Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այս օրերին, երբ միջազգային հանրությունն ու համաշխարհային լրատվամիջոցները շարունակում են դատապարտանքի կոչեր հնչեցնել ոճրագործ Ռամիլ Սաֆարովին ներում շնորհելու և հերոսացնելու առնչությամբ, Ադրբեջանում քաղաքական և հասարակական շրջանակներն ուշագրավ զրույցի են բռնվել հանդուրժողականության թեմայի շուրջ: Ըստ երևույթին, իշխանությունների կողմից օրակարգ բերված հարցը միտված է չեզոքացնելու Սաֆարովի գործի արդյունքում Ադրբեջանի միջազգային վարկանիշին հասցված հարվածը:

Հանդուրժողականության դիսկուրսում ընդգրկված զանգվածի շրջանակները, որոնք ներառում են պաշտոնատար անձանց, պատգամավորների, հասարակական գործիչների, ինքին արդեն խոսում է խնդրի արդիականության մասին, միաժամանակ բացահայտելով հոգեբանական հայտնի բարդույթը՝ թե ինչքան շատ խոսենք, այնքան շատ կապացուցենք մեր հանդուրժող լինելը, իրականության մեջ ապացուցելով ճիշտ հակառակը:

Ադրբեջանական լրատվամիջոցներն առանձնակի ջանքով են ներկայացնում խնդիրը, հանդուրժողականության մասին ցանկացած դիտարկում բերելով առաջին պլան: Այլ կերպ, ինչպե՞ս հասկանալ կոմերցիոն նպատակներով Բաքու ժամանած անվանի ֆրանսիացի դերասան Ժերար Դեպարդիեյին Ադրբեջանում հանդուրժողականության մասին հարցնելը:

Սեպտեմբերի 18-ին Բաքվում կայացած ընտանիքի և կանանց հարցերով պետական հանձաժողովի կազմակերպած նիստի ժամանակ հանդուրժողականության զրույցին լծվեցին նաև Ադրբեջանի խորհրդարանի մարդու իրավունքների հարցերով հանձնաժողովի նախագահ Ռաբիյաթ Ասլանովան ու Ադրբեջանի օմբուդսմեն Էլմիրա Սուլյամանովան:

Տիկնայք, երկար խոսելով Ադրբեջանում մարդու իրավուքների ոլորտի արձանագրած «առաջընթացից», երկրում տիրող հանդուրժողականության «բարձր» մակարդակից, մեջբերեցին համապատասխանաբար հայր և որդի Ալիևներին և եկան եզրահանգման, որն իր ամբողջական ձևակերպումը ստացավ օմբուդսմենի խոսքում, թե «Ադրբեջանը կարող է ծառայել հանդուրժողականության օրինակելի մոդել աշխարհի բոլոր երկրների համար»:

Ենթադրելով, որ Ադրբեջանում լավ չեն ընկալում հանդուրժողականության գաղափարի իմաստը, ինչպես նաև հաշվի առնելով, որ հանդուրժողականության մասին զրույցներն Ադրբեջանում ընթանում են միայն էթնիկ և կրոնական հանդուրժողականության դիտանկյունից, ապա նպատակահարման ենք գտնում կենտրոնանալ հանդուրժողականության հենց այդ երկու բաղկացուցիչների վրա, չանդրադառնալով Ադրբեջանի մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում արձանագրած «հարուստ ժառանգությանը»:

Նախ «Հանդուրժողականության խթանման և անհանդուրժողականության դեմ պայքարի Եվրոպական շրջանակային կոնվենցիան» տերմինը մեկնաբանում է որպես «ռասակայան, քաղաքական և գաղափարական հողի վրա անհատների, խմբերի կամ պետության կողմից նախաձեռնված ու այլ անձանց, խմբերի ու համայնքներին ուղղված քայլեր, որոնք կարող են հրահրել ռասակայան բռնություններ, ատելություն, խտրականութուն, ագրեսիվ ազգայնականություն և մղել ռասակայան, այլատյաց ու հակասեմիտական գործողությունների»:

2011 թ-ին Ռասիզմի և անհանդուրժողականության դեմ ԵԽ հանձնաժողովի չորրոդ մոնիթորինգի զեկույցը մեկտեղում է Ադրբեջանում էթնիկ և կրոնական անհանդուրժողականության աղաղակող դրսևորումների դեպքերը: Զեկույցում ադրբեջանաբնակ հայակական էթնիկ խումբը ներյկայացված է առանձին գլխով, որպես առավել խոցելի և վտանգված զանգված: Զեկույցում ճանաչվում է ադրբեջանական իշխանությունների կողմից այդ թվում լրատվամիջոցների օժանդակությամբ հայատյացության մթնոլորտի, անհանդուրժողականության և ատելություն սերմանող մթնոլորտի ձևավորմանն ուղղված քայլեր: Հեղինակները համոզիչ չեն գնահատել ադրբեջանական իշխանությունների պնդումները, թե հակահայկական հռետորաբանությունն ուղղված է բացարձակապես ՀՀ-ին, օբյեկտիվորն եղրահանգելով, որ Ադրբեջանի բարձրագույն ղեկավարության կողմից հաճախակի պարբերականությամբ հնչող թշնամանքի և ատելության խոսքը անտարակույս անդրադառնում է ոչ միայն Հայաստանի, այլև ՀՀ-ից դուրս գտնվող բոլոր հայերի վրա:

Ինչ վերաբերում է կրոնական հանդուրժողականության ոլորտում Ադրբեջանի արձանագրած «բարեփոխումներին», ապա այն լավագույնս ներկայցված է Միացյալ Նահանգների Կրոնական ազատությունների մասին 2011 զեկույցում, որտեղ ճանաչվում է կրոնական ազատատությունների սահմանափակումների փաստը իշխանությունների կողմից:

Կրոնական անհանդուրժողականության քաղաքականության մասին ապացույցները ներառում են կրոնական նյութերի առգրավման, մուսուլմանական, քրիստոնյա վերջերս նաև իսլամիստական համայնքների անդամների հետապնդումների, սուննիական ուղղվածության մզկիթների զանգվածային փակման և ապամոտնաժման բաթմաթիվ դեպքեր:

Եվրատեսիլ երգի մրցույցի նախաշեմին գերմանացի լրագրողներից Գեորգի Լամսաձեն դիպուկ էր գնահատել Ադրբեջանի տիրող անհանդուրժողականության իր մտահոգությունները` մեկ նախադասությամբ նշելով, թե «մրցույթը փորձություն է լինելու Ադրբեջանի համար,քանի որ այն Բաքու է բերելու իր համար ամենաչսիրված ժողովրդագրական զանգվածին՝ լրագրողներին, գեյերին և հայերին»: