Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սիրիական հակամարտության ընթացքում իսլամական ծայրահեղական կառույցների և հատկապես Ալ-Կաիդայի ավելացող դերակատարության մասին panorama.am-ը զրուցեց արաբագետ Սարգիս Գրիգորյանի հետ:

-Պրն. Գրիգորյան, ինչո՞վ եք պայմանավորում արդեն շուրջ մեկ ու կես տարի Սիրիայում ընթացող հակամարտությանն աստիճանաբար ավելացող իսլամական արմատական խմբավորումների և Ալ-Կաիդայի ներգրավվածությունը:
-Սիրիայում տեղի ունեցող զարգացումները հնարավորություն ընձեռեցին դարասկզբին հայտարարված միջազգային ահաբեկչության դեմ պայքարի համատեքստում մեծ ճնշումների ենթարկվող և վերջին տասնամյակում զգալի կորուստներ կրող Ալ-Կաիդային և նրան հարող այլ իսլամական կառույցներին, վերագտնել իրենց նոր ձևավորվող տարածաշրջանային զարգացումներում, իսկ «Արաբական գարունը» և նրա շարունակական շղթա հանդիսացող Սիրիան տալիս են այդ հնարավորությունը:

-Օգոստոսի կեսերին ընդդիմադիր խմբավորումներից մեկի ղեկավարը հայտարարեց, որ եթե արտաքին ուժերը իրենց չօգնեն, ապա նրանք կմիանան Ալ-Կաիդայի հետ: Ի՞նչ եք կարծում, ինչ օգնության մասին է խոսքը, առավել ևս ինչպես հայտնի է, ընդդիմադիրները ստանում են մեծ աջակցություն դրսից: Եվ ի վերջո, ի՞նչ վտանգ կարող է իրենից ներկայացնել Ալ-Կաիդայի հետ միավորումը:
-Հակամարտության ներկայիս փուլում, երբ ընդդիմադիրների ռազմական հաջողությունները դեռևս տեսանելի չեն, իսկ նրանց ունեցած սպառազինությունը բավարար չէ սիրիական կառավարական ուժերի դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար, ընդդիմադիրների օգնության ակնկալիքները կապված են անթռիչք և չեզոք գոտիների ստեղծման, լավագույն դեպքում, արտաքին ռազմական միջամտության հետ, սակայն նմանատիպ օջակցությունը որոշակի վտանգներ է իր մեջ պարունակում և տվյալ փուլում անիրականանալի է: Արտաքին ուժերի կողմից այդպիսի օգնության բացակայության և ձգձգվող հակամարտության պայմաններում կառավարական ուժերը ընդունակ են մեծ կորուստներ հասցնել ընդդիմադիրների շարքերին և թեքելու կշեռքի նժարը հօգուտ իրենց: Ինչ վերաբերվում է Ալ-Կաիդայի հետ միավորման հայտարարություններին և համատեղ կառավարական ուժերի դեմ իրականացվող ռազմական գործողություններին, ապա այս պրակտիկան կշարունակվի մարտական գործողությունների փորձ չունեցող որոշ զինված ընդդիմադիրների կողմից: Ալ-Կաիդայի հետ համատեղ գործողությունները կբարձրացնեն ընդդիմադիրների հեղինակությունն ու կառավարական ուժերի դեմ ուղղված ռազմական գործողությունների արդյունավետությունը: Ընդդիմադիրների նման հայտարարությունները նաև մեսիջ են` ուղղված արտաքին ուժերին` ավելի վճռական լինելու Սիրիայի հարցում:

-Իսկ ինչո՞վ է պայմանավորված մուսուլմանական Սիրիայում անընդհատ հնչող ջիհադական կարգախոսների առատությունը հենց իսլամականների շուրթերից:
-Սիրիայում տեղի ունեցող պայքարը տեղավորվում է իսլամական արմատական շարժումների, առաջին հերթին` Ալ-Կաիդայի գաղափարախոսների (Աբդալլահ Ազզամ, Օսամա Բեն Լադեն և այլն) կողմից դեռևս 1990-ական թթ. հռչակված «գլոբալ ջիհադի» գաղափարախոսության շրջանակներում, քանի որ Բաշար Ալ-Ասադի շիա-ալաուիական իշխանությունն արմատականների կողմից ներկայացվում է որպես «անհավատների» իշխանություն, և նրանց դեմ պետք է իրականացնել ջիհադ: Ահա դա է մեծ հաշվով պատճառ հանդիսանում ընդդիմադիրների շարքերից անընդհատ լսվող ջիհադի կոչերի համար:

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեն արմատականները Սիրիայում և ո՞րն է նրանց որդեգրած գաղափարախոսությունը:
-Երբ 2011 թ-ի դեկտեմբերին սիրիական վարչակարգը բանտից ազատ արձակեց մի շարք արմատականների, այդ թվում Ալ-Կաիդայի առաջնորդներից Աբու Մուսաբ աս-Սուրիին, պարզ դարձավ, որ Ալ-Կաիդայի և նրան հարող կազմակերպությունների դերակատարումը սիրիական հակամարտության մեջ գնալով ավելի ազդեցիկ բնույթ է ստանալու: Հակառակ պաշտոնական Դամասկոսի սպասումներին` Աբու Մուսաբ աս-Սուրին սկսեց հանդես գալ Բաշար Ալ-Ասադի վարչակարգի դեմ` Սիրիայում կարևորելով «անհատական ջիհադի» գաղափարախոսության լայն կիրառումը ծայրահեղ-իսլամական խմբավորումների մարտական գործողությունների ընթացքում: Այստեղ ավելի շուտ խոսքը գնում է այնպիսի խմբավորումների մասին, որոնք մեծ հաշվով կապված չեն Ալ-Կաիդայի հետ, բայց առաջնորդվում են նույն գաղափարախոսությամբ և նրանց համար պատեհ առիթ է հակամարտության ընթացքում հիշեցնել իրենց մասին: Ընդդիմադիր Սիրիայի ազատ բանակի կողմից հուլիսին հայտարարված «Հրաբուխ Դամասկոսում, երկրաշարժ Սիրիայում» գործողությունների երկարաձգման պայմաններում, ավելի կակտիվանան ահաբեկչական գործողություններն` ուղղված կառավարական օբյեկտների, ռազմական բազաների և սիրիական բարձրաստիճան անձանց դեմ` նպատակ հետապնդելով էլ ավելի ապակայունացնել ստեղծված իրավիճակը, իսկ նման զարգացումների մենք արդեն ականատես ենք լինում Սիրիայում:

-Ի՞նչ վտանգներ է իր մեջ պարունակում ծայրահեղականների ակտիվությունը, առավել ևս, որ Սիրիայում ունենք մեծաքանակ հայկական համայնք, և ինչ հանգուցալուծում եք տեսնում Սիրիայում:
-Բացառությամբ անընդհատ հնչող սպառնալիքներից ուղղված ալաուիական-շիական փոքրամասնությանը` մյուս էթնո-դավանաբանական խմբերը դեռևս զերծ են մնում ծայրահեղականների ուշադրությունից, սակայն վտանգ կա, և նման զարգացումները պետք չէ անտեսել: Հայ համայնքը պետք է զգոն լինի և չմիջամտի հակամարտությանը: Կարծում եմ հակադիր կոմերը վաղուց անցել են երկխոսության և միմյանց հետ բանակցելու ժամանակաշրջանը, որքան էլ, որ այժմ նման քայլեր հակամարտող կողմերից ակնկալում են միջազգային կառույցները: Կոնֆլիկտը թևակոխում է երկարատև, բարդ և անկանխատեսելի փուլ, որի ընթացքում հնարավոր լուծումը կլինի այն, թե հակամարտող կողմերից որ մեկը պատրաստ կլինի նման զարգացումներին և որքան կբավականացնի ունեցած ռեսուրսները: Սակայն սիրիական զարգացումներում մի բան հստակ է. շիա-ալաուիական թևը չի լինի իշխանության ղեկին, և այլևս չի լինի այն Սիրիան, որը կար մինչև հակամարտության սկիզբը: