Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երկու օր առաջ մեծ հանդիսավորությամբ շահագործման հանձնվեց Գյումրու «Մուշ-2» թաղամասը, որտեղ 1756 գյումրեցի ընտանիք ստացավ բնակարան` 2008թ-ից մեկնարկած «Աղետի գոտում անօթևան մնացած ընտանիքների բնակարանային խնդիրների լուծման նպատակով պետական աջակցությամբ իրականացվող բնակարանային ապահովման ծրագրի» շրջանակում (ընդհանուր առմամբ այս ծրագրի շրջանակում շահառու է ճանաչվել 3714 ընտանիք, կլուծվեն նրանց բնակարանային խնդիրները): Ավելորդ է նշել, թե ինչպիսի ուրախություն է այս իրադարձությունը բոլոր այն գյումրեցիների համար, ովքեր աղետալի երկրաշարժից փրկված 24 տարի գոյատևել են էլ տնակներում, էլ չգիտես որտեղ` առանց սեփական տանիք ունենալու:

67-ամյա 2-րդ կարգի հաշմանդամ Թադևոս Մկրտչյանը, ում ոտքը ամպուտացված է ու նա անվասայլակով է տեղաշարժվում, 1988թ-ի դեկտեմբերից հետո ապրել է տնակում: Նա ևս երկու օր առաջ բնակարան ստացավ «Մուշ-2»-ում, թեև նախնական չորս սենյակի փոխարեն նրան հատկացրել են երեք սենյականոց բնակարան.

«Նախնական մեզ չորս սենյակ էին նախատեսել, բայց չգիտեմ ինչի կրճատեցին ու երեք սենյակ տվեցին: Պատճառաբանեցին, որ ինչ-որ փաստաթղթեր են պակաս… հիմա էլ երկու ընտանիքով` իմ ընտանիքը` երկու երեխա ունենք ու հայրս` եղբորս հետ պետք է ապրենք այդ երեք սենյակում, եղբայրս էլ պետք է ամուսնանա… մի խոսքով շատ լավ բան է, որ էլ տնակում չենք ապրի, բայց դե մի խնդիր էլ էս ապրուստն ա լինելու. միշտ անում են նենց, որ մարդ մինչև վերջ ոնց որ գոհ չմնա էլի, ինչ ասեմ»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում պատմեց Թադևոսի դուստրը` նշելով, որ մի քանի տարի առաջ հայրը ստիպված է եղել վաճառել իր տնակը, որպեսզի կարողանա հոգա վիրահատության գումարը ու դրանից հետո ապրել է դստեր ընտանիքի հետ` իրենց տնակում:

Մինչ մենք զրուցում էինք դանդաղ քայլով մոտեցանք շենքին, որտեղ էլ բնակարանամուտ պետք է տոնեին, սակայն Թադևոս պապը տխուր հայացքով նայում էր շքամուտքին: Պարզվեց, որ սենյակների բախշման խնդրին ավելացել է ևս մեկը` անվասայլակով հաշմանդամին բնակարան են հատկացրել երրորդ հարկում հերիք չի, շքամուտքն էլ որևէ հարմարություն չունի, որ թեթևացնի հաշմանդամի տեղաշարժը (շենքերը քառահարկ են, առանց վերելակի), անգամ հատակից բորդյուրով է առանձնացված ու բացակայում է թեքահարթակը: Ճշտեցինք` արդյոք փաստաթղթերը չէի՞ն պարունակում անհրաժեշտը այն մասով, որ բնակարանը հատկացվում է անվասայլակով հաշմանդամի, ում ոտքը ամպուտացված է.

«Ամեն ինչն էլ հանձնել ենք, ոնց կարգն ա ու ամեն ինչից էլ տեղյակ են եղել»,- արձագանքեց դուստրը:

Այն հարցը, որ իր ընտանիքն էլ պետք է որ առանձին բնակարան ստանար, քանի որ իրենց չորսհոգանոց ընտանիքը ևս այս տարիներին տնակում է գոյատևել, դստեր համար հոր` տեղաշարժի խնդրի հարևանությամբ, ուղղակի խամրում է: Ի վերջո ստացվում է, որ սահմանափակ կարողություններով անձի անվասայլակով տեղաշարժումն էլ չինովնիկական անփութության, խնդրին ոչ թե սրտացավ, այլ իմիջիայլոց մոտենալու պատճառով սահմանափակվում է, գումարած ընտանիքի անդամներին էլ նոր խնդրի առաջ կանգնեցնում` ամեն անգամ երրորդ հարկից իջնելն ու բարձրանալը լուրջ խնդիր է:

Օրենսդրություն
Panorama.am-ը բազմիցս է անդրադարձել հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների ոտնահարման խնդրին ու բազմիցս է հղում արել բազմապիսի օրենքների ու իրավական ակտերի, որոնք միտված են այս անձանց իրավունքների պաշտպանությանը, սակայն այդ ամենը մնում է թղթի վրա: Զօրինակ հենց այս դեպքը և սրա կապակցությամբ Կառավարության 2006թ-ի փետրվարի 16-ի որոշումը , «Հաշմանդամների և բնակչության սակավաշարժուն խմբերի համար սոցիալական, տրանսպորտային և ինժեներական ենթակառուցվածքների մատչելիության ապահովման կարգը հաստատելու մասին» N 392-Ն որոշումը:

Այս որոշումը նախևառաջ կանոնակարգում է քաղաքաշինության գործունեության տարատեսակ սուբյեկտների փոխհարաբերությունները ` հաշմանդամների և բնակչության տեղաշարժման սահմանափակումներով խմբերի կենսագործունեության, մասնավորապես` տեղաշարժման համար մատչելի միջավայր ապահովելու նպատակով: Բացի այս, նույն կարգը սահմանում է նաև` փողոցի երթևեկելի և հետիոտն գոտիները, ստորգետնյա և վերգետնյա անցումները, շենքերին ու շինություններին հարող տարածքները, հասարակական հանգստի վայրերը, սպորտային և մանկական խաղահրապարակները պետք է կահավորված լինեն անհրաժեշտ թեքահարթակներով և հատուկ հարմարանքներով, ինչպես նաև լուսային, ձայնային և այլ նախազգուշացման միջոցներով:

Իսկ կոնկրետ շինարարական օբյեկտների մասին 2006թ-ի որոշումը ամրագրել է հետևյալը.

«Բնակելի (բացառությամբ ֆիզիկական անձանց կողմից կառուցվող անհատական բնակելի տների), հասարակական, արտադրական շենքերի և շինությունների նախագծային փաստաթղթերի փորձաքննությունն իրականացվում է` հաշվի առնելով ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքով սահմանված հաշմանդամների և բնակչության սակավաշարժուն խմբերի կենսագործունեության համար անհրաժեշտ պայմաններն ապահովող միջոցառումների իրականացումը»:

Իսկ որ ամենակարևորն է` «Նոր կառուցվող բազմաբնակարան բնակելի շենքերը պետք է հարմարեցված լինեն հաշմանդամների և բնակչության սակավաշարժուն խմբերի համար` համաձայն ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքով սահմանված պահանջների` ապահովելով նշված խմբերի համար անհրաժեշտ միջոցառումների իրականացումը: Մասնավորապես` շենքերի մուտքերը պետք է կահավորված լինեն թեքահարթակներով, իսկ անհրաժեշտության դեպքում ամբարձիչներով, վերելակների դռները շենքի բոլոր հարկերում պետք է ունենան լուսային կամ ձայնային ազդանշաններ: Հաշմանդամների և բնակչության սակավաշարժուն խմբերի բնակության համար հարմարեցված բնակարանների քանակը որոշվում է ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքով»:

Այլ կերպ ասած կառուցապատողը պարզապես թերացել է, այն էլ շատ լուրջ. նախ, որոշումը ընդունվել է կառավարության կողմից դեռևս 2006թ-ին, իսկ հիշյալ թաղամասի շինարարությունը մեկնարկել է 2008թ-ին, այսինքն առնվազն երկու տարի այն արդեն ուժի մեջ է եղել:
Սակայն որոշման անտեսումը այս դեպքում ուղղակի հանցագործություն կարելի է որակել, քանի որ ինքնին հասկանալի է` եթե շենքերը կառուցվում են կոնկրետ հասցեատիրոջ համար, այն է` երկրաշարժին անտուն մնացած գյումրեցիների համար, ապա նրանց մեծ մասը լինելու են տարեցներ (24 տարի է անցել) ու հաշմանդամներ (մեծ մասն այն մարդիկ են, որոնք հրաշքով են ողջ մնացել փլատակների տակ` ավերիչ աղետին նվիրելով իրենց առողջությունը, վերջույթները): Իսկ ոչ միայն իրենց համար նախատեսված շենքերի շքամուտքերը, այլև թաղամասի փողոցները թեքահարթակներից զուրկ են:

Արձագանք
Թադևոս պապին շքամուտքի մոտ շիվարած թողնելով անմիջապես հարցը բարձրացրեցինք քաղաքաշինության նախարար Սամվել Թադևոսյանի մոտ: Վերջինս, սակայն, հարցին արձագանքելու իրավունքը փոխանցեց քաղաքաշինական պետական տեսչության պետ Սևադա Հայրապետյանին, ով էլ ասաց.

«Այդ թերությունները անպայման վերացվելու են, ձեր նշած թեքահարթակներն էլ կտեղադրվեն»: Սակայն կոնկրետ ժամկետներ չնշեց, թե երբ են թերությունները շտկվելու, իսկ մեր դիտարկումն էլ, որ անփութությունը ավելորդ աշխատանք է բացում` մնաց օդում կախված:

Ինչ վերաբերում է կառուցապատողին` «Գլենդել Հիլզ» ՓԲ ընկերությանը, ապա այստեղից մեր հարցին տվեցին ավելի կոնկրետ պատասխան: Ընկերության մամլո խոսնակ Արմինե Ուդումյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ թեքահարթակները արդեն պատվիրվել են ու մեկ ամսվա ընթացքում դրանք կտեղադրվեն այն շենքերի շքամուտքերում, որտեղ այս պահին տեղադրված չեն: Նշեց նաև, որ թաղամասի 35 բազմաբնակարան շենքերից շատերը թեքահարթակներով արդեն իսկ ապահովված են:

Մեր կողմից ավելացնենք, որ կառուցապատողը ամենևին էլ կապ չունի բնակբախշման գործընթացի հետ, որն էլ պետք է հաշվի առներ հաշմանդամների հարցը ու բնակարան հատկացներ շենքերի առաջին հարկերում: