որ ցանկացած կառավարություն ուրախ կլիներ նման նույնականացման:

Ադամ Մեսթիան, հունգարացի գիտնական, Մերձավոր Արևելքի պատմության մասնագետՄեսթիանը այժմ դասավանդում է Օքսվորդի (Oxford) համալսարանում, Հունգարիայում նա հայտնի է նաև որպես բանաստեղծ և «փանկ» երաժիշտ: Նշենք, որ նա ազգությամբ հայ չէ, ազգանունը սերում է Սլավոնական արմատներից: