Ձեր վստահելի աղբյուրը

Քաղաքական աշունն արդեն իսկ մեկնարկել է, սակայն դեռևս որևէ ակտիվություն չի նկատվում: Լրատվական դաշտում, անշուշտ, ամենաբազմազան տեղեկություններ ու լուրեր են շրջանառվում, բայց դրանցում քաղաքական որևէ գործողության, ակտի մասին խոսք անգամ չկա: Տպավորությունն այնպիսին է, որ իրավիճակը մի փոքր ճահճացել է, և այն փոքր-ինչ հետաքրքիր դարձնելու համար լրատվամիջոցներն արհեստական ակտիվության ֆոն են ստեղծում՝ զուգահեռաբար դուրս թողելով իրենց պատվիրատուների քիմքին հաճելի ազդակներ, որոնք մի կողմից «զոնդաժի», իսկ մյուս կողմից հակառակորդ-մրցակիցներին հունից հանելու ֆունկցիա են կատարում: Ինչո՞ւ է այսպես:

Բոլորին էլ հասկանալի է, որ այս շրջանում քաղաքական կյանքում ինչ էլ տեղի ունենա, անպայման կապված է կամ առնչվում է առաջիկա նախագահական ընտրություններին: Իսկ այն որ արտաքուստ ոչինչ չի կատարվում, դեռ չի նշանակում, որ խաղի մասնակիցները հետաքրքրություն չունեն այդ իրադարձության հանդեպ: Ընդհակառակը` հետաքրքրությունը չափազանց մեծ է, բայցև` մեծ է պատասխանատվությունը: Առաջին քայլի պատասխանատվությունը: Գուցե ճիշտ կլինի ասել, որ հենց առաջին քայլն է պայմանավորելու հետագա զարգացումների ողջ կոնֆիգուրացիան: Հասկանալու համար ասվածը, փորձենք վերլուծել խաղի հիմնական մասնակիցների հնարավոր հաշվարկներն ու գործողությունների տարբերակներն ու հավանական արդյունքները:

Կասկածից վեր է, որ հիմնական հետաքրքրված կողմն առաջիկա զարգացումներում հանրապետության գործող նախագահ Սերժ Սարգսյանն է: Նա բոլոր երկրների ավանդույթների համաձայն` կառաջադրվի պաշտոնավարման երկրորդ ժամկետի համար և այստեղ երկրորդ կարծիք, կարծես թե, չկա: Իշխանության դեպքում առնվազն մի հանգամանք` առաջադրվող թեկնածուն, հստակ է:
Եվ միակ հարցականը պոտենցիալ հակառակորդների մասով է, քանզի խաղի բնույթն ու ինստենսիվությունը կախված է մրցակիցների ով լինելուց: Իսկ դրանց թիվն անսահմանափակ չէ:

Սկսենք ԲՀԿ-ից: Գաղտնիք չէ, որ այս դեպքում առավել հավանական դիտարկվում է չորս տարբերակ` երեք թեկնածուներով: Թեկնածուներով տարբերակներից մեկը կուսակցության առաջնորդ Գագիկ Ծառուկյանն է, մյուսը` Վարդան Օսկանյանը, երրորդը` Ռոբերտ Քոչարյանը: Չորրորդ տարբերակը, որը ենթադրում է գործող նախագահի թեկնածության պաշտպանություն, նույնպես օրակարգում է:

ՀԱԿ-ի դեպքում նույնպես տարբերակները մի քանիսն են: Առանց թեկնածու մնալու դեպքում հավանական է ՀԱԿ-ի աջակցությունը ԲՀԿ-ի թեկնածուին, կամ ծայրահեղ դեպքում ընդդիմադիր մեկ այլ թեկնածուի: Իսկ ահա սեփական թեկնածուով խաղի մեջ ներգրավվելու դեպքում քննարկվում է մի քանի տարբերակ. Լևոն Տեր-Պետրոսյան, Նիկոլ Փաշինյան, Խաչատուր Սուքիասյան, Լևոն Զուրաբյան:

Կան նաև այլ կուսակցություններ ու գործիչներ, որոնք արդեն իսկ հայտարարել են իրենց մասնակցության մասին կամ էլ սպասում են հնարավոր դասավորություններին` որոշելու համար իրենց մասնակցության ձևաչափը:

Այժմ` ինչո՞ւ են շահագրգիռ կողմերը հապաղում իրենց վերջնական որոշումների հարցում, ի՞նչն է խանգարում: Որքան էլ տարօրինակ հնչի, հիմնական գործոնը պոտենցիալ մրցակիցների ճամբարում անորոշությունն է կամ` վերջնական որոշումների բացակայությունը (ավելի ճիշտ` դրանց բացակայությունը հրապարակում):

Հասկանալու համար, թե ուժերից որն ի՞նչ տարբերակ կնախընտրի, պետք է պատասխան գտնել հարցին` իսկ ո՞րն է այդ ուժի համար ցանկալի արդյունքը:

Սկսենք ՀԱԿ-ից: Ընդդիմության հատվածի երբեմնի կոնսոլիդացնողը վերջին մեկ-մեկուկե տարում բավականին լուրջ զիջել է դիրքերն, ըստ էության, քաղաքական ընդդիմության տիտղոսը հանձնելով ԲՀԿ-ին: Բնականաբար, առաջիկա նախագահական ընտրությունները ՀԱԿ-ը պետք է դիտարկի սեփական դիրքերը քաղաքական դաշտում ամրապնդելու և կորցրածը հետ բերելու տեսանկյունից: Իսկ ի՞նչ կարող է անել ՀԱԿ-ը:

Անշուշտ, գործնականում նախագահական ընտրություններում ՀԱԿ-ի հաղթանակի մասին խոսել չի կարելի: Սակայն չպետք է բացառել, որ որոշ դասավորությունների պարագայում ՀԱԿ-ն իսկապես կարող է վերադառնալ իր դիրքերին: Դրա համար անհրաժեշտ է, որ այդ ուժի թեկնածուն ընտրություններում գրավի միայ ու միայն երկրորդ հորիզոնականը` հավաքելով առնվազն 20 տոկոս ձայն:

Ո՞ր դեպքերում է սա հնարավոր: Եթե ԲՀԿ-ն առաջադրի Վարդան Օսկանյանին, ապա ՀԱԿ-ը կարող է խաղի մեջ մտնել միայն Նիկոլ Փաշինյանով (Տեր-Պետրոսյանն, ըստ ամենայնի, չի համաձայնի խաղալ Օսկանյանի դեմ), և դրա «ռեպետիցիան» երևաց արդեն Օսկանյանի գործի խորհրդարանական քննարկումների ժամանակ: Իսկ եթե ԲՀԿ-ն որոշի առաջադրել կամ պաշտպանել Ռոբերտ Քոչարյանին, ապա ՀԱԿ-ի միակ աշխատող տարբերակ կմնա Լևոն Տեր-Պետրոսյանը: Վերջինս հավանաբար հենց այդ հաշվարկն էլ տանում է` հասնել նրան, որ Քոչարյանն առաջադրվի, և այդ փաստն օգտագործել որպես քաղաքական ռեսուրս ու կապիտալիզացնել իր` հնչեղությունը բավականին կորցրած անունը:

Ինչ վերաբերում է Գագիկ Ծառուկյանի թեկնածությանը, ապա նրա առաջադրման դեպքում ՀԱԿ-ը «հաղթող» թեկնածու չունենալու պատճառով, ստիպված կսատարի Գագիկ Ծառույանին` փորձելով դրա դիմաց փոխհատուցում ստանալ արդեն ԲՀԿ-ից:

Ասվածը հաշվի առնելով` կարևելի է ենթադրել, որ թե ՀԱԿ-ը, թե Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, նախագահական ընտրությունների առնչությամբ իրենց անելիքների մասով հայտարարություն կանեն բացառապես ԲՀԿ-ի որոշումն իմանալուց հետո:

ԲՀԿ-ի դեպքում իրավիճակը փոքր-ինչ բարդ է: Այստեղ, ինչպես և ՀԱԿ-ում, ըստ ամենայնի հասկանում են, որ առաջիկա ընտրություններում Սերժ Սարգսյանին գործնականում հաղթել չեն կարող, ուստի արդյունք կամ հաղթանակ պետք է փնտրեն այլ տեղում:

ԲՀԿ-ի ներկայացուցիչների վերջին շրջանի հարցազրույցներն ու հայտարարությունները վկայում են, որ այս կուսակցությունն իր օրակարգում մի հարց ունի` տիրանալ վարչապետի պաշտոնին կամ առնվազն` որոշիչ ձայն ունենալ այդ պաշտոնում նշանակում կատարելու հարցում: Ըստ ամենայնի, առաջիկա նախագահական ընտրություններին ԲՀԿ-ն կմասնակցի հենց այս արդյունքն ապահովելու նպատակով: Եվ եթե կուսակցության ներկայացուցիչը կարողանա 30-35 տոկոսի չափով ձայն հավաքել, գուցե համարի, որ հասել է արդյունքի, քանզի հետագա վերադասավորումների համար կուսակությունը հանդես կգա լուրջ էլեկտորատ ունեցող ուժի դիրքերից:

Իսկ ո՞վ կարող է ապահովել նման արդյունք: Որոշ գնահատականներով` դա հնարավոր է միայն Գագիկ Ծառուկյանի առաջադրման պարագայում: Իսկ ահա մնացած տարբերակներում գրեթե անհնար է: Որոշակի հնարավորություն կա նաև այն սցենարի դեպքում, եթե ԲՀԿ-ն սատարի Սերժ Սարգսյանին ու իր նպատակի շուրջ համաձայնության հասնի ընտրություններին նախորդող, այլ ոչ` հաջորդող շրջանում:

Կառաջադրվի՞ Ծառուկյանը, թե՞ ոչ: Ըստ էության, հիմա հենց այս հարցն է օրակարգում: Ըստ որում` ոչ այնքան հարցը քննարկվում է, որքան օղակը սեղմվում է Ծառուկյանի շուրջ` մի հատված նրան ուղղակի դրդում է ինքնառաջադրման, մի ուրիշ հատված էլ` զսպում է ու ուղղորդում մինչընտրական համաձայնությունների ուղի:

Կարելի է ասել, որ Ծառուկյանի հենց այս որոշումից է կախված խաղի հետագա ողջ ընթացքը: Համարձակվեմ կանխատեսել, որ նա չի առաջադրվի, և մյուսները ստիպված կլինեն գործի դնել այլընտրանքային տարբերակները:


P.s Panorama. am-ը հիշեցնում է, որ հեղինակի տեսակետը կարող է չհամընկնել խմբագրության կարծիքի  հետ