Խոսրով Հարությունյանն արձագանքում է իր հասցեին հնչած մեղադրանքներին
ԱԺ պատգամավոր Խոսրով Հարությունյանի անձի շուրջ վերջին օրերին տեղ գտած հրապարակային գնահատականների վերաբերյալ Panorama.am-ը մեկնաբանություններ խնդրեց նրանից: Ի պատասխան ԱԺ պատգամավորը պատրաստակամություն հայտնեց իր արձագանքը ներկայացնել գրավոր: Ստորև հրապարակում ենք Խոսրով Հարությունյանի կողմից խմբագրություն ուղղարկված տեքստը:
«Իսկ ի՞նչ կանեք ձեզ քննադատողների հետ, եթե գաք իշխանության:
Բոլորովին վերջերս մի քանի էլեկտրոնային լրատվամիջոցներ իրենց կայքերում համարյա թե միաժամանակ հրապարակեցին «հատվածներ» դեռևս 1989թ. ՀԽՍՀ գլխավոր դատախազ Վ. Նազարյանին իմ կողմից հասցեագրված մի նամակից, ներկայացնելով այն որպես «նամակ-դանոս» ղարաբաղյան շարժման ղեկավարների վրա:
Մեծ հաշվով կարելի էր քարոզչական այդ էժան հնարքին ուշադրություն չդարձնել, եթե չլիներ մի կարևոր հանգամանք` լրատվական այդ շանտաժը կազմակերպվել է ի պատասխան Վարդան Օսկանյանի և ԲՀԿ-ի հասցեին հնչեցրած իմ քննադատությանը: Ընդ որում այդ հրապարակումներում հեղինակները նույնիսկ չեն անդրադառնում իմ կողմից հնչեցրած քննադատությանը` ըստ էության: Մինչդեռ, ակնհայտ է քննադատությանը քո պատասխանում առավել համոզիչ լինելու համար հարկ է նախ փաստարկված «ջախջախիչ» պատասխան տալ հնչեցրած քննադատությանը (որում, ի դեպ, վիրավորական կամ արժանապատվությունը նսեմացնող որևէ միտք անգամ չի եղել) և ապացուցել այդ քննադատության սնանկ և անհիմն լինելը (իմ հարցադրումներին որևէ հոդաբախշ առարկություն առ այս պահը չի հնչել): Քաղաքակիրթ քաղաքական բանավեճը հենց այդպիսի վարքագիծ է ենթադրում:
Փոխարենը իմ օպոնենտները իրենց հասցեին հնչած քննադատությանը պատասխանում են անձնական վիրավորանքներով, վարկաբեկմամբ և շանտաժով: Եվ սա անում է այն թիմը, որը հանդես է գալիս որպես ժողովրդավարության, խոսքի ազատության և քաղաքական այլակարծության ու հանդուրժողականության «մոլեռանդ» ջատագով: Ակամայից մտածում ես, եթե այսօր դուք` լինելով ընդամենը այլընտրանք, մի թեթև քննադատությանը այդպես եք արձագանքում, իսկ ի՞նչ կանեք ձեզ քննադատողների հետ, եթե գաք իշխանության: Սա հռետորական հարցադրում չէ և լուրջ մտորելու տեղիք է տալիս: Այսքանը խնդրի քաղաքական կողմի առնչությամբ:
Կցանկանայի անդրադառնալ նաև ՀԽՍՀ գլխավոր դատախազին հասցեագրված իմ նամակին: Ցավոք, այս պահին այդ նամակը ես ձեռքիս տակ չունեմ և ավելի քան քսանամյա վաղեմության այդ փաստաթղթի բովանդակության մանրամասները դժվարանում եմ հիշել: Սակայն, հստակ կարող եմ ներկայացնել, թե ինչով էին պայմանավորված այդ նամակի առաջացման պատճառները:
Ես նամակը գրել եմ ՀԽՍՀ գլխավոր դատախազի խնդրանքին ի պատասխան` որպես Չարենցավանի քաղաքապետ (ի դեպ, ոչ մի նամակ իմ կողմից ուղղված ԽՍՀՄ գլխավոր դատախազին չի եղել, դա ինձ զրպարտողների երևակայության արգասիքն է): Հայտնի փաստ է, որ 1988-1990 թվականներին չարենցավանցիները ամենաակտիվ մասնակցությունն են ունեցել ղարաբաղյան շարժմանը և այդ պատճառով քաղաքը հանդիսանում էր քաղաքական փոթորկուն կենտրոններից մեկը: Չարենցավանը պարագաների բերումով դարձել էր նաև քաղաքական փորձարկումների մի յուրատեսակ լաբորատորիա, որտեղ ղարաբաղյան շարժման լիդերները փորձարկում էին քաղաքական իրենց պայքարի կազմակերպման և իրականացման ամենատարբեր մոդելներն ու մեխանիզմները: Դրանով էր բացատրվում այն, որ նրանք ավելի հաճախ էին այցելում Չարենցավան և անմիջականորեն կազմակերպում և մասնակցում քաղաքական միջոցառումներին` միտինգներին, ցույցերին, ժողովներին և այլն: Ես որպես քաղաքապետ ինձ պարտավորված էի զգում միտինգներում հնչեցվող և հանրային հետաքրքրություն ներկայացնող քաղաքական ամենատարբեր հարցադրումների վերաբերյալ հրապարակավ ներկայացնել իմ մոտեցումներն ու տեսակետները, որոնք շատ դեպքերում տարբերվում էին, իսկ առանձին դեպքերում նույնիսկ տրամագծորեն հակառակ էին շարժման լիդերների մոտեցումներից: Ես երբեք չեմ խուսափել քաղաքական բաց և հրապարակային բանավեճից, ելույթ եմ ունեցել Չարենցավանում ՀՀՇ-ի կազմակերպած բոլոր միտինգներում և շատ հաճախ քննադատել նրանց` ներկայացնելով իմ անհամաձայնությունը թե նրանց կողմից տնտեսությանը ներկայացվող պահանջներին (Նաիրիտի կամ ատոմակայանի փակում, Եղվարդի ջրամբարի շինարարության դադարեցում և այլն) և թե քաղաքական պայքարի նրանց որդեգրած մեթոդներին և ձևերին: Կոնկրետ օրինակներով ես փորձում էի նաև ապացուցել, որ թեպետ շարժման լիդերներն ու ակտիվիստները ներկայանում են որպես ժողովրդավարության, քաղաքական այլակարծության և հանդուրժողականության քաղաքակրթական արժեքների մոլեռանդ քարոզիչներ, հանրային կյանքում անօրինականությունների, կաշառակերության, հովանավորչության և անարդարությունների դեմ անհաշտ պայքար ծավալողներ, այդուհանդերձ իրականում նրանք այդ արժեքների հավատացյալ կրողները չեն և արժանի չեն հանրության վստահությանը: Ես համոզված պնդում էի, որ նրանց պայքարի նպատակը մեկն է`առաջնորդվելով որքան վատ այնքան լավ սկզբունքով ցանկացած միջոցով, այդ թվում ժողովրդին մոլորեցնելու գնով, հասնել իշխանության: Կրկնում եմ, իմ այս մոտեցումները ես միշտ արտահայտել եմ հրապարակավ` իրենց իսկ կողմից կազմակերպված միտինգներում կամ այլ հանրային միջոցառումներում: Այսինքն` իմ այս մոտեցումները շատ լավ հայտնի էին թե’ չարենցավանցիներին և թե’ շարժման ղեկավարներին: Ի դեպ հետագա տարիները ցույց տվեցին, որ իմ դատողություններում ես շատ չէի սխալվում:
Եվ քանի որ ես տեղական իշխանության այն քիչ ղեկավարներից էի, որոնք չէին խուսափում քաղաքական հրապարակային բանավեճերից և ունեին անմիջական մասնակցություն քաղաքական պրոցեսներում (այս մասին փաստում էին հենց իրենք` շարժման ղեկավարները, իսկ ցանկացողները կարող են տեղեկանալ նաև Չարենցավանցիներից), ապա գլխավոր դատախազ Վլադիմիր Նազարյանը դիմեց ինձ խնդրանքով ներկայացնել իմ վերլուծությունն ու մեկնաբանությունները Չարենցավանում քաղաքական իրավիճակի առանձնահատկությունների և դրանց ծնող պատճառների վերաբերյալ: Այսինքն գլխավոր դատախազին հասցեագրված այդ նամակը իրավիճակի համակարգված և սեղմ քաղաքական վերլուծությունն է, այլ ոչ թե ինչ որ «դանոս», ինչպես փորձում են վարկաբեկել ինձ իմ օպոնենտները: Եվ, հավանաբար, պատահական չէ, որ այդ նամակը վկայակոչող էլեկտրոնային լրատվամիջոցները հրապարակում են ընդամենը «հատվածներ» նրանից, այլ ոչ թե նամակի ողջ տեքստը: Ես չեմ կարծում, որ նրանք դա անում են, որովհետև մտահոգված են իմ քաղաքական վարկով, այլ հասկանում են, որ եթե հրապարակեն նամակի ողջ տեքստը, ապա ցանկացած ընթերցողի պարզ կդառնա, որ այդ վերլուծություններում համակարգված շարադրվում են մտքեր և փաստեր, որոնք հայտնի էին բոլորին և համապատասխանում էին իրականությանը և այդ վերլուծությունը իրավամբ որևէ մեկին վարկաբեկելու կամ առավել ևս զրպարտելու նպատակ չի հետապնդում:
Որպես քաղաքապետ ես գործել եմ հնարավորինս հրապարակավ, եղել եմ անկեղծ, մատչելի և ընկալելի թե’ իմ համաքաղաքացիների և թե’ իմ քաղաքական հակառակորդների համար: Թերևս դրանով պետք է բացատրել այն փաստը, որ 1990թ. ՀՀ Գերագույն Խորհրդի ընտրություններում ես տպավորիչ առավելությամբ հաղթանակ տարա Ղարաբաղ Կոմիտեի ամենահայտնի անդամներից մեկի` Համբարձում Գալստյանի նկատմամբ և ՀՀՇ-ն անգամ փորձ չարեց վիճարկել այդ ընտրության արդյունքների օրինականությունը:
Ավարտելով խոսքս հարկ եմ համարում նշել, որ Չարենցավանը իմ կյանքում դարձավ քաղաքական և քաղաքացիական կայացման լավագույն դպրոցը, որի համար ես երախտապարտ եմ նախ` Չարենցավանցիներին և ապա իմ քաղաքական օպոնենտներին:
Եվ մեկ, ոչ երկրոդական կարևորության, ինֆորմացիա` ի գիտություն ինձ հայրենասիրության դասեր տվող խունվեյբիններին: Իմ վերաբերմունքը շարժման ղեկավարների կամ որոշ ակտիվիստների նկատմամբ որևէ կերպ չի ազդել Ղարաբաղի ազգային ազատագրական շարժմանը հնարավորինս օժանդակելու իմ պատասխանատվության վրա: Ես երբեք հարկ չեմ համարել հրապարակավ խոսել այն մասին, թե ինչպես մենք Չարենցավանի գործարանների տնօրենների և շարժման մի շարք նվիրյալների, և առաջին հերթին ինժեներների և որակյալ բանվորների, ուժերով, ԿԳԲ-ի քթի տակ, վտանգելով մեզ, կազմակերպեցինք ավտոմատ ինքնաձիգերի առաջին արտադրությունը Հայաստանում: Զենքի արտադրությունը կազմակերպվեց իմ անմիջական պատասխանատվությամբ և ողջ ընթացքը ուղղակիորեն վերահսկվում էր իմ կողմից: Միայն այդպիսի երաշխիքներով կարելի էր կազմակերպել զենքի ընդհատակյա արտադրություն: Մեր ինքնաձիգերը հատուկ և խիստ գաղտնի ճանապարհներով հասցվում էին Շահումյանի շրջան` անձամբ Շահեն Մեղրյանին: Համոզված եմ, որ այդ փուլում չարենցավանցիները վտանգելով սեփական կյանքն ու ազատությունը իրենց համեստ մասնակցությունն ունեցան հազարավոր շահումյանցիների փրկության գործում: Այսօր էլ զենք արտադրող այդ տղաների մի մասը կա և իր համեստ կյանքով է ապրում` առանց որևէ մեկին հայրենասիրության դասեր տալու»:
ԱԺ պատգամավոր Խոսրով Հարությունյան
P.S. 1. Քաղաքական կուսակցության կայացած լինելը պայմանավորված է ոչ տվյալ կուսակցության անդամների մեծաքանակությամբ, ոչ էլ կուսակցության անդամների տպավորիչ ֆինանսական կարողություններով: Կուսակցության քաղաքական հասունությունը ունի մեկ չափանիշ` քաղաքական որակյալ որոշումներ մշակելու և կայացնելու հավաքական կարողություն և ունակություն: Ընդ որում այս պարագայի կարևորությունը ուղիղ համեմատական է հանրային կյանքում կուսակցության քաղաքական հավակնություններին և պահանջում է ներկուսակցական ժողովրդավարության ավանդույթների արմատավորում և անընդհատ կատարելագործում:
P.S. 2. Վարչապետի պաշտոնում իմ գործունեության վերաբերյալ որոշ անհիմն մեկնաբանությունների վերաբերյալ` հաջորդիվ:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արցախի կորուստը կապված է նաև այսօրվա իշխանությունների հետ. Կապանի համայնքապետ
