Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սեդա Մավյանը (-Ս.Մ) «Նուվել դ’Արմենի Մագազին» -ի թղթակիցն է Հայաստանում («Նուվել դ’Արմենի Մագազին՚ը» հայկական ամենամսյա ամսագիր է, որը լույս է տեսնում Փարիզում, ֆրանսերեն : Նա Ռուբեն Հայրապետյանին (-Ռ.Հ) հանդիպել է Ավանում , 2012-ի օգոսոսի 11-ին, Ավանի Ֆուտբոլի ակադեմիայի հարևանությամբ գտնվող հանրային լողավազանի մոտ՝ «Հարսնաքար»` հյուրանոց-ռեստորանի հետևում, որտեղ տեղի է ունեցել հունիսի 17-ի ողբերգությունը : Հարցազրույցը տևել է մոտ չորս ժամ, որի մեծ մասը ձայնագրվել է : Այս բացառիկ հարցազրույցի մի մասը ֆրանսիական թարգմանությամբ տպագրվել է «Նուվել դ’Արմենի Մագազին»-ի վերջին համարում (n°188, սեպտեմբեր 2012) :

«Հաշվի առնելով այս հարցազրույցի բացառիկ բնույթը, «Նուվել դ’Արմենին» որոշեց այն վերաարձանագրել հայերեն և ամբողջությամբ հրապարակել իր կայքում՝ հայախոս և, մասնավորապես, հայաստանցի ընթերցողի համար՝ հայկական լրատվամիջոցներին կատարյալ ազատություն ընձեռելով վերատպելու հարցազրույցի այս կամ այն հատվածը, որպեսզի այն հնարավորինս լայն արձագանք ստանա: Բացի այդ, -Ս.Մ-ն հույս ունի, որ ընթերցողների արձագանքներն այս հրապարակմանը հնարավորություն կտան ամբողջացնելու և/կամ շտկումներ մտցնելու -Ռ.Հ-ի՝ մեզ հայտնի կենսագրության մեջ : Նա նաև հույս ունի իր համեստ ներդրումն ունենալ Ավետյանի սպանության որոշ հանգամանքների լուսաբանման գործում»:

--Ս.Մ- Սկսենք սկզբից : Դուք ի՞նչ միջավայրում եք ծնվել և մեծացել
--Ռ.Հ- Ես ծնվել եմ սոցիալապես ապահով ընտանիքում : Խորհրդային տարիներին, 1970-ականներից սկսած, հայրս երկու ռեստորան էր ղեկավարում: Մեկը գտնվում էր Աճառյան փողոցի ծայրին, իր ժամանակին շատ լավ ռեստորան էր, Երևանի լավագույն ռեստորաններից մեկը, իսկ մյուսը Նորքի զանգվածում էր՝ հիվանդանոցի կողքին, կոչվում էր «Գրիլ բար» : Հայրս դրանք զրոյից էր կառուցել և դրանց տնօրենն էր :

--Ս.Մ - Ձեր հայրը որտեղի՞ց էր ձեռք բերել այդ երկու ռեստորանը կառուցելու միջոցները:
--Ռ.Հ- 1970-ին ես յոթ տարեկան էի : Պիտի նրան հարցնեք: Ես գիտեմ, որ 1970-ից առաջ, հայրս բեռնափոխադրման ոլորտում է աշխատել, ինչը բավականին շահութաբեր ոլորտ էր : Մեծ մեքենաներով Հայաստանից արտահանում էին սննդամթերք ու քարեր : Մայրս չէր աշխատում: Տնային տնտեսուհի էր :

--Ս.Մ- Ձեր ընտանիքի արմատները որտեղի՞ց են :
--Ռ.Հ - Մենք Ավանից ենք: Ավանցիների մի մասը Խոյից (Իրան) է տեղափոխվել այստեղ: Ես փորձեցի ուսումնասիրել, բայց չկարողացա պարզել՝ հորս ընտանիքը տեղացի՞ է եղել, թե՞ Խոյից է տեղափոխվել: Ամեն դեպքում ավանցիները Խոյի բարբառով են խոսում: Մայրս Աբովյանի մոտերքում գտնվող Ակունք գյուղից է :

--Ս.Մ- Ձեր մականունը՝ Նեմեց Ռուբո, ինչպե՞ս է առաջացել : Ասում են, թե ձեր հայրը գերի է ընկել գերմանացիներին :
--Ռ.Հ- Բոլորովին : Հայրս 1939-ին է ծնվել : Ինչպե՞ս կարող էր գերի ընկնել գերմանացիներին : Երկրորդ համաշխարհայինի ավարտին նա վեց տարեկան էր : Այդ մականունը նրա քեռուց է մեզ փոխանցվել, տատիս եղբորից՝ իմ մեծ քեռուց, որը 1939-ին՝ հորս ծննդյան տարում զորակոչվել էր, մասնակցել էր պատերազմին և վիրավորվել էր : Նրա մարմնում երկաթներ էին մնացել : Նա մասնագիտությամբ վարորդ էր, և, ինչպես ամեն վարորդ, նաև մեքենաներ էր նորոգում : Երբ նա բեռնատար մեքենա էր նորոգում, մտնում էր մեքենայի տակ, երկաթը շարժվում էր ու ցավեցնում, և նա սկսում էր գերմանացիներին հայհոյել՝ «նեմեցի էսը», «նեմեցի էնը»: Ու սկսեցին նրան «Նեմեց» կոչել, հետո էլ մեզ փոխանցվեց այդ մականունը :

--Ս.Մ- Դուք հայկակա՞ն դպրոց եք գնացել, թե՞ ռուսական :
--Ռ.Հ- Հայկական դպրոց՝ Ավանում :

--Ս.Մ- Կոմերիտական եղե՞լ եք :
--Ռ.Հ- Այո, դժբախտաբար : (Ծիծաղում է) : Տասնհինգ տարեկանում կոմերիտական էինք դառնում : Եթե ես հրաժարվեի, հորս կնեղեին, մինչև իսկ Սիբիր կաքսորեին : Իսկ եթե դպրոցից հետո ուզենայի դուրս գալ կոմերիտմիության շարքերից, իմացեք, որ հորս չէին թողնի նույնիսկ մի պատառ հաց ուտել :

--Ս.Մ- 1980-ից մինչև 1981 թվականը (17- 18 տարեկանում) դուք որպես բանվոր աշխատել եք “Ալմաստ” գործարանում : Դա ինչպե՞ս եղավ :-Ռ.Հ- Խորհրդային տարիներին, եթե համալսարան չէիր ընդունվում, կարող էիր մի տարի որպես բանվոր աշխատելով ստաժ ձեռք բերել և հաջորդ տարի նորից ներկայանալ քննություններին :

-Ս.Մ- Դուք ինչո՞ւ չընդունվեցիք :
--Ռ.Հ- Խորհրդային համակարգը շատ արհեստական սկզբունք էր կիրառում. պիտի ամեն ինչի համար քո հերթին սպասեիր : Խանութում պիտի հերթ կանգնեիր հաց գնելու համար, սպասեիր միս գնելու համար, մրցույթով անցնեիր համալսարան ընդունվելու համար : 25 տեղի համար 500 դիմորդ կար, այսինքն մի տեղի համար՝ 20 դիմորդ : Ինձ երեք միավոր չհերիքեց : Իսկ բանվորական ստաժը հնարավորություն էր տալիս ոչ միայն նորից մասնակցել ընդունելության մրցույթին, այլև միավորներ էր տալիս :

--Ս.Մ- Ձեր բանվորական աշխատանքն իրենից ի՞նչ էր ներկայացնում :
--Ռ.Հ- Ես առաջին կարգի էլեկտրիկ էի Զեյթուն թաղամասում գտնվող “Ալմաստ”գործարանում, որտեղ սղոցներ էին արտադրում : Ես փչացած մեխանիկական մասերը, հատկապես՝ այրված մեծ շարժիչները տանում էի վարպետի մոտ, որը դրանք նորոգում էր : Հաջորդ տարի ես ինստիտուտ ընդունվեցի :

--Ս.Մ- Այսինքն բարձրագույն կրթությո՞ւն ունեք :
--Ռ.Հ- Իհարկե :

-Ս.Մ - Ինչքա՞ն եք սովորել և որտե՞ղ :
-Ռ.Հ- 1982-ին ընդունվեցի Երևանի Ժողտնտեսության ինստիտուտ, բայց նոր օրենք ընդունվեց, ըստ որի, ինստիտուտի երկրորդ կուրսն ավարտելուց հետո բոլորը պիտի բանակում ծառայեին : 1983-ին ես ստիպված եղա ընդհատել ուսումս, որպեսզի ծառայեի խորհրդային բանակում` Ստեփանավանում :

-Ս.Մ- Դուք ուրեմն մնացել եք Հայաստանում, մինչդեռ շատ ուրիշների ուղարկում էին ԽՍՀՄ հեռավոր անկյուններ : Դա պատահականությո՞ւն էր, թե՞ դուք ինչ-որ բան էիք արել դրա համար :
-Ռ.Հ- Պատահականություն էր :

-Ս.Մ- Հետո՞ :
-Ռ.Հ- 1985-ին վերադարձա բանակից և շարունակեցի ուսումս, որն ավարտեցի 1988-ին (25 տարեկանում), ստանալով հաշվապահի մասնագիտություն : Դրանից հետո ինձ նշանակեցին հաշվապահ Հասարակական սննդի միավորումում: Յուրաքանչյուր շրջան իր Հ-Ս.Մ-ն ուներ, դրա մեջ սննդի հետ կապված երկու հարյուր ձեռնարկություն էր մտնում, այսինքն՝ ռեստորաններ, բուֆետներ և այլն : Ես այնտեղ էի աշխատում՝ գլխամասում :

-Ս.Մ- Իսկ չցանկացա՞ք ձեր հոր ռեստորաններն աշխատեցնել :
-Ռ.Հ- Խորհրդային տարիներին պետությունն էր համալսարանից հետո աշխատանքի նշանակում : Մենք ընտրություն չունեինք : Մենք պարտավոր էինք երեք տարի ուղեգրով աշխատել, ինչից հետո միայն իրավունք ունեինք փոխելու : Կարող էին քեզ նաև գյուղ ուղարկել, ու եթե համարձակվեիր հրաժարվել, շատ խնդիրներ կունենայիր : Այնպես որ, ավելի լավ էր ընդունել տհաճ աշխատանքը, որը քեզ առաջարկվում էր երեք տարվա համար, քան թե հրաժարվել դրանից : Որպեսզի ինքդ որոշեիր, թե ինստիտուտից հետո ինչ ես աշխատելու, պիտի բարձրաստիճան ծանոթներ ունենայիր և “ազատ դիպլոմ” կոչվածը :

-Ս.Մ- Այդ առաջին նշանակումն անելիս հաշվի առնո՞ւմ էին քո մասնագիտությունը :
-Ռ.Հ- Պարտադիր : Ես ավելին կասեի. մարդկանց իրենց կրթությանը համապատասխանող աշխատանքով ապահովելու համար ուռճացնում էին հաստիքների քանակը, և մի փոքրիկ խանութ, օրինակ, կարող էր երեք տնօրեն ունենալ : Դրան գումարվում էր նաև աշխատելու պարտադրանքը : Անհնար էր չաշխատել : Եթե ինչ-որ մեկն առանց աշխատելու էր մնում, առաջին զգուշացում էր ստանում : Այնուհետև նրան նշանակում էին ինչ-որ տեղ աշխատելու : Եթե էլի հրաժարվեր, նրան դատի էին տալիս ու մեկ տարով ազատազրկում :

-Ս.Մ- Հասնում ենք 1991 թվականին՝ Հայաստանի անկախության շեմին : Դուք քսանութ տարեկան եք : Վազգեն Մանուկյանը, որն այն ժամանակ վարչապետ էր, ձեզ նշանակում է հայկական ծխախոտ արտադրող գործարանի՝ “Հայծխախոտի” փոխտնօրեն : Դուք նրան որտեղի՞ց էիք ճանաչում :
-Ռ.Հ- Շարժումից :

-Ս.Մ- Այսինքն մասնակցե՞լ եք շարժմանը :
-Ռ.Հ- Այո :

-Ս.Մ- Ինչպե՞ս :
-Ռ.Հ- Բոլոր եղանակներով : Բոլոր հնարավոր միջոցներով օգնում էի : Բայց չեմ սիրում խոսել դրա մասին : Ես չեմ ուզում խոսել իմ արած լավ գործերից կամ բարեգործությունից : Բայց կարող եմ գոնե ասել, որ ակտիվորեն մասնակցել եմ այն բոլոր միջոցառումներին, որոնք կարող էին նպաստել խորհրդային համակարգի փլուզմանը և որ Ղարաբաղի հարցն ինձ համար շատ կարևոր էր : Հենց դա ինձ տարավ դեպի Շարժում : Ես ուզում էի, որ Ղարաբաղը մերը լինի և որ անկախություն լինի : Դրա համար էլ ամեն ինչով օգնում էի Շարժման գործիչներին՝ զենքով, զինամթերքով, գումարով, սննդամթերքով : Երբ շարժումը սկսվեց, ես ոչ միայն ՍՀՄ-ում հաշվապահ էի, այլև զբաղվում էի հայրիկիս ռեստորանով, որը Նորքի զանգվածում էր : Մենք ուտելիք էինք պատրաստում Օպերայի նստացույցի մասնակիցների համար :

-Ս.Մ- Այսինքն հենց սկզբից ճանաչե՞լ եք «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամներին :
-Ռ.Հ- Այո, առաջինները Վաչե Սարուխանյանն ու Իգոր Մուրադյանն էին, չնայած Ղարաբաղ կոմիտեի իսկական հիմնադիրը Վազգեն Մանուկյանն էր, որը 1965-1967 թթ-ից նախաձեռնել էր հակախորհրդային շարժումը : Եթե շատ ճշգրիտ լինենք, առաջին միտինգը բացել է Գագիկ Սաֆարյանը : Ես ու նա նույն թաղամասից ենք : Բայց դա ընդամենը տասն օր տևեց, որովհետև սկզբի այդ առաջնորդները քաղաքականապես պատրաստ չէին : Այնուհետև Վազգեն Մանուկյանը ստանձնեց Ղարաբաղյան շարժումը գլխավորելու և շարունակելու գործը : Ես այդ ամենին ներկա եմ եղել հենց սկզբից : Ես ճանաչում էի “Ղարաբաղ” կոմիտեի բոլոր անդամներին, մտերիմ էի նրանց հետ, որովհետև արձագանքել էի ցուցարարներին դրամ և սնունդ հասցնելու նրանց կոչերին : Գիտե՞ք, այն ժամանակ այսօրվա պես չէր, երբ կարող են խուժանի պես ցույց անել ու ամեն ինչ ջարդուփշուր անել : Այդ ժամանակ ինչ-որ բան էր արթնացել մարդկանց սրտերում : Ես ուրախությունից ապշել էի : Երբ Ղարաբաղ կոմիտեն կոչ արեց նվիրատվություններ անելու, Օպերայի հրապարակում պարկերով էին հավաքում փողը : Մարդիկ իրենց աշխատավարձը բերում էին հրապարակ ու լցնում այդ պարկերի մեջ : Այդպես սկսվեց : Հետո պետք եղավ փամփուշտներ մատակարարել : Ես գուցե իրավունք չունեմ դրա մասին խոսելու, բայց մենք խորհրդային բանակից փամփուշտ էինք գնում :

-Ս.Մ- Կաշառո՞ւմ էիք Հայաստանում տեղակայված խորհրդային կայազորների հրամանատարներին ու սպաներին :
-Ռ.Հ- Իհարկե, բնականաբար : Դրանից հետո ես անձամբ մասնակցեցի Ղարաբաղի ազատագրման պատերազմին :

-Ս.Մ- Ուզում եք ասել, որ կռվե՞լ եք Ղարաբաղում :
-Ռ.Հ- Այո :

-Ս.Մ- Կարո՞ղ եք ասել, թե որ ջոկատում :
-Ռ.Հ- Տարբեր ջոկատներում, չեմ ուզում դրա մասին խոսել :

-Ս.Մ- Շուշիի ազատագրմանը մասնակցե՞լ եք :
-Ռ.Հ- Ոչ :

-Ս.Մ- Իսկ Մարտակերտի, Շահումյանի, Գետաշենի պարտությունների՞ն :
-Ռ.Հ- Չէ, ես այնտեղ չէի :

-Ս.Մ- Իսկ որտե՞ղ էիք :
-Ռ.Հ- Ձեզ արդեն ասացի, որ չեմ սիրում դրա մասին խոսել : Ես զենք էի գնում Ախալքալաքում : Քանի որ «Հայծխախոտում» էի աշխատում, ծխախոտ էի տանում Ախալքալաք և փոխանակում զենքի ու զինամթերքի հետ :

-Ս.Մ- Իսկ այդ ժամանակ քաղաքականացվա՞ծ էիք :
-Ռ.Հ- Մի օր, եթե առիթ լինի... Բայց հերիք, ինչքան իմ մասին խոսեցինք :

-Ս.Մ- Գոնե կարո՞ղ եք ասել, քաղաքական որևէ շարժման անդա՞մ էիք :
-Ռ.Հ- Ես ոչ դաշնակցական եմ եղել, ոչ հհշական : Ես ուղղակի իմ երկրի և ժողովրդի հետ էի : Ճիշտ է, որ Ղարաբաղում ինչ-որ պահի Դաշնակցության ազդեցությունը գերակշռող էր, որովհետև դաշնակները կարողանում էին արտասահմանից բերել զենք, սնունդ, համազգեստներ և մատակարարել իրենց ջոկատներին :

-Ս.Մ- Նախքան կփակենք այս թեման, որը մի առանձին հարցազրույցի նյութ է, կարո՞ղ եք պնդել, որ կռվել եք Ղարաբաղում :
-Ռ.Հ- Այո, -Ս.Մբատ Հակոբյանի հրամանատարության տակ : Նա կարող է հաստատել դա :

-Ս.Մ- Դուք Երկրապահի անդա՞մ եք :
-Ռ.Հ- Ոչ :

-Ս.Մ- Վերադառնանք «Հայծխախոտ» գործարանին, որի տնօրենի տեղակալ էր ձեզ նշանակել Վազգեն Մանուկյանը 1991-ին : Տնօրենն ո՞վ էր :
-Ռ.Հ- Լիդա Սարգսյանը : Նա խորհրդային ժամանակներից էր այդ գործարանի տնօրենը, 1985-ից, եթե չեմ սխալվում :

-Ս.Մ- Վազգեն Մանուկյանը 1991-ին ձեզ ինչո՞ւ նշանակեց այդ պաշտոնին :
-Ռ.Հ- Երկրում անիշխանություն էր : Խորհրդային Միությունը փլուզվում էր, և զանգվածային թալան էր սկսվել : Զինված խմբավորումներ կային, որոնք մտնում էին պետական ձեռնարկություններ և տանում էին, ինչ որ ուզենային : Իրականում ինձ նշանակեցին, որպեսզի թույլ չտայի, որ ձեռնարկությունը թալանվեր և կարգուկանոն հաստատեի, ինչը և արեցի :

-Ս.Մ-1993-ին դուք դառնում եք “Հայծխախոտի” գլխավոր ինժեները : Այս նոր նշանակումը ինչի՞ էր համապատասխանում :
-Ռ.Հ- “Հայծխախոտը” գործարան չէր, միավորում էր, որն իր մեջ ներառում էր ծխախոտի վերամշակման չորս գործարան (Տավուշում, Սևանում, Գորիսում և Երևանում), որոնց գլխամասը Երևանում էր : Գլխավոր ինժեների պաշտոնը նշանակում էր լինել միավորումում երկրորդ մարդը տնօրենից հետո :

-Ս.Մ- 1994-ին, ԼՏՊ-ի օրոք “Հայծխախոտ” միավորումը մասնավորեցվում է, և դուք դրա փայատեր եք դառնում : Այդ պահից սկսա՞ծ է, որ, գործարանը կոպեկներով գնելով, սկսում եք հարստանալ :
-Ռ.Հ- Ես ձեռնարկությունը կոպեկներով չեմ գնել : Ընդհակառակը, բավականին թանկ եմ վճարել : Այն տարիներին դա ամենաթանկ մասնավորեցումներից մեկն էր, որովհետև ԼՏՊ-ն ու իր ընկերներն ամեն ինչ անում էին, որ ես չկարողանայի գնել գործարանը :

-Ս.Մ- Ինչո՞ւ :
-Ռ.Հ- Որովհետև ես Վազգեն Մանուկյանի համախոհներից էի : Վազգեն Մանուկյանի բոլոր մտերիմներին հալածում ու քշում էին : Չէին թողնում հանգիստ ապրել : 1994-ին ինձ ուղղակի վտարեցին երկրից :

-Ս.Մ- Ի՞նչ է նշանակում “Ինձ ուղղակի վտարեցին երկրից ” :
-Ռ.Հ- Ուզում եմ ասել, որ եթե չհեռանայի, ինձ կարող էին սպանել : Ինձ վերացնելու հրաման կար : Ես Հայաստանից հեռացա 1994-ին և վերադարձա 1995-ին խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցելու համար :

-Ս.Մ- Վերադառնանք “Հայծխախոտի” մասնավորեցմանը : Դա ինչպե՞ս է եղել :
-Ռ.Հ- Միավորման ամեն մի ձեռնարկությունն առանձին մասնավորեցվեց, և ես դրանցից միայն մեկի՝ Երևանի գործարանի բաժնետեր դարձա, այն էլ՝ աշխատանքային կոլեկտիվի՝ մոտ հազար մարդու հետ միասին : Բայց ճիշտ է, որ երեք ամենամեծ բաժնետերերը մենք էինք՝ Լիդա Սարգսյանը, Հրանտ Վարդանյանը և ես : Մեզանից ամեն մեկին պատկանում էր բաժնետոմսերի 23,3 %-ը : Այսինքն երեքով Երևանի գործարանի հիմնական փայատերերն էինք՝ 69,9% բաժնեմասով : Ես մնացել էի գործարանի գլխավոր ինժեները :

-Ս.Մ- 1996-ին դուք հիմնադրում եք “Գրանդ Տոբակո” ընկերությունը :
-Ռ.Հ- Ես ու Հրանտ Վարդանյանը երկուսով ենք հիմնադրել “Գրանդ Տոբակոն” : Մենք կարևոր ներդրումներ արեցինք, որ կարողանայինք անհրաժեշտ որակ ստանալ ներքին շուկան նվաճելու համար :

-Ս.Մ- Իսկ ինչո՞ւ չպահպանեցիք “Հայծխախոտ” ապրանքանիշը և նոր ձեռնարկություն ստեղծեցիք :
-Ռ.Հ- Այդ ժամանակ մենք հանրապետության այնպիսի նախագահ ունեինք (ծ.լ. ԼՏՊ-ն), որը մեզ թույլ չէր տալիս աշխատել : Ձեզ քիչ առաջ ասացի, որ 1994-ին ես ստիպված եղա հեռանալ երկրից : Պիտի ասեմ, որ երբ 1995-ին վերադարձա Հայաստան և իմ թեկնածությունն առաջադրեցի խորհրդարանական ընտրություններում, Գագիկ Ջհանգիրյանն անօրինական կերպով հանեց իմ թեկնածությունը ընտրություններից մի շաբաթ առաջ : Այդպես խանգարեցին իմ պատգամավոր դառնալուն : Դրանից հետո հալածանքների երկրորդ փուլը սկսվեց : Ես նորից ստիպված եղա հեռանալ երկրից : Ես վերադարձա 1996-ի նախագահական ընտրարշավի սկզբին, որ պայքարեի Լևոն Տեր-Պետրոսյանի դեմ : Դրան հետևեցին հալածանքները՝ սեպտեմբերից, նաև ձերբակալությունները : Ես միակը չէի : Շատերն էին ինձ նման : Այդ մարդիկ այլևս ասպարեզում չեն : Նրանց մեծամասնությունն ընդմիշտ հեռացել է Հայաստանից : Մի բենզին ներկրողի եմ հիշում, անունը Ռուբո էր : Նա դեռ էստեղ է, բայց մյուսները հեռացել են : Երկու Ռուբո կար, իրար ընկեր էին, երկուսին էլ ձերբակալեցին ու նաև՝ նրանց նման շատերին : Մինչև 1996-ի նոյեմբերը ես թաքնված մնացի, մինչև այն պահը, երբ պիտի տեղի ունենային Ավանի թաղապետի ընտրությունները : Նոյեմբերի վեցին դուրս եկա ընդհատակից : Եվ ամսի տասին Ավանի բնակչությունը դուրս եկավ ԼՏՊ-ի և իր ոհմակի դեմ, և ես հաղթեցի ընտրություններում առանց քաղաքական որևէ կողմնորոշման, առանց քաղաքական որևէ կուսակցության աջակցության :

-Ս.Մ- Ավանի բնակչությունը 1996-ին ինչո՞ւ քվեարկեց ձեր օգտին :
-Ռ.Հ- Պիտի նրանց հարցնեք :

-Ս.Մ- Արդյո՞ք նրա համար, որ դուք “թաղի տղա” էիք :
-Ռ.Հ- Կարծում եք իմ կենսագրությունը, որ պատմեցի ձեզ, ընդամենը “թաղի տղայի՚” կենսագրությո՞ւն է : Դուք ընդամենը դա՞ եք քաղել այդ ամենից :

-Ս.Մ- Բայց ինձ չի թվում, թե ձեր գործունեությունն առանձնահատուկ կերպով կապված էր Ավան թաղամասի բնակչության հետ, դրա համար էլ հարցնում եմ :
-Ռ.Հ- Մարդիկ գիտեին, թե ես ինչքան եմ տուժել, գիտեին, որ քաղաքական ակտիվ պայքար եմ մղել ԼՏՊ-ի վարչակարգի դեմ : Այդ ժամանակ ամեն մեկը չէ, որ նման համարձակություն ուներ : Ես այն մարդկանցից էի, ովքեր բացահայտորեն անցան ընդդիմության կողմը և կանգնեցին Վազգեն Մանուկյանի կողքին :

-Ս.Մ- Ուզում եք ասել, որ 1996-ին ձեր Ավանի թաղապետ ընտրվելը ԼՏՊ-ի դեմ ժողովրդական քվեարկության արդյո՞ւնք էր :
-Ռ.Հ- Այո, պատկերացրեք՝ ամբողջ պետական մեքենան իմ դեմ էր աշխատում, բայց ես ձայների 85%-ով հաղթեցի ընտրություններում : Այդ պահին մարդիկ ոչ այնքան իմ օգտին էին քվեարկում, որքան՝ ԼՏՊ-ի դեմ :

-Ս.Մ- Ձեր ասածից պետք է եզրակացնել, որ 1996-ին մարդիկ հնարավորություն ունեին քվեարկությամբ արտահայտելու իրենց դժգոհությունը, այնինչ այսօր դա այլևս հնարավոր չէ : Չե՞ք կարծում, որ դա մեծ տարբերություն է :
-Ռ.Հ- Չէ, այդպես չէ : Ես համաձայն չեմ ձեր գնահատականին, երբ ասում եք, թե մարդիկ ատում են ներկայիս վարչակարգը : Երբ ժողովուրդն իրոք ատում է իշխանությանը, ոտքի է կանգնում : Ոչ մի իշխանություն չի կարող դիմանալ այդ ատելությանը : Ես հասկանում եմ, թե ինչ եք ուզում ասել : Դուք նկատի ունեք ընտրակաշառքը, որով շեղում են ընտրությունների ընթացքը : Բայց դուք սխալվում եք : Ոչ մի կաշառք կամ ուրիշ որևէ միջոց արդյունք չէր տա, եթե ժողովուրդն իրոք ատեր այս իշխանություններին : Պարզապես մարդկանց մի խումբ, նոր տեխնոլոգիաները, համացանցն օգտագործելով, այնպիսի ուղերձներ է տարածում, որոնց նպատակը իշխանությունների դեմ ատելություն սերմանելն է : Ես չեմ ասում, որ այսօրվա իշխանության մեջ ամեն ինչ լավ է : Չէ, շատ վատ բաներ կան : Բայց դա չի նշանակում, թե նրանց հանդեպ ժողովուրդը նույնպիսի ատելություն է զգում, որպիսին ժամանակին զգում էր ԼՏՊ-ի հանդեպ : Համոզված եղեք, չկա : Ու լավ էլ չէ, որ իշխանությունը սիրված լինի բոլորի կողմից : Դա ճահճացման կհանգեցնի : Առողջ ընդդիմությունը, առողջ քննադատությունն անհրաժեշտ են : Ամեն դեպքում մարդկանց մեջ չկա այն ատելությունը, որի մասին խոսում եք : Այո, ընդունում եմ, որ ժողովրդի մի մասն ատում է այս իշխանություններին, բայց ատողները մեծամասնություն չեն :

-Ս.Մ- Լավ : 1996-1999 թթ-ին դուք Ավանի թաղապետ էիք և շարունակում էիք ղեկավարել “Գրանդ Տոբակոն” : 2005-ին դուք հրաժարվում եք ձեր մասնաբաժնից : Կարդացել եմ, թե ձեզ ստիպել են անել դա. իրոք այդպե՞ս է :
-Ռ.Հ- Որտե՞ղ եք կարդացել :

-Ս.Մ- Արդեն չեմ հիշում : Իրականում ի՞նչ է եղել :
-Ռ.Հ- Ես վաճառեցի իմ բաժնետոմսերը :

-Ս.Մ- Ինչո՞ւ :
-Ռ.Հ- Տարբեր պատճառներով :

-Ս.Մ- Նույնիսկ եթե որոշել էիք այլևս չաշխատել ձեռնարկությունում, ի՞նչն էր ձեզ խանգարում մնալու դրա հիմնական փայատերերից մեկը :
-Ռ.Հ- Հայաստանի իրականությունում ... (ծ.լ. Մի պահ, երբ ձայնագրիչն անջատեցի, -Ռ.Հ-ն խոստովանեց, որ Ռոբերտ Քոչարյանն է իրեն ստիպել վաճառելու “Գրանդ Տոբակոյի” իր բաժնետոմսերը) :

-Ս.Մ- Ձեր կարծիքով դուք ե՞րբ դարձաք “օլիգարխ” :
-Ռ.Հ- Ես երբեք օլիգարխ չեմ դարձել ու իմիջիայլոց, չգիտեմ էլ, թե “օլիգարխն” ինչ է նշանակում : -Ս.Մ- Դուք մտնո՞ւմ եք այն հինգ-տասը ընտանիքների մեջ, որոնց մասին ասում են, թե երկրում ամենահարուստն են և իրենց ձեռքում են պահում երկիրը :
-Ռ.Հ- Ես չեմ հասկանում, թե ինչ ընտանիքների մեջ պիտի մտնեի : Ես իմ ընտանիքի մեջ եմ մտնում :

-Ս.Մ- Լավ : Դուք միլիոնատե՞ր եք, թե՞ ոչ :
-Ռ.Հ- Իհարկե միլիոնատեր եմ :

-Ս.Մ- Դոլարո՞վ, թե՞ եվրոյով :
-Ռ.Հ- Ենթադրում եմ, թե նաև ֆունտ ստեռլինգով : Ինձ լավ լսեք. ընդամենը 1996-ից 2005-ն ընկած ժամանակահատվածում, երբ ես ու Հրանտ Վարդանյանը “Գրանդ Տոբակոյի” սեփականատերն էինք, մենք երկուսով 110 միլիոն դոլարի հարկ ենք վճարել : Իմ մյուս բիզնեսների մասին էլ դեռ չեմ խոսում : Եթե ես այդքան հարկ եմ վճարել, ուրեմն ինքներդ կռահեք, թե ինչքան շահույթ եմ ունեցել... (Ծիծաղում է) :

-Ս.Մ- Ի՞նչն է ավելի շահութաբեր, ֆուտբո՞լը, թե՞ մյուս բիզնեսները :
-Ռ.Հ- (Ծիծաղում է) : Ֆուտբոլից ես շահույթ չունեմ : Դա բարեգործություն է : Հայաստանում դեռ ոչ ոք ֆուտբոլից շահույթ չի ստացել, ոչ ես, ոչ ակումբների մյուս տերերը : Ու դեռ մի քանի տարի էսպես է լինելու : Բայց հույս ունեմ, որ ապագայում ֆուտբոլը շահութաբեր կդառնա :

-Ս.Մ- Անդրադառնանք Ավանի ռեստորան-հյուրանոցին : Թերթերը գրեցին, որ դա ձեր ընտանիքին է պատկանում : Դա ի՞նչ է նշանակում :
-Ռ.Հ- Մինչև հիմա երբևէ չեմ ասել, բայց դա հորս անունով է գրանցված : Դա չի նշանակում, թե ռեստորանն իմը չէ : Դա ընտանիքիս է պատկանում, ինչը չի նշանակում, թե ինձ չի պատկանում, որովհետև հորս ունեցվածքը նրանից հետո ինձ կանցնի, ինձանից հետո էլ՝ որդուս :

-Ս.Մ- Հայրապետյանների ընտանիքը, այսինքն ձեր հայրը ուրիշ ի՞նչ սեփականություն ունի “Հարսնաքար” հյուրանոց-ռեստորանից բացի :
-Ռ.Հ- Հայրս նաև ֆերմա ունի Աբովյանի մոտ, որտեղ կով ու ոչխար են պահում : Ֆերմայում կաթ, պանիր, թթվասեր, մածուն են արտադրում :

-Ս.Մ- Իսկ ձեր հայրն ի՞նչ է անում այդ կաթնամթերքը :
-Ռ.Հ- Վաճառում է :

-Ս.Մ- Ո՞ւմ :
-Ռ.Հ- Ես ի՞նչ իմանամ : (Ծիծաղում է) : Թե կուզեք ճիշտն իմանալ, վերջին անգամ 1993-ին եմ էնտեղ եղել : Պատկերացնո՞ւմ եք, եթե էնտեղ ինչ-որ բան պատահի, էլի կասեն, թե ես եմ մեղավոր :

-Ս.Մ- Եկեք խոսենք ձեր անվան շուրջ բարձրացած աղմուկների մասին՝ “Բջնիի” պատմությունից սկսած : Ձեզ շատ մեղադրեցին նրա համար, որ գնել էիք 2008-2009 թթ-ին աճուրդի հանված այդ ձեռնարկությունը, որը խլել էին Սուքիասյաններից : Ձեզ վրա ճնշում գործադրե՞լ են, որպեսզի դուք մասնակցեիք աճուրդին :
-Ռ.Հ- Ծիծաղելի է ասել, թե իբր ճնշում է եղել : Ինչպե՞ս կարող եք ճնշման մասին խոսել, երբ ես շատ բարձր գնով եմ գնել այդ ձեռնարկությունը : Դա առևտրական գործարք էր, որն ինձ հնարավորություն պիտի տար նոր եկամուտ ունենալու :

-Ս.Մ- Չնեղվեցի՞ք այդ պայմաններում ձեռնարկություն գնելուց :
-Ռ.Հ- Ի՞նչ պայմաններում :

-Ս.Մ- Դուք շատ լավ գիտեք, թե ինչ պայմաններում :
-Ռ.Հ- Ոչ, անկեղծ ասած, չգիտեմ : Ի՞նչ պայմանների մասին եք խոսում :

-Ս.Մ- Այդ ձեռնարկությունը խլել էին Սուքիասյաններից :
-Ռ.Հ- Ինչպե՞ս թե : Նման բան չի եղել :

-Ս.Մ- Ուզում եք ասել, որ ԼՏՊ-ի օրոք մարդկանց ունեզրկում էին, հետապնդում, հալածում, բայց Քոչարյանից ի վեր բոլորը սո՞ւրբ են :
-Ռ.Հ- Խաչատուր Սուքիասյանի հանդեպ հարկային տույժ էր կիրառվել :

-Ս.Մ- Մենք բոլորս գիտենք, թե ինչպես է մարդու նկատմամբ հարկային տույժ կիրառվում :
-Ռ.Հ- Եվ ինչպե՞ս :

-Ս.Մ- Կարծում եք, այդ հարկային տույժը հիմնավորվա՞ծ էր :
-Ռ.Հ- Քանի որ այդ ընկերությունն ինձ բաժին հասավ, ես ուսումնասիրեցի այդ հարցը և կարող եմ ձեզ ասել, որ ընկերությունը երբեք օրենքին համապատասխան չէր գործել : Եթե համեմատեք Սուքիասյանի և իմ օրոք վճարված հարկերի ծավալը, ինքներդ կհամոզվեք դրանում, այնինչ, ես առայժմ հասել եմ Սուքիասյանի օրոք գոյություն ունեցած վաճառքի ծավալի ընդամենը 60%-ին : Ես ձեզ նույնիսկ հրավիրում եմ “Բջնի” գործարան տեսանյութ դիտելու, որում երևում է, թե գործարանն ինչ վիճակում էր Սուքիասյանի օրոք, թե այսօր ինչ վիճակում է, և համեմատել : Կարող եք նաև աշխատողների հետ զրուցել :

-Ս.Մ- Դուք պահե՞լ եք նախկին աշխատողներին :
-Ռ.Հ- Բոլորին : Ծայրից ծայր : Եվ արդիականացրել եմ գործարանը՝ եվրոպական ամենաբարձր չափանիշներին համապատասխան :

-Ս.Մ- Արդիականացման հետևանքով անձնակազմի կրճատում չի՞ եղել :
-Ռ.Հ- Ոչ : Չնայած արտադրական ամենաժամանակակից տեխնոլոգիաներ եմ ներդրել “Բջնին” օրինակելի գործարան դարձնելու համար, այնուամենայնիվ, ոչ միայն չեմ կրճատել աշխատողների քանակը, այլև ավելացրել եմ՝ հասցնելով 380-ի՝ 100 000 դրամ (200 եվրո) միջին աշխատավարձով : Իսկ Աշխատողների 99%-ը տեղացիներ են, այսինքն՝ չարենցավանցիներ :

-Ս.Մ- Խոսենք երկրորդ աղմկոտ պատմության մասին, որը կապված էր 2009-ին Ֆուտբոլի ազգային հավաքականի մարզաշապիկի վրայից Արարատի պատկերը հանելու հետ :
-Ռ.Հ- Դա սխալ էր, թյուրիմացություն էր, որի պատճառը հապճեպ, առանց նախնական քննարկման կայացված որոշումն էր : Ես որոշել էի, որ լոգոյի վրա գնդակ պիտի լինի : Բայց չէի հետաքրքրվել, թե գնդակը որտեղ են դնելու, վերևո՞ւմ, ներքևո՞ւմ, թե՞ հենց լոգոյի մեջտեղում :

-Ս.Մ- Իսկ ինչո՞ւ որոշեցիք լոգոն փոխել :
-Ռ.Հ- Ես լոգոն չեմ փոխել : Այն ժամանակ մարզաշապիկի վրա նկարված էր Ֆուտբոլի ազգային ֆեդերացիայի լոգոն, այնինչ, ըստ օրենքի, հավաքականը պիտի իր սեփական լոգոն ունենա : Այսինքն խնդիրը լոգոն փոխելը չէր, այլ՝ նոր լոգո ստեղծելը : Այդ հանգամանքներում է, որ մենք թույլ տվեցինք այդ սխալը, որի համար բոլորից ներողություն եմ խնդրում : Կարծում եմ, որ ֆուտբոլի ոլորտում դա իմ թույլ տված միակ սխալն է :

-Ս.Մ- Ուրեմն չգտնվե՞ց գեթ մեկը, որը ձեզ խորհուրդ տար, զգուշացներ, որ սխալ բան եք անում : Դուք այդքան միանձնյա՞ եք ղեկավարում ամեն ինչ :
-Ռ.Հ- Ուրեմն լսեք, մինչև հիմա լռում էի, բայց հիմա արդեն կխոսեմ : Իրոք, այն, ինչ ինձ է պատկանում, ես մենակ եմ կառավարում՝ դրա ենթադրած բոլոր ռիսկերով հանդերձ : Բայց ես ընդունում եմ այդ պատասխանատվությունը : Իսկ ինձ չպատկանող բաների վերաբերյալ միշտ կարծիք եմ հարցնում : Լոգոյի հարցում հենց այդպես եղավ : Ես դիմեցի Ազգային ժողովի այն ժամանակվա նախագահ Տիգրան Թորոսյանին, որ նրա կարծիքն իմանայի : Ես ուզում էի գնդակը դնել գոյություն ունեցող լոգոյի տակ, բայց նա ինձ խորհուրդ տվեց լոգոյի մեջտեղում դնել : Ու երբ դրա շուրջ բանավեճ սկսվեց, նա տղամարդկություն չունեցավ ասելու, թե իրականում ինչպես էր եղել դա : Այո, մինչև հիմա ոչինչ չեմ ասել, բայց իրականում այն ժամանակվա Ազգային ժողովի նախագահն է ինձ խորհուրդ տվել գնդակը լոգոյի մեջտեղում դնել : Ես սխալվել եմ և ընդունում եմ իմ սխալը : Ֆուտբոլի ազգային ֆեդերացիան իմ սեփականությունը չէ : Դա երկրին, ազգին է պատկանում : Նման ընդհանրական հարցերի վերաբերյալ ազգի, ժողովրդի, հասարակության կարծիքն ինձ համար շատ կարևոր է : Կրկնում եմ, լոգոյի հարցում ես դիմել էի Տիգրան Թորոսյանին՝ Ազգային ժողովի նախագահին :

-Ս.Մ- Բայց ինչո՞ւ նրան : Նա ի՞նչ կապ ուներ ֆուտբոլի հետ :
-Ռ.Հ- Ազգային ժողովն է օրենքներ ընդունում :

-Ս.Մ- Ուզում եք ասել, որ ազգային հավաքականի մարզաշապիկի լոգոյի հարցն օրենքո՞վ է կարգավորվում :
-Ռ.Հ- Ազգային ժողովն է ընդունել զինանշանի մասին օրենքը : Դրա համար էլ զանգահարեցի Ազգային ժողովի նախագահին ու նրանից խորհուրդ հարցրեցի, թե արդյո՞ք, ինչպես ռուսական լոգոյում է, իրավունք ունեմ գոյություն ունեցող լոգոյի տակ գնդակ դնելու : Նա ասաց, որ ինձ հետ կզանգի : Իրոք զանգեց և ասաց, որ կարող եմ մեջտեղում դնել :

-Ս.Մ- Գնդակը մեջտեղում դնելը նշանակում էր, որ Արարատի պատկերը պիտի հանվի : Նա գիտե՞ր դա :
-Ռ.Հ- Կարող եմ հավաստել, որ չգիտեր : Այո, ասում եմ, ես համարում եմ, որ սխալ եմ թույլ տվել : Բայց դա ճակատագրական սխալ չէ, թե չէ պիտի գնանք բոլորով կախվենք Արարատից :

-Ս.Մ- Ինձ լավ հասկացեք, իմ մտահոգությունն այն է, որ մենեջմենտի խնդիր կա : Որոշում կայացնող ամեն ոք, ինչպիսին էլ լինի նրա ոլորտը, տնտեսական, քաղաքական կամ՝ ուրիշ, պիտի մեկ կամ մի քանի խորհրդատու ունենա, որոնք ի վիճակի լինեն նրան ասելու, որ սխալվում է :

-Ռ.Հ- Տեսեք, ես ազգային հավաքականի համար նոր ավտոբուս եմ գնել, իր մարզաշապիկի գույներով և այս ու այս հատկանիշներով : Ինձ բերեցին ավտոբուսը, ես ուսումնասիրեցի : Բայց մի բան կար, որը ցանկացա հանել, որովհետև ինձ դուր չէր գալիս :

Ա.Մ.-ն ինձ ասաց, որ իրավացի եմ, ֆեդերացիայի տնօրենը՝ ևս : Ուզում եմ ասել, որ մենք քննարկում ենք հարցերը : Ճիշտ է, իմ մականունը “Նեմեց” է, բայց ես ինձ Հիտլերի պես չեմ պահում : Ցանկացած հարց, որն իմ իրազեկության շրջանակից և մասնագիտական ոլորտից դուրս է, քննարկման է դրվում :

-Ս.Մ- Անդրադառնանք “Երեք օլիգարխները ընդդեմ Հայկական ժամանակի” գործին : Արժե՞ր այդպես պատասխանել 2010-ի հոտեմբերի 14-ին լույս տեսած հոդվածին, նույնիսկ եթե կարելի է ընդունել, որ լրագրողները սխալներ են թույլ տվել : Չե՞ք կարծում, որ զրպարտության համար թերթից 7,5 միլիոն դրամի, այն է՝ մոտ 14 000 եվրոյի հատուցում պահանջելը անհամաչափ միջոց էր :
-Ռ.Հ- Ես ձեզ հետ համաձայն չեմ : Դուք կոնկրետ իմ մասի՞ն եք խոսում :

-Ս.Մ- Ձեր երեքի մասին :
-Ռ.Հ- Իմ մասին խոսենք, եթե դեմ չեք :

-Ս.Մ- Բայց դուք միասին էիք :
-Ռ.Հ- Իհարկե միասին էինք :

-Ս.Մ- Ի՞նչ է նշանակում աստղաբաշխական գումարներ պահանջել թերթից, երբ բոլորս գիտենք, թե տպագիր մամուլն ինչ վիճակում է : Ինձ բացատրեք ձեր տրամաբանությունը :
-Ռ.Հ- Դուք մասնագիտությամբ լրագրող և պատմաբան եք, ճի՞շտ է : Ուրեմն թույլ տվեք ձեր հարցին հարցով պատասխանել : Իմ մասին շատ վատ բաներ են գրում : Դուք հավատո՞ւմ եք, որ ես թմրադեղի առևտրով եմ զբաղվում :

-Ս.Մ- Ես չգիտեմ, բայց իմ հարցը դրան չէր վերաբերում :
-Ռ.Հ- Մի րոպե. ես կանանց ու զենքի առևտրո՞վ եմ զբաղվում : Ես այդ մարդուն (ծ.լ., Նիկոլ Փաշինյանին) գրեցի, որ հերքում տպագրի, որովհետև այդ ամենը սուտ է : Նա հրաժարվեց՝ ասելով, թե այդ տեղեկությունն ընդամենը վերցրել է ուրիշ աղբյուրից :

-Ս.Մ- Այո, Ռուսաստանի հայերի ազգային միաբանության ակումբի նախագահ ոմն -Ս.Մբատ Կարախանյանից :
-Ռ.Հ- Ուրեմն թող այդ մարդուց հերքում պահանջեր : Ես չգիտեմ, թե այդ աղբյուրն ինչ էր գրել : Իրականում նման մարդ չկա, դա իրենց գործակալն է : Նման բան գոյություն չունի : Այդ հոդվածից մոտ երկու ամիս առաջ, այդ նույն թերթը տեղեկություն էր տպագրել, թե իբր ծեծել եմ ոստիկանապետին : Ես թերթին գրեցի, որ դա սուտ է, որ իրենք ինձ ուղղակի վարկաբեկում են, և պահանջեցի հերքում տպագրել : Նա հրաժարվեց : Ես էլ դատարան դիմեցի : Ես ձեզ ազնվորեն պատմում եմ այդ ամենը : Դուք ինքներդ դատեք : Ես թերթին դատի տվեցի՝ շատ մեծ՝ առավելագույն գումարը պահանջելով : Բայց դատարանում թերթի ներկայացուցիչն ինձ հաշտություն առաջարկեց : Ես ասացի, որ իմ հայցադիմումը հետ կվերցնեմ, եթե թերթն առաջին էջում երկու տող հերքում տպի : Նա համաձայնեց, և ես վերջ դրեցի դատական ընթացքին : Բայց ՀԺ-ն չկատարեց իր խոստումը և հերքում չտպագրեց : Ոչ միայն հերքում չտպագրեց, այլև շարունակեց նույն ոգով : Հիմա դուք տեղյակ եք երկու պատմություններին : Այդ մարդը (ծ.լ., Նիկոլ Փաշինյան) ինձ վրա հնարավոր ու անհնարին ինչ կեղտ ասես, լցնում է առավոտից մինչև երեկո : Ասացեք խնդրեմ, ես ի՞նչ պիտի անեմ :

-Ս.Մ- Ձեր ասած այդ առաջին դեպքի վերաբերյալ ապացույցներ ունե՞ք :
-Ռ.Հ- Ես դատական բոլոր փաստաթղթերն ունեմ, կարող եմ ձեզ ցույց տալ :

-Ս.Մ- Ուզում եք ասել, որ այս նախադեպից ելնելով՝ որոշեցիք օրաթերթի դեմ խիստ միջոցներ ձեռք առնել, որպեսզի նրան դա՞ս լիներ :
-Ռ.Հ- Ես ձեզ հարց տամ. եթե մտածում եք, որ ես այդպես չպիտի վարվեի, ի՞նչ եք կարծում, ի՞նչ պիտի անեի :

-Ս.Մ- Դատարան դիմել, ինչպես որ արել եք, բայց ընդամենը մեկ դրամի խորհրդանշական հատուցում պահանջել :
-Ռ.Հ- Նրանք կվճարեին այդ խորհրդանշական մեկ դրամն ու հաջորդ օրվանից կվերսկսեին նույն բանը :

-Ս.Մ- “Երեք օլիգարխները ընդդեմ ՀԺ-ի” գործից հետո դուք փոփոխություն նկատե՞լ եք :
-Ռ.Հ- Իհարկե, այդ դատավարությունից հետո նրանք իմ մասին էլ ոչ մի սուտ չեն գրել, չհաշված վերջերս նորից սկսել են (ծ.լ. նկատի ունի “Հարսնաքարի”-ից հետո) :

-Ս.Մ- Ձեր ստացած փողն ի՞նչ արեցիք :
-Ռ.Հ- Երևանի մոտերքում գտնվող Խարբերդի մանկատանն եմ հանձնել : Ես գումարը կրկնապատկեցի, և դրանով կարողացան կաթսայատուն կառուցել : Թող Նիկոլ Փաշինյանից մի օգուտ լինի այս երկրին, ժողովրդին : Թույլ տվեք մի բան ավելացնել. ձեզ մոտ ուրիշ է, լրագրողները հարգում են մասնագիտական էթիկայի կանոնները :

-Ս.Մ- Ոչ միշտ...
-Ռ.Հ- Ձեզ մոտ չեն հարձակվում մարդու անձնական կյանքի վրա և մարդուն անպատիժ չեն վիրավորում : Դուք չեք պատկերացնում, թե ինչ է կատարվում էստեղ : Միայն նրա համար, որ ես Լևոնի կողմից չեմ, իմ մասին ամեն տեսակ բամբասանքներ են տարածում : Ձեզ մի բան ասեմ. ես միշտ զզվել եմ ԼՏՊ-ից ու մյուսներից, որոնք գրում են իմ մասին : Անդրանիկ Քոչարյանի (ծ.լ., Պաշտպանության նախկին փոխնախարար, Մարտի մեկի փաստահավաք խմբի անդամ և մինչև վերջերս Կոնգրեսի վարչության անդամ) հանդեպ ընկերությունից դրդված՝ շատ հարցերում օգնել եմ նրանց : Օրինակ, երբ Նիկոլ Փաշինյանի թերթը փակել էին, ես մի տարի իրեն փող եմ տվել, որ թերթ պահի, չնայած երբեք չեմ ասել դա : Ինչ վերաբերում է Շողեր Մաթևոսյանին, ինչպե՞ս կբացատրեք այն, որ նա “Շոպար” (Chopard) ֆիրմայի ականջօղեր է վերցնում մի մարդուց ու հարձակվում է մեկ ուրիշի վրա՝ պատվերով, դա ազնի՞վ է : Այդ մարդիկ իմ թշնամին դարձան, երբ 2007-2008 թթ հրաժարվեցի աջակցել ԼՏՊ-ին ու ֆինանսավորել նրա ընտրարշավը՝ մի բան, որ ոչ մի դեպքում չէի անի : Նրանք փորձեցին վախեցնել ինձ, բայց ես վախեցողներից չեմ : Անկասկած դրա համար եմ ես “մեղավոր” ու “հանցագործ” : Եվ անկասկած դա է պատճառը, որ նրանք իրենց իրավունք են վերապահում իրենց էջերում ինձ վրա ամեն տեսակ կեղտ լցնելու : Իսկ հիմա անմեղ դիակ են գցում ինձ վրա, առանց իրենք իրենց հարցնելու՝ արդյո՞ք դա արդարացի է : Ես ոչ այդտեղ էի, ոչ էլ տեղյակ էի դրանից, ոչ մի բան : Ինչո՞ւ են անմեղ դիակը գցում ինձ վրա :

-Ս.Մ- Շատ լավ, եկեք » Հարսնաքարից » խոսենք : Շատ հարցեր են առաջ գալիս : Նախ և առաջ, դուք եղե՞լ եք այնտեղ, թե՞ ոչ :
-Ռ.Հ- Իհարկե ոչ : Այժմ ես վերանորոգում եմ տունս ու ընտանիքիս հետ այստեղ եմ ապրում :

-Ս.Մ- Որտե՞ղ՝ “այստեղ” :
-Ռ.Հ- Ֆուտբոլի ակադեմիայում, հյուրանոցում ... որովհետև տունս վերանորոգման մեջ է (ծ.լ. Ֆուտբոլի ակադեմիան հյուրանոց-ռեստորանից մի քանի տասնյակ մետրի վրա է) :

-Ս.Մ- Այսինքն դեպքի վայրից մի քանի մետր այն կո՞ղմ :
-Ռ.Հ- Մի քանի մետր, տասը մետր, հարյուր հիսուն մետր : Ես էնտեղ չեմ եղել, ես տեղյակ չեմ եղել :

-Ս.Մ- Տեղի ունեցածից հետո ոստիկանությունը հարցաքննե՞լ է ձեզ :
-Ռ.Հ- Իհարկե, ինձ երկու անգամ հարցաքննել են :

-Ս.Մ- Որպես ի՞նչ : Որպես վկա՞ : Ո՞րն էր ձեր կարգավիճակը :
-Ռ.Հ- Ես վկա չեմ : Ինչպե՞ս կարող էի վկա լինել, եթե տեղում չեմ եղել :

-Ս.Մ- Այսինքն դուք ոչ վկա եք, ոչ կասկածյա՞լ : Ոչ մի բա՞ն : Ուրեմն դատի ընթացքում դուք ստիպված չե՞ք լինի դատարան ներկայանալ :
-Ռ.Հ- Չգիտեմ : Ես դատավոր չեմ : Դատավորը կարող է որոշել ինձ հրավիրել դատարան : Ես ի՞նչ իմանամ :

-Ս.Մ- Ասում եք՝ երկու անգամ հարցաքննվել եք : Դա պաշտոնակա՞ն էր, թե՞ ոչ :
-Ռ.Հ- Իհարկե պաշտոնական էր :

-Ս.Մ- Այսինքն ձեր հարցաքննությունների արձանագրությունները կցվե՞լ են դատական գործին :
 -Ռ.Հ- Այո, իհարկե :

-Ս.Մ- Ձեր թիկնապահները...
-Ռ.Հ- Ես թիկնապահ չունեմ : Նրանք իմ թիկնապահները չեն :

-Ս.Մ- Դուք թիկնապահ չունե՞ք :
-Ռ.Հ- Իհարկե ոչ :

-Ս.Մ- Ինչպե՞ս թե : Դա անհնար է :
-Ռ.Հ- Ինչո՞ւ է անհնար :

-Ս.Մ- Որովհետև բոլորը թիկնապահ ունեն :
-Ռ.Հ- Դուք ո՞ւմ եք ճանաչում :

-Ս.Մ- Գուցե նրանք ոչ թե “թիկնապահ” պետք է կոչվեն, այլ ուրիշ անունո՞վ :
-Ռ.Հ- Ես ընկերներ ունեմ, որոնք ուղեկցում են ինձ : Իմ աշխատողները միշտ ինձ հետ են :

-Ս.Մ- Ճշմարտությունն ասեք :
-Ռ.Հ- Ես ճիշտ եմ ասում :

-Ս.Մ- Այսինքն նրանք ձեր ընկերներն են :
-Ռ.Հ- Այո, իմ մտերիմները, հարազատները, աշխատողները : Նրանք միշտ ինձ հետ են :

-Ս.Մ- Եթե ճիշտ հասկացա, ձեզ ուղեկցող այդ մարդիկ աշխատանք չունեն, եթե անընդհատ ձեզ հետ են : Սիրով ու թարմ օդո՞վ են ապրում :
-Ռ.Հ- Օրինակ, նա... (ծ.լ., -Ռ.Հ-ն ցույց է տալիս մեր սեղանից քիչ հեռու նստած չորս տղամարդկանցից մեկին) ամսական 20 000-ից 30 000 դոլար է աշխատում : Ես նրան ինչքա՞ն փող պիտի տամ, որ նա որպես թիկնապահ աշխատի ինձ համար : Ինչքա՞ն :

-Ս.Մ- Կարճ ասած, պնդում եք, թե թիկնապահ չունեք :
-Ռ.Հ- Իհարկե չունեմ : Ես աշխատողներ ունեմ կամ բարեկամներ, որոնք միշտ ինձ հետ են :

-Ս.Մ- Եվ նրանք այնպիսի եկամուտ ունեն, որ կարող են ամբողջ օրը ձեր կողքին լինել :
-Ռ.Հ- Իհարկե : Ինձ չե՞ք հավատում : Սովորաբար ես չեմ խաբում, ճիշտն եմ ասում : Եվ ասում եմ՝ ոչ մի թիկնապահ չունեմ :

-Ս.Մ- Անցնենք առաջ :
-Ռ.Հ- Եթե օգնականս արտասահմանում ուղեկցում է ինձ, նա իմ թիկնապա՞հն է :

-Ս.Մ- Իհարկե ոչ :
-Ռ.Հ- Ցավդ տանեմ, սովորաբար ինձ երկու օգնական է ուղեկցում, մեկը՝ աղջիկ, մյուսը՝ տղա : Ընդամենը երկու հոգի :

-Ս.Մ- Թույլ տվեք ասել, որ ինձ տարօրինակ է թվում այն, որ ձեզ հինգ մեքենա է ուղեկցում, որոնցում ոչ թե ձեր թիկնապահներն են, ինչը հասկանալի կլիներ, այլ ընդամենը՝ ձեր ընկերները :
-Ռ.Հ- Ֆրանսիայում եղբայրը եղբորը չի այցելում առանց նախապես պայմանավորվելու, ճի՞շտ է, թե չէ : Այո, Ֆրանսիայում առանց զգուշացնելու չեն այցելում իրար : Բայց էստեղ ես կարող եմ ձեզ ինձ հետ տանել հորս ընկերների տուն, կնոջս էլ վերցնել ու գնալ նրանց տանը ճաշելու : Ճիշտ եք ասում, ձեզ մոտ նման բաներ չկան : Ես չեմ կարող ձեզ ապացուցել ասածս : Դուք եկել եք այնպիսի երկրից, որտեղ մարդիկ ուրիշ ապրելակերպ ունեն : Մեզ մոտ էլ ուրիշ է : Ես չեմ կարող մենակ նստել ու ճաշել, անկեղծ եմ ասում : Ես չեմ կարող ընդամենը կնոջս ու աղջկաս հետ սեղան նստել : Պիտի մեր կողքին ամենաքիչը հինգ-վեց հոգի լինի :

-Ս.Մ- Լավ, վերադառնանք “Հարսնաքարի” դեպքին : Որքան հայտնի է, ռեստորանի աշխատակիցներն են ծեծի ենթարկել հինգ ռազմական բժիշկներին, ինչը ստիպում է կասկածի առնել ռեստորանի աշխատակազմի քաղաքականությունը : Դուք ինչպե՞ս եք նման մարդկանց աշխատանքի ընդունում :
-Ռ.Հ- Ես չեմ աշխատանքի ընդունում :

-Ս.Մ- Իսկ ո՞վ :
-Ռ.Հ- Այս պահին, երբ ձեզ հետ խոսում եմ, իմ տարբեր հիմնարկներում մոտ հիսուն աշխատողի կարիք ունենք : Մենք հայտարարություն ենք տալիս, մարդիկ արձագանքում են, նրանց հրավիրում ենք հարցազրույցի և ընտրում ենք :

-Ս.Մ- Ո՞վ է հարցազրույց անցկացնում :
-Ռ.Հ- Տնօրենը :

-Ս.Մ- Իսկ կոնկրետ “Հարսնաքարի” դեպքում ո՞վ է մարդկանց աշխատանքի վերցրել :
-Ռ.Հ- Տնօրենը :

-Ս.Մ- Ո՞վ է տնօրենը :
-Ռ.Հ- Հրաչ Զոհրաբյանը :

-Ս.Մ- Դո՞ւք եք նրան աշխատանքի ընդունել որպես տնօրեն, թե՞ ձեր հայրը :
--Ռ.Հ- Հայրս :

 

Շարունակությունը`բնօրինակում