Անի. Թուրքերը «բողոքում» են ... հայերը «մեղավոր» չեն
Շիրակի մարզի Անի տարածաշրջանի տնտեսության զարգացած hիմնական ճյուղերից է ոչ մետաղական հանքային նյութերի (պեմզա) արդյունահանումը: Հասկանալի է, որ տարածքը հարուստ է այդ հանքանյութով, ինչը հանելու համար իրականացվում են պայթեցումներ: Արդեն տարիներ շարունակ թուրքակական տուրիստական ընկերությունները Անի այցելած հայ զբոսաշրջիկներին «բողոքում» են, թուրքական լրատվամիջոցներում պարբերաբար տեղեկատվություն է հայտնում, թե Ախուրյանի ՀՀ ափամերձ տարածքում իրականացվող քարհանքերի պայթեցումները վնաս են հասցնում Անիի պատմամշակութային հուշարձաններին:
Անի-Պեմզա գյուղապետ Հարություն Թառլանյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ Անիի հուշարձաններին մոտ գտնվող հանքերում պայթեցումներ չեն իրականացվում, այնտեղ միայն տեխնիկա է աշխատում: «Պայթեցումներ լինում են Անիից 5 կիլոմետր հեռավորության վրա և թույլ են, վնաս չեն կարող հասցնել հուշարձաններին: Կառավարությունն էլ թույլ չէր կտար, որ վնասեին, բացի այդ անվտանգության հարցեր էլ կան»,- ասաց գյուղապետը:
Թեև Անին այժմ Հայաստանի տարածքում չի գտնվում, բայց այնտեղ դարեր շարունակ կանգուն, արդեն կիսականգուն պատմամշակութային հուշարձանները հայկական են, որոնք այսօր այնքան էլ բարվոք վիճակում չեն գտնվում: Թուրքական կառավարությունը որոշակի քայլեր ձեռնարկում է հուշարձանների վերականգնման համար, նույնիսկ Անին ընդգրկել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մշակութային հուշարձանների ցանկում ներգրավելու նախնական ցուցակում: Պարզից էլ պարզ է, որ Թուրքիան նման քայլի գնում է ոչ թե այն պատճառով, որ անհանգստացած է հայկական հուշարձանների հետագա ճակատագրով կամ հետաքրքրված հայկական մշակութային ժառանգությամբ, այլ իր շահերից ելնելով, իր քաղաքական նպատակներին ծառայեցնելով, բայց, իհարկե, հայկական կողմն էլ պետք է իր շահագրգռվածությունն ունենա դրանց պահպանման հարցում:
Փորձեցինք ՀՀ մշակույթի նախարարությունից պարզել, թե իրոք, այն լուրերը, թե Անիի տարածքում տեղի ունեցող պայթեցումները վնաս են հասցնում հայկական հուշարձաններին, համապատասխանում են իրականությանը և իրենք որևէ տեղեկություն ունե՞ն այդ մասին: Մեզ պատասխանեցին, որ քարհանքերը գտնվում են Հայաստան-Թուրքիա սահմանամերձ գոտում, շուրջ 2 կմ սահմանային ուղեկալից ներս մասում՝ ռուսական սահմանապահների վերահսկողության ներքո, ինչի պատճառով հիշյալ տարածքում հանքարդյունաբերական աշխատանքների իրականացման նկատմամբ հսկողությունը նախարարության մասնագետների կողմից գրեթե հնարավոր չէ կատարել: Միաժամանակ տեղեկացնում են, որ նախարարությունը 2001-2004 թթ. քարհանքերում կատարվող պայթեցումների վերաբերյալ տեղեկույթ ստանալուց հետո պահանջել է դադարեցնել դրանք, քանի որ ցանկացած ցնցում կարող է ինչ-որ չափով վնասել Անիի հուշարձաններին: Նախարարությունից նաև հայտնեցին, որ իրենք պայթեցումների վերաբերյալ տեղեկույթի ներկայում չեն տիրապետում, սակայն դրանց մասին հավաստի տեղեկություններ ստանալուց հետո սահմանված կարգով միջոցներ կձեռնարկեն դրանք դադարեցնելու ուղղությամբ:
ՀՀ պաշտպանության նախարարությունից էլ փորձեցինք պարզել, թե այդ տարածքում բացի քարհանքերի պայթեցումներից հնարավո՞ր է իրականացվում են ռազմական բնույթի պայթեցումներ: «Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերը երբեք Ախուրյան գետի հայաստանյան հատվածի ափամերձ տարածքում զորավարժություններ չեն անցկացրել: Թուրքիայի տարածքում գտնվող Անի քաղաքին ամենամոտ ՀՀ զինված ուժերի զորավարժարանը, դա` Արմավիրի մարզում գտնվող «Մարշալ Բաղրամյանի» անվան զորավարժարանն է, որտեղ իրականացվող ուսումնական պայթյունները անհնար է վնասակար ազդեցություն ունենան Անիի պատմամշակութային հուշարձաններին»,- նշված է ՊՆ պարզաբանման մեջ:
Ինչևէ: Հայաստանի երբեմնի հազար ու մի եկեղեցի ունեցող Անի մայրաքաղաքն այսօր պատմական տարբեր իրադարձություններից հետո Հայաստանի տարածքում չէ: Բայց հայկական հուշարձանների առկայությունը երբեք չի կարող կասկածի տակ դնել, որ այն եղել է հայկական հող: Այդ փաստը նույնիսկ թուրքերը չեն կարողանում ժխտել: Դեռևս... քանի կանգուն են հուշարձանները: Բայց եթե, իրոք, հայկական կողմից իրականացվող քարհանքերի պայթեցումները վնասում են հայկական հուշարձաններին ու այդ փաստը պարբերաբար շրջանառության մեջ են դնում հենց թուրքերը, նրանց ձեռքին կարող է խաղաթուղթ, նույնիսկ հաղթաթուղթ դառնալ: Մի՞թե «Թշնամին տնից է լինում» ասացվածքը հենց մեր մասին է:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Եթե Ադրբեջանը վստահ է, ինչո՞ւ է դատական գործընթացները դադարեցնելու մասին գաղափար առաջ քաշում
