Ձեր վստահելի աղբյուրը

Նոյեմբերի 6-ին ԱՄՆ-ում ավարտվեց նախագահի, ինչպես նաև Կոնգրեսի անդամների՝ սենատորների ընտրությունները և նույն օրը երեկոյան (Երևանի ժամանակով նոյեմբերի 7-ի առավոտյան) աշխարհն արդեն իսկ իմացավ, որ Սպիտակ տան տանտերը չի փոխվելու. ամերիկացիների կամոք` Բարաք Օբաման կպաշտոնավարի ևս չորս տարի:

Ընտրական գործընթացը երկրում տևում է մի քանի ամիս: Ըստ որում, խոսքը ոչ միայն փրայմերիզի մասին է: Որոշ նահանգներում քվեարկությունն անգամ տևում է վեց շաբաթ: Բուն ընտրությունների օրը նշանակալից է այնքանով, որ կուսակցություններն իրենց համախոհներին մոբիլիզացնելու վերջին շանսն են ստանում, և այդ օրը ամփոփվում ու նաև հրապարակվում են արդյունքները:

Ընտրությունների ընթացքին հետևելու համար նոյեմբերի 6-ին այցելեցինք ԱՄՆ Նևադա նահանգի Ռենո քաղաք: Հասցեն պատահական չէր ընտրված: Բոլոր կանխատեսումներով Նևադան այս ընտրություններում «ճակատային» էր, կամ «տատանվող»: Իսկ բուն Նևադայում ճակատային էր Վաշո կոմսությունն ընդգրկող ընտրատարածքը, որտեղ էլ գտնվում է Ռենո քաղաքը (հայտնի է, որ Լաս Վեգասն ընդգրկող տարածքը քվեարկում է դեմոկրատների օգտին, իսկ գյուղաբնակ շրջանները, որոնց այստեղ անվանում են կովբոյական՝ հանրապետականներին):

«Ճակատային» նահանգն ընտրությունների ժամանակ բավականին մեծ ուշադրություն է հրավիրում, հատկապես մրցակից ուժերի ընտրարշավը սպասարկողների կողմից: Դրանում մենք համոզվեցինք՝ այցելելով Բարաք Օբամայի և Միթ Ռոմնիի շտաբները: Երկուսում էլ բավականին մեծ թիվ էին կազմում Կալիֆորնիայից ժամանած կամավորները: Վերջիններիս հիմնական անելիքն ընտրողների հետ կապնվելն ու հիշեցնելն է, որ անհրաժեշտ է քվեարկել: Մեխանիզմը հետևյալն է՝ ընտրատեղամասերից վստահված անձինք կամ դիտորդները տեղեկություններ են հաղորդում շտաբին ընտրողների մասնակցության վերաբերյալ, իսկ քանի որ ընտրողների ցուցակը նախապես հայտնի է և հայտնի են, թե ովքեր են պոտենցիալ համակիրները, կամավորները զանգեր են կատարում իրենց պոտենցիալ ընտրողներին և հորդորում գնալ քվեարկության: Մեզ բացատրեցին, որ չի արգելվում անգամ համակիրներին ընտրատեղամաս տեղափոխելը:

Կամավորներից բացի ընտրական շտաբներում մշտապես հերթապահում են իրավաբանները: Միթ Ռոմնիի շտաբի ղեկավարը պատմեց, որ կոմսության տարածքում գտնվող 180 ընտրատեղամասերը սպասարկելու համար իրենք մոտ 100 իրավաբան են մոբիլիզացրել: Վերջիններիս պարտականությունների մեջ է մտնում տեղամասերից եկած ահազանգերին իրավական գնահատական տալն ու անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան ընթացակարգի մեկնարկ տալը:
Ինչ վերաբերում է բուն քվեարկությանը, ապա գործընթացին հետևելու համար այցելեցինք Ռենոյի դպրոցներից մեկում տեղակայված տեղամաս: Տեղամասի հանձնաժողովի նախագահ Լուիզ Լեֆեբրը բավականին ջերմ ընդունելությունից հետո օտարերկրյա հյուրերի համար ցուցադրական քվեարկություն կատարեց՝ մանրամասն բացատրելով ողջ ընթացակարգը: Արդյունքում պարզվեց, որ քվեարկություն կատարելու համար անձը հաստատող փաստաթուղթ չի պահանջվում, բավական է նշել միայն անունը և մի քանի անձնական տվյալ՝ օրինակ գրանցման հասցեն: Այնուհետև պետք է ստանալ համապատասխան պլաստիկ քարտը և դրա միջոցով էլեկտրոնային քվեարկություն կատարել:

Տեղամասում հանձնաժողովի անդամներից բացի հերթապահում էին նաև երկուական դիտորդներ յուրաքանչյուր թեկնածուի շտաբից: Նրանք մերթընդմերթ դուրս ու ներս էին անում և ստուգում, որպեսզի հակառակորդի կողմնակիցները տեղամասի շրջակայքում քարոզչություն չանեն: Ամերիկյան օրենքներով ընտրական քարոզչությունը չի դադարում ընդհուպ մինչև տեղամասերի փակվելը: Միակ արգելքն այն է, որ չի կարելի քարոզչություն իրականացնել տեղամասից 100 ոտնաչափ շառավղով տարածքի վրա:

Դիտորդների կամ վստահված անձանց հետ զրույցից պարզվեց, որ մեր այցելած տեղամասում ողջ օրվա ընթացքում որևէ խախտում չի արձանագրվել և ամեն ինչ հարթ է: Ընտրողների հոսքն էլ բավականին նոսր էր. տեղամասում մեր գտնվելու ընթացքում քվեարկեցին ընդամենը 5-6 հոգի: Տիկին Լեֆեբրը պարզաբանեց, որ նման պասիվությունը պատահական չէ, տարածքի ընտրողների շուրջ 60 տոկոսն արդեն իսկ քվեարկել է մինչև նոյեմբերի 6-ը:

Ինչ վերաբերում է խախտումներին, ապա դրանք ամերիկյան պրակտիկայում հազվադեպ երևույթ են, սակայն պատահում են: Մեր հարցումներին ի պատասխան հնչած պարզաբանումներից հասկացանք, որ ԱՄՆ-ում էլ զերծ չեն ընտրակաշառք տալու, այլոց՝ հատկապես մահացած անձանց փոխարեն քվեարկելու երևույթները: Բայց դրանք այնքան քիչ են, որ որևէ էական ազդեցություն չունեն ընտրությունների արդյունքների վրա: Արդյունքներն այստեղ ոչ ոք կասկածի տակ չի դնում:

Եվ անգամ այս տարի, երբ բոլորն ընտրարշավը որակում էին կոպիտ ու անզիջում, ավանդույթի համաձայն՝ դեռ պաշտոնական արդյունքները չամփոփած Միթ Ռոմնին զանգահարել և շնորհավորել էր իր մրցակցին: Այս մասին մենք իմացանք հենց Միթ Ռոմնիի ելույթից, որն ունկնդրեցինք Ռենոյի հանրապետականների խնջույքի՝ փարթիի ժամանակ: Իսկ ահա Օբամայի հաղթական ճառը լսեցինք դեմոկրատների վիկտորի-փարթիի ընթացքում:

Ամերիկյան ընտրությունները յուրօրինակ տոն են հիշեցնում: Անկախ ընտրությունների արդյունքից, գործընթացի մասնակցիները պատրաստվում են ամփոփել անցած ճանապարհը և, ինչու չէ, նաև զվարճանալ: Դեռ կեսօրին, երբ ամեն ինչ լարված էր թվում, թե դեմոկրատների և թե հանրապետականների շտաբների ղեկավարները մեզ հրավիրեցին իրենց փարթիին՝ կիսելու իրենց ուրախությունը կամ տխրությունը: Եվ օգտվելով առիթից՝ մենք մասնակցեցինք այդ յուրօրինակ տոնակատարությանը:

Պետք է նշել, որ չնայած Ռոմնիի պարտությանը, հանրապետականների խնջույքը տխուր չէր: Ճիշտ է, հիասթափության որոշակի մթնոլորտ առկա էր, սակայն մարդիկ ուրախ էին մի կողմից սենատորների ու կոնգրեսմենների ընտրություններում ունեցած հաջողությունների համար, իսկ մյուս կողմից՝ ամիսներ տևած ընտրարշավի ավարտման կապակցությամբ: Իսկ ահա դեմոկրատների դեպքում հավաքույթը հարյուր տոկոսանոց տոնի էր վերածվել:

Ճիշտ մի քանի ժամ անց, երբ անցել էր էյֆորիկ տրամադրությունը և հիասթափություն էր, ոչ միայն լրատվամիջոցները, այլև շարքային ամերիկացիներն էին  վերլուծում գլխներով անցածը` դեմոկրատ նախագահը մնում է իր պաշտոնին, Սենատում դեմոկրատների մեծամասնություն է, Ներկայացուցիչների պալատում՝ հանրապետականների: Այսինքն՝ ընտրություններից առաջ եղած ստատուս-քվոն պահպանվեց:

«6 միլիարդ դոլար ծախսվեց ընտրությունների համար, ու ոչինչ չփոխվեց երկրում»,- դժգոհում էին մեր զրուցակից ամերիկացիներն ու նշում, որ այդ գումարներով կարելի էր հազարավոր երիտասարդների կրթության ու հազարավոր հիվանդների առողջության հարցերը հոգալ: