Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հայ ժողովուրդը կոմիտասյան երգին մեջ գտավ, ճանաչեց իր հոգին, իր հոգեկան ինքնությունը։ Կոմիտաս վարդապետը սկիզբ է, որ վախճան չունի։ Նա պիտի ապրի հայ ժողովրդով, հայ ժողովուրդը պիտի ապրի նրանով, ինչպես այսօր, այնպես էլ հավիտյան»,- ասել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգեն Առաջինը Կոմիտասի մասին:

1869 թ. սեպտեմբերի 26-ին ծնվել է արհեստավոր Գևորգ Սողոմոնյանի և Թագուհի Հովհաննիսյանի ընտանիքում ծնվել է Սողոմոն Սողոմոնյանը՝ ապագա մեծ երաժիշտ Կոմիտասը:
Նա սովորել է Էջմիածնի ճեմարանում: Էջմիածնում անցկացրած տարիներին Կոմիտասը հաղորդակից է եղել հայկական մշակույթին և մասնավորապես հայ գրականությանն ու պատմությանը: Բայց նրա վրա ամենամեծ ազդեցություն է թողել հայ գեղջուկ երգն ու երաժշտությունը, և ուսումնառության տարիներից նա իր կյանքը նվիրել է ժողովրդական երգերի ու երաժշտության գրառմանը, ուսումնասիրությանն ու այնուհետև՝ մշակմանը: 1893 թ. ավարտելով ուսումն Էջմիածնում՝ Կոմիտասը նշանակվել է ճեմարանի երաժշտության դասատու և երգչախմբի ղեկավար: Նույն թվականին, աբեղա ձեռնադրվելիս, ստանում է «Կոմիտաս» անունը: Լուրջ մասնագիտական կրթություն ստանալու նպատակով նա 1895 թ. աշնանից Թիֆլիսում պարապում է Մ. Եկմալյանի մոտ, իսկ հաջորդ տարի մեկնում Գերմանիա:

Ավարտելով ուսումը՝ Կոմիտասը վերադարձել է Էջմիածին և ոգևորությամբ ու ստեղծագործական ավյունով վերսկսել իր գործունեությունը ճեմարանում: Քաջ տիրապետելով արևմտաեվրոաական երաժշտության օրինաչափություններին՝ հայ ժողովրդական երաժշտության գիտակը ստեղծեց հայ ժողովրդական երգի բարձրարժեք մշակումներ, որոնք կատարում էր ճեմարանի երգչախումբը: 1905-1907 թվականների ընթացքում նա դասախոսություններով ու համերգներով հանդես է գալիս Անդրկովկասի և Արևմտյան Եվրոպայի քաղաքներում (Թիֆլիս , Բաքու, Փարիզ, Բեռն, Լոգան, Ժնև): Կոմիտասի համերգային շրջագայությունները նպատակ ունեին հասարակությանը ծանոթացնել հայ ժողովրդական երաժշտությանը և այդ ասպարեզում կատարած ոաումնասիրություններին: Իր դասախոսությունները Կոմիտասը ուղեկցում էր ժողովրդական երգերի ոգեշունչ մեկնաբանմամբ:

1910 թ. Կոմիտասը հեռանում է Էջմիածնից՝ բնակավայր ընտրելով Պոլիսը: Վաղուց ի վեր երազելով երաժշտանոց ստեղծել հայ երիտասարդության համար՝ Կոմիտասը հույս էր տածում իրականացնել այն Պոլսում: Սակայն երաժշտանոցի փոխարեն՝ շատ ջանք գործադրելուց հետո Կոմիտասին հաջողվել է ստեղծել 300 հոգուց բաղկացած «Գուսան» երգչախումբը, որի կազմակերպմանն օժանդակեցին հայ երիտասարդությունը, արվեստասեր հայրենակիցները: 1914 թ. հունվարին Պոլսում Կոմիտասին այցելել է ռուսական երաժշտական մշակույթի նշանավոր գործիչներից մեկը՝ Մ.Ֆ. Գնեսինը, որը հայ երաժշտին նվիրած իր հուշերում գրել է. «Կոմիտասն ինձ վրա թողեց կատարյալ աշխարհիկ մարդու տպավորություն: Նա շատ լավ է խոսում ռուսերեն: Լսելով, որ ես եղել եմ Ռիմսկի-Կորսակովի աշակերտը, Կոմիտասը, ցույց տալով սեղանի վրա դրված գրքերը և նոտաները, ասաց, որ ինքը խորապես հարգում է նրան: ... Զրուցելով Կոմիտասի հետ, ես զգում էի և´ գիտական կենտրոնացման լրջությունը, և´ մարդկային հմայքի բարյացակամությունը: Միայն ավելի ուշ ծանոթանալով Կոմիտասի ստեղծագործություններին՝ ես համոզվեցի, որքան մեծ էր նրա տաղանդը, ինչ նշանավոր կոմպոզիտոր էր նա, ինչ հետաքրքիր և ինքնատիպ վարպետ, և որքան մեծ էր նրա դերը XIX դ. հայ երաժշտության զարգացման գործում: Որքան թանկ է ինձ համար խոստովանել, որ ես եղել եմ այն փոքրաթիվ ժամանակակիցներից մեկը, որն անձամբ ճանաչել է հայ երաժշտության մեծ սկզբնադիրներից մեկին»:

1915 թ. ողբերգական իրադարձությունները և աքսորի ճանապարհին կրած անլուր տառապանքները նրան հոգեկան ծանր վիճակի հասցրին: 1919 թ. երաժշտին տեղավորել են Փարիզի մասնավոր հոգեբուժական հիվանդանոցում, ուր նա մնացել է մինչև իր կյանքի վերջը՝ 1935 թ. հոկտեմբերի 22-ը: Մեկ տարի անց Կոմիտասի աճյունը տեղափոխել են Երևան՝ հայ մշակույթի խոշորագույն գործիչների պանթեոն:

«Հայ ժողովրդի զավակնե՛ր, դուք կարդացեք Մովսես Խորենացի, Եղիշե, Նարեկացի, Խաչատուր Աբովյան, Րաֆֆի, Ալիշան, Պեշիկթաշլյան և տեսեք, թե ով ենք մենք»,- Կոմիտասի խորհուրդը հայ ժողովրդին: