Գողություն անող աղջիկը, «տփող» երեխան ու տնից փախչող տղան. Ինչ պայմաններում են ապրում այս երեխաները
12-ամյա Կարինեի մոր սիրտն այժմ հանգիստ է. աղջիկն այլևս մանր-մունր գողություններ չի անում: Տիկին Աննայի ընտանիքը Շամշադինից է տեղափոխվել Աբովյան, ապրում են վարձով, ամուսինն աշխատում է, իսկ ինքը տանը երեք երեխա է պահում: Նրա փոքրիկ դուստրը` Կարինեն, փոքրուց սովորություն է ունեցել կոնֆետներ վերցնել տարբեր տեղերից, դպրոցից գրիչ-մատիտ բերել տուն, իսկ երբ արդեն մի քիչ մեծացել է, սկսել է գումար փախցնել: «Խոսում էի հետը, ասում էր` մամ ես չեմ ուզում էդպես անեմ, իմ կամքից անկախ է ստացվում: Երկար մտածում էի` ինչ անեմ, անգամ ծեծում էի երեխուն, իմացա էս կենտրոնի տեղը ու էկանք, հոգեբաններն սկսեցին աշխատել հետը ու հիմա հանգիստ եմ, էլ ըտենց բաներ չի անում», -հոգսերն է պատմում 37-ամյա կինը:
Կենտրոնը խորհրդային ժամանակներից ժառանգություն մնացած Աբովյանի «Պիոներ պալատի» հսկայական, մութ շենքի լուսավոր փոքր սենյակում գործող Երեխաների աջակցության կենտրոնն է: Գործադիր տնօրեն Միրա Անտոնյանը սոցիալական աշխատողների ու հոգեբանների մի թիմ է հավաքել, ովքեր աշխատում են դժվար դաստիարակվող, անկառավարելի վարք ու այլ խնդիրներ ունեցող երեխաների հետ:
Կարինեի հետ աշխատել է թիմի ղեկավար Ալլա Սարգսյանը և ասում է, որ խնդիրը բարդ է եղել, բայց լուծել են: «Մենք այժմ անմիջական կապ ունենք դպրոցի հետ և եթե որևէ խնդիր տեսնում են, մեզ ասում են», -նշում է տիկին Ալլան:
Կարինեի մայրը վախով է մեզ հետ խոսում, խնդրում է չհրապարակել իրենց իսկական անունները, որովհետև ամուսինը դստեր վատ սովորության մասին չգիտե: «Էս կենտրոն էլ որ էրեխեն գալիս ա, ամուսինս չգիտի, թե չէ, որ իմանա, մեզ կսպանի: Էդ վախից էնքան էի ծեծում էրեխուն, էնքա~ն. բա աղջիկ երեխա յա, ով էլ լիներ իմ տեղը կծեծեր», -պատմում է կինը:
Բարձրահասակ, ժպտերես ու ակտիվ շփվող 15-ամյա Անդրեյը դպրոց չի գնում, մեր զրույցի ընթացքում անհանգիստ շարժումներ էր անում, ասում էր` անհամբեր է, ուզում է տուն գնա «ցախը ջարդի»: «Լիքը գործ ունեմ` տունը փետ պըտի ջարդեմ, կեսը ջարդել եմ, մնում ա կեսը», -ասում է երեխան: Բացի «ցախ ջարդելուց», երեխաներին է «տփել» և հերթական ծեծուջարդի ժամանակ ոստիկանները նրան տեղափոխել են երեխաների աջակցության կենտրոն: «Հավես չկար, հա կռիվների մեջ էի: Տղերքին տփում էի, խելոք չէին պահում», -պատմում է երեխան ու խոստանում, որ բանակ գնա չի «տփելու»: «Չէ, ես ընդե չեմ տփի, գնամ, բարով-խերով ծառայեմ ընձի մի սերժանտի կոչում էլ տան հերիք ա», -ասում է Անդրեյը: Նրա հետ էլ են կենտրոնի հոգեբաններն աշխատել, ասում է` ուղղվել է, հասկացել է, որ մարդուն «տփել» պետք չի:
38-ամյա Շողիկ Հովհաննիսյանը ժամանակից շուտ է ծերացել. երկար սև մազերի մեջ փունջ-փունջ սպիտակներ են հայտնվել, իսկ աչքերի տակ ու ճակատին` կնճիռներ: Սոցիալական դժվար կյանքն ու առօրյա հոգսերն իրենց գործն արել են: Նա ապրում է միայնակ` 15-ամյա դստեր ու 13-ամյա որդու հետ: Այս ընտանիքի ամսեկան եկամուտը կազմում է 55 հազար դրամ, ապրում են պետության տրամադրած նպաստի ու մահացած ամուսնու թոշակի հույսին: Տիկին Շողիկը չի աշխատում, ասում է, որ աշխատի պետությունը կկտրի նպաստը: Տարին մեկ անգամ էլ Նոր տարվա տոներին ընդառաջ «Բարգավաճը տոպրակներ ա բաժանում, մեզ էլ ա տալիս»:
Երեխաների աջակցման կենտրոն են հաճախում նրա երկու երեխաները ու զբաղմունք գտել են` աղջիկը սեղանի ձևավորում է սովորել, տղան լողի է գնում: «Դասերից հետո գալիս են մասնակցում խմբակային աշխատանքների, շատ բաներով են օգնում, ինչով չեմ հասցնում: Հագուստ էլ են տալիս, առաջ են քցում գործս, թե չէ ես մենակ չէի հասցնի», -ասում է հոգսերի տակ կքած կինը:
15-ամյա Սևակի մայրն էլ, թեպետ երիտասարդ է` 37 տարեկան, բայց դեմքին կնճիռներ են, մազերն սպիտակած: Տիկին Լենայի հոգսերը շատ են` ծեծող ամուսինը, հոխորտացող սկեսուրը և այդ ամենի հետևանքով տնից պարբերաբար փախչող որդին: Սևոն մոր հետ այս ընտանիք է եկել հինգ տարեկանում, նորմալ մեծացել է, ունեցել երկու եղբայր, սակայն դեռահասության մի փուլում Սևոյին անտանելի են եղել մոր, տատու և խորթ հոր վեճերը ու նա սկսել է տնից փախչել: Աբովյանի ոստիկանության անչափահասների բաժնի աշխատակիցների կողմից տեղափոխվել է կենտրոն, որտեղ մասնագետները խոսել են և երեխայի, և մոր և հոր հետ: Այժմ Սևոն տնից չի փախնում, փոխարենը մոր նկատմամբ և հոգեբանական և ֆիզիկական բռնությունը այդ ընտանիքում շարունակվում է:
«Իրավունք չունեմ մեկի հետ կանգնեմ, շփվեմ, պտի տնից դուրս չգամ կամ իրանց ուղարկածով գնամ խանութ ու հետ գամ: Չորս պատի մեջ պտի պարտադիր ըլնեմ», -խնդիրն է ասում տիկին Լենան և միևնույն ժամանակ ուրախությկամբ նշում, որ իր որդին էլ տնից չի փախչում: Երեխան գտել է իր զբաղմունքը. Կենտրոնի աջակցությամբ խոհարարության դասեր է սովորում, երազանք էլ ունի` ստեղծել սեփական «օբյեկտը»:
Տիկին Ալլան, որն աշխատել է Սևոյի հետ, ասում է, որ երեխան մի կարճ ժամանակահատված չհասկացվածության խնդիր է ունեցել: «Տանը անհաշտություն է եղել, հիմա հարթվել է: Պատկերացրեք, որ երեխան դպրոցից բացակայել է, դասղեկն ասել է, որ նրա ծնողին կասի և դա էլ պատճառ է դարձել, որ նա դպրոցից փախչի վախենալով, որ դա ծեծկռտուքի պատճառ կլինի: Մենք սկսեցինք իր հետ աշխատել, իր մոտ շատ-շատ արժեքներ փոխվեցին: Տանում էինք սոցիալական տարբեր միջոցառումների, և նա արդեն սկսեց տեսնել, թե իրենից այն կողմ ինչ է կատարվում», -ասում է Ալլա Սարգսյանը:
Երեխաների աջակցման կենտրոնը 2011 թվականից ֆինանսավորվում է Եվրոպական Միության օգնությամբ և դա շարունակվելու է մինչև 2013 թվականի վերջը: Այս պահին կենտրոնի հարկի տակ 35 երեխա է «վերադաստիարակվում»: Ոստիկանության ծառայողները անչափահասներին հիմնականում այստեղ են բերում ծեծկռտուքի, գողության, մուրացկանության համար: «Մենք երեխային հնարավորություն ենք տալիս վերանայել սեփական վարքագիծը: Եթե երխան վատ արարք է արել, նշանակում է, որ նրա մոտ ինչ-որ բան այն չէ, և մենք փորձում ենք հասկանալ խնդիրը և օգնել նրանց»,-իրենց առաքելությունն է ներկայացնում Կենտրոնի գործադիր տնօրեն Միրա Անտոնյանը:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Եթե Ադրբեջանը վստահ է, ինչո՞ւ է դատական գործընթացները դադարեցնելու մասին գաղափար առաջ քաշում
