Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այս օրերին Հայաստանում ընթանում էր ՀԱՊԿ «Փոխգործակցություն-2012» զորավարժությունները, որին մասնակցեցին կազմակերպության անդամ 6 երկրների պետություններ: Ի դեպ, Ռուսաստանը ոչ միայն ՀԱՊԿ-ի կազմում է ակտիվորեն մասնակցություն ունենում Հայաստանում անցկացվող զորավարժություններին, այլ առանձին, իր երկրի հարավային շրջաններում «Կովկաս-2012» անունը զորավարժություններ է անցկացնում: ՀԱՊԿ «Փոխգործակցություն-2012» զորավարժությունները հատկանշական են մի շարք առումներով, որի շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանի հետ:

-Պարոն Ջամալյան, ի՞նչ նշանակություն ունի Հայաստանում նման մասշտաբի զորավարժությունների անցկացումը:
-Առավել քան ակնհայտ է, որ սույն զորավարժությունները ՀԱՊԿ–ը դարձնում են կենսունակ բառիս բուն իմաստով, վերածում իրական աշխարհաքաղաքական գործոնի, որն ունակ է ուղղորդել ռազմաքաղաքական զարգացումները մեր տարածաշրջանում: Այլ կերպ ասած այս զորավարժությունները ՀԱՊԿ-ի՝ իբրև ռազմաքաղաքական միավորի կայացման գործում ունեն առանցքային նշանակություն:
Այս զորավարժությունները հարկ է դիտարկել նաև տարածաշրջանում կայունության ապահովման համատեքստում: ՀԱՊԿ-ը օրըստօրե վերածվում է մեր տարածաշրջանն ապակայունացնող զարգացումները զսպող գործոնի, և տվյալ դեպքում խոսքը բնավ միայն Ադրբեջանի ագրեսիվ նկրտումները զսպելու մասին չէ: «Փոխգործակցություն-2012»-ը ևս մեկ կարևոր քայլ է այդ ուղղությամբ:
Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ թերևս միակ երկիրն է, որի համար արտաքին վտանգը կրում է, ոչ թե հիպոթետիկ, այլ միանգամայն իրական բնույթ: Արտաքին վտանգը մեր առօրյան է, և այն զսպելը, չեզոքացնելը մեր երկրի համար հանդես է գալիս իբրև օրվա հրամայական: Այդպես է հիմա, այդպես է լինելու դեռ շատ և շատ երկար: Եվ ահա ՀԱՊԿ-ը մենք դիտարկում ենք իբրև այդ վտանգը չեզոքացնող գործոն, ավելի հստակ՝ հավելյալ գործոն, քանզի մեր երկրի ռազմական անվտանգության ապահովման առաջին, հիմնական երաշխավորը, թշնամու ագրեսիան զսպող իրական գործոնը մեր բանակն է: Այդուհանդերձ թուրք- ադրբեջանական տանդեմից բխող, ըստ էության մշտական վտանգը լիարժեքորեն չեզոքացնելու համար, բնականաբար, հարկավոր են հավելյալ գործոններ: Հենց այդ պատճառով է, որ մեր երկիրը ակտիվորեն ինտեգրվում է ՀԱՊԿ կառույցներին, քանզի մենք շահագրգռված ենք, որպեսզի ՀԱՊԿ-ը կայանա իբրև կենսունակ ռազմաքաղաքական դաշինք: Ի դեպ, ՀԱՊԿ զորավարժությունները մեզ օգտակար են նաև զուտ ռազմական առումով: Մեր զինված ուժերի ստորաբաժանումները անգնահատելի կենսափորձ են կուտակում:
Հարկ է հատուկ ընդգծել՝ ՀԱՊԿ համագործակցության շրջանակներում Հայաստանը հանդես է գալիս իբրև սուբյեկտ, դաշնակից, ով իր ռազմավարական շահերն է հետապնդում: Այո՛, այս զորավարժությունները մեզ համար շատ կարևոր են. կարևոր ադրբեջանական հնարավոր ագրեսիան զսպելու առումով: Կրկնում եմ. հենց դա է մեր երկրի հիմնական շահագրգռվածությունը ՀԱՊԿ-ին ինտեգրվելուց. հանգամանք, որը մեր երկրի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը բարձրաձայնել է մշտապես: Այս համատեքստում հարկ է նշել նաև հետևյալը:

-Ի՞նչ շարժառիթներ են միավորում ՀԱՊԿ անդամ երկրներին, կազմակերպությանն անդամակցելով ի՞նչ խնդիրներ են փորձում լուծել:
-ՀԱՊԿ-ում ընդգրկված են պետություններ, որոնք շահագրգռված են Ռուսաստանի հետ այս կամ այն չափով սերտ ռազմաքաղաքական փոխհարաբերություններ ունենալ: Նրանցից յուրաքանչյուրը ՀԱՊԿ-ին անդամակցելու սեփական շարժառիթներն ունի: Եվ միանգամայն բնական է, որ այդ երկրների հեռահար շահերը կարող են և չհամընկնել. այն ինչ կենսական անհրաժեշտություն է մեկի համար կարող է այդպիսին չլինել մյուսի համար: Կրկնում եմ՝ նման իրավիճակը միանգամայն օրինաչափ է ահռելի աշխարհաքաղաքական տարածք և մեծ թվով երկրներ ընդգրկող ռազմաքաղաքական դաշինքի համար: Նմանաբնույթ խնդիրներ առկա են նաև հյուսիսատլանտյան դաշինքում: Ի՞նչ աշխարհաքաղաքական շահեր կարող է ունենալ մեր տարածաշրջանում, օրինակ Տաջիկստանը, կամ Ղրղզստանը, և, ընդհակառակը, մեր երկիրը կենտրոնական Ասիայում: Առհասարակ մեծ ռազմաքաղաքական դաշինքներին բնորոշ է հետևյալը. կոնկրետ ճգնաժամային իրադրությանը միջամտելու հարցում հակասությունների առկայության դեպքում դաշինքի անդամ երկրները բավարարվում են սահմանափակ մասնակցությամբ: Վերը նշվածը ապագայում ակնկալելի է նաև ՀԱՊԿ-ի պարագայում:
Ինչ վերաբերում է «Փոխգործակցություն-2012» զորավարժություններին, ապա միանգամայն բնական է, որ ՀԱՊԿ անդամ յուրաքանչյուր երկիր իր շահերի իրացման դիրքերից է մոտենում դրանց: Այսպես, ՀԱՊԿ անդամ այն երկրների համար որոնք, կրկնում եմ այս տարածաշրջանում հեռահար աշխարհաքաղաքական շահեր չունեն, «Փոխգործակցություն – 2012» զորավարժություններն ընդամենը հետխորհրդային տարածքում կշիռ ունեցող պետության համբավ ձեռք բերելու պատեհ առիթ է, աշխարհաքաղաքական գործընթացներում, թող որ համեստ դերակատարում ունենալու հնարավորություն ստանալը, այդ հանգամանքը աշխարհին ի ցույց դնելը, ինչպես նաև սեփական զինված ուժերն ավելի փորձառու դարձնելը:

-Իսկ ի՞նչ բնույթ ունեն այս զորավարժությունները Ռուսաստանի համար:
Ռուսաստանի համար այս զորավարժություններն ունեն կենսական բնույթ: Հետևաբար, մեզ համար ՀԱՊԿ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում հատկապես կարևոր նշանակություն ունի հայ-ռուսական սերտ համագործակցությունը, քանզի երկու պետությունների հեռահար էթնոքաղաքական շահերը համահունչ են մեկմեկու: Ավելին, հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական դաշինքը վստահաբար կարելի է դիտարկել իբրև ՀԱՊԿ-ի կենսունակության կարևոր բաղադրիչներից մեկը: Այստեղից էլ փոխադարձ վստահության այն բարձր մակարդակը, որն առկա է երկու պետությունների միջև: Այսպես, օրինակ, այսօր առավել քան ակնհայտ է, որ Ադրբեջանի ուռճացված ռազմական բյուջեյից բխող իրական վտանգը մենք ըստ էության չեզոքացնում ենք Ռուսաստանից մի քանի անգամ մատչելի գներով ձեռք բերելով ժամանակակից և համատեղելի սպառազինություն, ինչը նախատեսված է հայ-ռուսական դաշինքով: Այս կերպ կանխվում է մեր հանդեպ Ադրբեջանի ռազմական գերազանցությունը, և ուրեմն՝ պատերազմը:
Բնականաբար, զորավարժություններն ունեն նաև ընդգծված աշխարհաքաղաքական ենթատեքստ: Այս դեպքում ակնհատ է ռուսական պետության հեռահար աշխարհաքաղաքական շահերի առկայությունը: Ասվածի վկայությունն է այն, որ Ռուսաստանի հարավում զուգահեռաբար ընթանում են «Կովկաս 2012» ռազմավարական զորավարժությունները: Մի կողմից այստեղ կարելի է դիտարկել մերձավոր արևելքում և Իրանի շուրջ իրավիճակի հնարավոր սրմանը պատրաստ լինելու ենթատեքստը, մյուս կողմից՝ վերը նշվածի համատեքստում 102-երորդ ռազմաբազայի անխափան մատակարարումն ապահովելու ենթատեքստը: Վերջինս դիվանագիտական ռեսուրսի լիարժեք սպառման դեպքում սկզբունքորեն բացառել չի կարելի: