Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վերջին օրերին տեղի ունեցած իրադարձություններն ի դեմս Ռամիլ Սաֆարովի արտահանձնման, Ադրբեջանի նախագահ Ի. Ալիևի կողմից նրան ներում շնորհելու և մի շարք նյութական պարգևների արժանացնելու՝ բուռն արձագանք գտավ ինչպես հայաստանյան իրականության մեջ, այնպես էլ արտերկրում: Հայկական կողմի ակտիվ և դատապարտողական գործողություններին հաջորդեցին միջազգային կազմակերպությունների և տարբեր պետությունների արձագանքները, որոնցում կարելի էր նկատել Ադրբեջանի իշխանություններին ուղղված ինչպես կոշտ, այնպես էլ «սեթևեթող» գնահատականների կամ մեղադրանքների:

Կասկածից վեր է, որ նավթադոլարների կովկասյան «արքայի» այսպես կոչված «մարդասիրական» քայլը յուրաքանչյուր ողջախոհ մարդու, առավել ևս արևմտյան քրիստոնեական արժեհամակարգը կրող անհատների համար ոչ միայն անընդունելի էր, այլև սեփական արժեքային ինքնությանը հասցեագրված լուրջ ապտակ էր: Այս տեսանկյունից պատահական չպետք է համարել այն, որ տարբեր պետություններում տեղի ունեցան բողոքի նաև «ոչ-հայկական» ակցիաներ՝ ընդդեմ քնած մարդուն սպանելու խիզախություն ունեցող մարդասպանի հերոսացմանը այնպիսի պետության կողմից, որը պաշտոնապես /ցավոք՝ միայն և միայն պաշտոնապես/ փաստել է սեփական հավատարմությունը եվրոպական արժեհամակարգին:

Հասկանալի է, որ տարիներ շարունակ հայատյացությունը պետական քաղաքականության կարևոր բաղադրիչ հռչակած «հանդուրժող և հումանիստ» Ադրբեջանի իշխանություններից այլ բան սպասելը անիրատեսական կլիներ, սակայն ցավալին այն է, որ մարդասպանի հերոսացման գործում իր լուման է ունեցել նաև արևմտյան արժեհամակարգի ներկայացուցիչ երկրներից Հունգարիան, որն իր գործողություններով խոսուն վկայությունը հանդիսացավ «նավթաբույրով» գայթաքկղված արժեքային առևտրականի՝ ստվերելով արևմտյան արժեհամակարգի հանդեպ շատերի հավատը: Ավելին, եվրոպական երկրներից կամ կառույցներից շատերի «սեթևեթող» և ուշացած գնահատականները, որոնք հաճախ հիշեցնում են «հերթապահ» խոսքեր՝ թույլ են տալիս ասելու, որ արևմտյան երկրները հանուն այսպահական կամ հեռահար շահերի պատրաստ են կտրել այն ճյուղը, որի վրա նստած են: Ասել կուզենք, որ միասնական արժեքային համակարգ «դավանող» Եվրոպան հաճախ ներկայանում է այնպիսի որակներով, որոնց համատեքստում եվրոպական արժեքները հանդես են գալիս սոսկ որպես միջոց, այլ ոչ որպես նպատակ:

Ասվածն առավել առարկայական կդառնա, եթե Ռ. Սաֆարովի արտահանձնման հարցը դիտարկենք ՀՀ-ում տեղի ունեցած մի շարք իրադարձությունների հանդեպ եվրոպական կառույցների կամ երկրների ունեցած վերաբերմունքի համատեքստում:
Ինչպես գիտենք, ամիսներ առաջ ՀՀ մայրաքաղաքում հրկիզվեց DIY ակումբը, որին օպերատիվ արագությամբ արձագանքեցին եվրոպական /և ոչ միայն/ բազմաթիվ կառույցներ՝ փաստելով մարդու իրավունքների խախտման մտահոգիչ փաստն ու դրանք հաղթահարելու Հայաստանի պարտավորվածությունը: Արևմտյան արժեհամակարգի պահպանմամբ մտահոգ Եվրոպան պատեհ առիթը բաց չթողեց մարդկային զոհերով չուղեկցված հանցագործությունը խստագույնս դատապարտելու և ՀՀ հանդեպ արժեքային դատավորի դիրքերից ճնշում գործադրելու հարցում, մինչդեռ այդ նույն Եվրոպան սեփական էներգետիկ անվտանգության և այլ նկատառումներից ելնելով սոսկ վերբալ նախատինքի ենթարկեց Ադրբեջանի իշխանությունների ապամարդկային և ապաքրիստոնեական հանցավոր ներողամտությունը: Իրողություն, որով Ադրբեջանը պետական մակարդակով փաստեց արևմտյան քաղաքակրթության հիմնարար արժեքներից շատերի հանդեպ հանդեպ իր մերժողականությունը:

Ավելին, տարիներ շարունակ Արևմուտքը գրեթե հավասարը հավասարի սկզբունքով էր գնահատում ՀՀ և Ադրբեջանի ժողովրդավարական բարեփոխումների ընթացքը՝ չնայած այն հանգամանքին, որ բազմաթիվ առումներով ՀՀ ձեռքբերումները որակապես տարբերվում էին Ադրբեջանի «ձեռքբերումներից» կամ, ավելի ստույգ, ժողովրդավարական ռեգրեսից: Արևմտյան այս հանցավոր էգալիտարիզմը կամ հավասարապաշտությունը ըստ էության նպաստեց այն բանին, որ Ադրբեջանի իշխանությունները պետական մակարդակով շարունակեցին այնպիսի «արժեքների» քարոզումն ու արմատավորումը իրենց երկրում /օրինակ՝ այլատյացություն և այլն/, որոնք առնվազն հոգևոր «սրտխառնոց» պետք է առաջացնեին այդ նույն արժեքներից տուժած Արևմուտքում:

Հասկանալի է, որ Սաֆարովի հերոսացման փաստն ու Ադրբեջանի ապաժողովրդավարական և եվրոպական ընտանիքի արժեհամակարգին ոչ պատշաճող քաղաքականությունը Արևմուտքի համար այսուհետ պետք է դառնան էգալիտարիստական մոտեցման վերանայման հերթական գրավականներից, քանզի, հակառակ պարագայում, Արևմուտքը կամ Եվրոպան պետք է ստիպված լինի խոստովանել, որ իր կողմից հռչակված արժեքները ոչ այլ բան են, եթե ոչ քաղաքական աճուրդի պարագաներ, որոնք սպասում են իրենց առատաձեռն գնորդին: Ավելին, այս ամենը ևս մեկ անգամ կոչված է հաստատելու այն, որ արցախահայության անկախության միջազգային ճանաչումն այընտրանք չունի, քանզի Ադրբեջանի կազմում արցախահայության հայտնվելը կարող է ուղեկցվել Ալիևի ռեժիմի սննկացմամբ՝ հարյուր հազարից ավելի հայերի սպանության համար նորանոր սաֆարովների բնակարաններով ու տարիների աշխատավարձով պարգևատրելու պատճառով:

Ճիշտ է, վերջին դեպքերը ցույց տվեցին, որ եվրոպական արժեքները այդ արժեքների «ջահակիրներից» շատերի համար միգուցե սոսկ քաղաքական գործիքներ են, սակայն սա բնավ չի նշանակում, թե խնդիր ունենք հրաժարվելու այդ արժեքներից և որպես ԵԽ անդամ պետություն պետք է վերանայենք մեր արժեքային կողմնորոշումները: Եվրոպական արժեքները չեն դադարում արժեք լինել նաև այն պարագայում, երբ որոշ ինստիտուցիոնալ կառույցներ կամ պետություններ փորձում են «արժեզրկել» դրանք: Այսինքն՝ սա նշանակում է, որ ՀՀ եվրաինտեգրումը պետք է շարունակվի, իսկ եվրոպական արժեհամակարգի անունից ներկայացողները պետք է ապացուցեն իրենց հավատարմությունը այդ արժեհամակարգին:

Խմբագրության կարծիքը կարող է չհամընկնել հրապարակման մեջ հնչողի հետ