Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՄԱԿ-ի ՁԻԱՀ-ի ծրագրի հաշվետվություն 2012 թ. գլոբալ հաշվետվությունից և Եվրոպայում ՄԻԱՎ վարակի հսկողության 2011թ.-ի հաշվետվությունից ներկայացնում ենք թվեր հիվանդության վերաբերյալ: Դրանք տրամադրել է առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության երևանյան գրասենյակը:

Մինչ այլ երկրների թվերին անցնելը, նշենք,որ Հայաստանի Հանրապետությունում մարդու իմունային անբավարարության վիրուսով վարակվածության դեպքերի արձանագրումը սկսվել է 1988 թվականից: 1988թ. մինչև 2012թ. նոյեմբերի 30-ը Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցվել է ՄԻԱՎ վարակի 1359 դեպք ՀՀ քաղաքացիների շրջանում, որոնցից 206-ը` 2012թ-ի 11 ամիսների ընթացքում, ինչը առավելագույնն է բոլոր նախորդ տարիների համեմատ: ՄԻԱՎ վարակով հիվանդների ընդհանուր կազմում գերակշռում են արական սեռի ներկայացուցիչները` 954 մարդ (70,2%), իգական սեռի ներկայացուցիչների մոտ արձանագրվել է վարակի 405 դեպք (29,8%): ՄԻԱՎ վարակի 26 դեպք (1,9%) է արձանագրվել երեխաների մոտ:

ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով ապրող մարդկանց թիվն ըստ գանահատումների (2011թ.-ի վերջի դրությամբ)
• 2011 թ. ավարտին ամբողջ աշխարհում ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով ապրող մարդկանց թիվը կազմել է մոտ 34 միլիոն (ըստ գնահատումների, այն տատանվում է 31 400 000-ից 35 900 000-ի սահմաններում):
• Եվրոպայում ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով ապրող անձանց թիվն, ըստ գնահատումների, կազմել է մոտ 2 300 000:
• Արևմտյան և Կենտրոնական Եվրոպայում ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով ապրող մարդկանց թիվն, ըստ գնահատումների, աճել է և 2011թ.-ին կազմել է մոտ 900 000 (830 000-ից մինչև 1.0 միլիոն)` 2001 թ. 640 000-ի (590 000-ից մինչև 710 000) դիմաց:
• Արևելյան Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով ապրող անձանց թիվն, ըստ գնահատումների, նույնպես ավելացել է: 2011թ.-ին այն կազմել է մոտ 1.4 միլիոն (1.1–1.8 միլիոն)` 2001թ.-ի 970 000-ի (760 000-ից մինչև 1.2 միլիոն) դիմաց:

2011 թ. ՄԻԱՎ վարակի նոր դեպքերի թիվն ըստ գնահատումների
• Ըստ գնահատումների, 2011 թ. ամբողջ աշխարհում ՄԻԱՎ-ով վարակվել է մոտ 2.5 միլիոն մարդ (առաջնակի դեպքերի թիվը տատանվել է 2 200 000-ից 2 800 000-ի սահմաններում): 2001 թ. համեմատ այս ցուցանիշը 20%-ով նվազել է:
• Արևմտյան և Կենտրոնական Եվրոպայում, ըստ գնահատումների, 2011թ.-ին ՄԻԱՎ-ի առաջնակի վարակի դեպքերի թիվը կազմել է մոտ 30 000 [21 000-ից մինչև 40 000]` 2001թ.-ի 29 000 դեպքի (26 000-ից մինչև 34 000) դիմաց:
• Արևելյան Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում 2011թ.-ին ՄԻԱՎ-ով վարակվել է մոտ 140 000 մարդ (ըստ գնահատումների, այդ թիվը տատանվել է 91 000-ից 210 000-ի սահմաններում)` 2001 թ. 130 000-ի (99 000-ից մինչև 170 000) դիմաց:
• ՄԻԱՎ վարակի առաջնակի դեպքերի թիվն Արևելյան Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում սկսել է աճել 2000-ականների վերջից` նախորդ մի քանի տարիների ընթացքում համեմատաբար կայուն մակարդակի վրա պահպանվելուց հետո:

2011 թ. ՄԻԱՎ վարակի ախտորոշված և հաշվառված նոր դեպքերի թիվը Եվրոպայում
• Եվրոպայում ՄԻԱՎ վարակի ոչ բոլոր դեպքերն են ախտորոշվում, ինչը կապված է ՄԻԱՎ-ի ախտորոշիչ հետազոտությունների և խորհրդատվության ծառայությունների հասանելիության և դիմելիության ցածր մակարդակի հետ` հատկապես վարակվելու և վարակը փոխանցելու առումով առավել բարձր ռիսկի ենթարկվող բնակչության շրջանում: Այդ իսկ պատճառով, ՄԻԱՎ-ի ախտորոշված և համաճարակաբանական հսկողության համակարգերում գրանցված դեպքերի թիվը տարբերվում է, երբեմն էապես, վարակի դեպքերի` գանահտումների վրա հիմնված թվից:

• 2011 թ. ԱՀԿ Եվրոպական տարածաշրջանի 53 պետություններից 50-ի կողմից ԱՀԿ/ԵՎՐՈ-ին և ԵՀՎԿԿ-ին հաղորդվել է ՄԻԱՎ վարակի նոր ախտորոշված 53 974 դեպքի մասին (տվյալներ չեն տրամադրվել Մոնակոյի, Ռուսաստանի Դաշնության և Ուզբեկիստանի կողմից, ինչպես նաև Լիխտենշտեյնի կողմից, որը ԱՀԿ Եվրոպական տարածաշրջանի անդամ-պետություն չի հանդիսանում): Ռուսաստանի Դաշնության Վիճակագրության դաշնային գործակալության տվյալների բազայում 2011 թ. ՄԻԱՎ-ի 67 317 նոր դեպք է գրանցվել:
• Արևելյան Եվրոպայի պետությունները հաղորդել են վարակի նոր դեպքերի 46%-ը, Արևմտյան Եվրոպայի երկրները` 49%-ը, իսկ Կենտրոնական Եվրոպայի պետությունները` 6%-ը : Հիվանդացության ցուցանիշն առավել բարձր է արևելյան հատվածում (22.4 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով), քան արևմտյան (6.5 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով) և կենտրոնական (1.6 դեպք 100 000-ի հաշվով) շրջաններում: Ինչևէ, Ռուսաստանի Դաշնությունում գրանցված 67 317 նոր դեպքերը հաշվի առնելու պարագայում, նոր դեպքերի տոկոսն ավելի բարձր է արևեյան, քան արևմտյան հատվածում:
• Ամենաբարձր ցուցանիշներն են գրանցվել Ուկրաինայում (38.0 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով), Էստոնիայում (27.3 դեպք 100 000-ի հաշվով), Սան Մարինոյում (25.6 դեպք 100 000-ի հաշվով) և Մոլդովայի Հանրապետությունում (20.3 դեպք 100 000-ի հաշվով):
• 2011 թ. Եվրոպական Միության և Եվրոպական տնտեսական գոտու (ԵՄ/ԵՏԳ) պետությունների կողմից հաղորդվել է ՄԻԱՎ վարակի նոր ախտորոշված 28 038 դեպքի մասին (բացակայում են Մոնակոյի և Լիխտենշտեյնի տվյալները):

• Այս խմբում հիվանդացության առավել բարձր մակարդակը գրանցվել է Էստոնիայում (27.3 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով), Լատվիայում (13.4 դեպք 100 000-ի հաշվով), Բելգիայում (10.7 դեպք 100 000-ի հաշվով) և Միացյալ Թագավորությունում (10.0 դեպք 100 000-ի հաշվով):
• 2004–2011 թթ. ընթացքում ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի հսկողության տվյալները մշտապես ներկայացրած 50 պետություններում (նշված ժամանակամիջոցի որոշ տարիների տվյալները չեն տրամադրվել Մոնակոյի, Ռուսաստանի Դաշնության և Ուզբեկիստանի կողմից) 100 000 բնակչի հաշվով ՄԻԱՎ վարակի նոր ախտորոշված դեպքերի թիվը աճել է 16%-ով, և 2011 թ. կազմել է 7.6 դեպք` 2004 թ. 6.6 դեպքի դիմաց:

• Թեև վարակի փոխանցման հիմնական ուղիները աշխարհագրական տարբեր շրջաններում տարբեր են, այնուամենայնիվ, Եվրոպական բոլոր պետություններում ՄԻԱՎ-ի ռիսկն անհամեմատ ավելի մեծ է սոցիալական ցածր կարգավիճակ ունեցող բնակչության խմբերի (օրինակ` ներգաղթյալների), ինչպես նաև այն անձանց շրջանում, ում վարքը հասարակության կողմից դատապարտելի (օրինակ` արվամոլները) կամ օրինախախտ (օրինակ` ներերակային թմրադեղեր օգտագործողները) է համարվում:
• Արևելյան Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում 2011 թ. ՄԻԱՎ-ի վարակի նոր դեպքերի 37.6%-ը գրանցվել է ներերակային թմրադեղեր օգտագործողների շրջանում, մինչդեռ հետերոսեքսուալ ճանապարհով փոխանցվել է հիվանդության նոր դեպքերի 56.7%-ը:
• Վերջին տարիներին Եվրոպական տարածաշրջանի արևելյան հատվածում հետերոսեքսուալ ճանապարհով ՄԻԱՎ-ի փոխանցման դեպքերի տոկոսի աճ է նկատվում, ինչը, հավանաբար, ներերակային թմրադեղեր օգտագործող անձանց կողմից վարակը սեռական ճանապարհով փոխանցելու հետևանքն է:
• Արևելյան Եվրոպայում փոքր է արվամոլների շրջանում գրանցված դեպքերի թիվը, և, ամենայն հավանականությամբ, դրանց մեծ մասը չի հայտնաբերվում և չի գրանցվում:
• Եվրոպական տարածաշրջանի արևմտյան հատվածում համաճարակը հիմնականում կենտրոնացած է արվամոլների (2011 թ. գրանցված նոր դեպքերի 40.1%), ինչպես նաև ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի ընդհանուր համաճարակ ունեցող երկրներից ներգաղթաց անձանց շրջանում (հետերոսեքսուալ ճանապարհով փոխանցված վարակի դեպքերի ավելի, քան մեկ երրորդը):

ՁԻԱՀ-ի և դրա հետևանքով առաջացած մահվան դեպքերի թիվն ըստ գնահատումների
• Ամբողջ աշխարհում կրճատվում է ՁԻԱՀ-ի հետևանքով առաջացած մահվան դեպքերի թիվը: Այսպես, 2005 թ. ՁԻԱՀ-ից մոտ 2.3 միլիոն մարդ է մահացել (այս թիվն, ըստ գնահատումների, տատանվում է 2 100 000-ից 2 600 000-ի սահմաններում), իսկ 2011 թ. ՁԻԱՀ-ի հետ կապված մահերի թիվը, գնահատումների համաձայն, կազմել է մոտ 1.7 միլիոն (1 500 000-ից մինչև 1 900 000), ինչը նախորդ ցուցանիշից 24%-ով պակաս է:
• Արևմտյան և Կենտրոնական Եվրոպայում ՁԻԱՀ-ից մահացած երեխաների և մեծահասակների թիվն, ըստ գնահատումների, 2011 թ. կազմել է մոտ 7 000 (6 100-ից մինչև 7 500)` 2005 թ. 7 800-ի (7 600-ից մինչև 9 000) դիմաց:
• Արևելյան Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում ՁԻԱՀ-ի հետևանքով առաջացած մահվան դեպքերի թիվն, ըստ գնահատումների, աճել է 21%-ով և 2011 թ. կազմել է մոտ 92 000 (63 000-ից մինչև 120 000)` 2005թ.-ի շուրջ 76 000-ի (58 000-ից մինչև 100 000) դիմաց:

2011 թ. ՁԻԱՀ-ի և դրա հետևանքով առաջացած մահվան ախտորոշված և հաշվառված դեպքերի թիվը Եվրոպայում
• 2004–2011 թթ. ընթացքում ՁԻԱՀ-ի հսկողության վերաբերյալ տվյալները մշտապես ներկայացրած 49 պետություններում (նշված ժամանակամիջոցի որոշ տարիների տվյալները չեն տրամադրվել Մոնակոյի, Ռուսաստանի Դաշնության, Շվեդիայի և Ուզբեկիստանի կողմից) ՁԻԱՀ-ի ախտորոշված և գրանցված դեպքերի թիվը նվազել է` 12 940-ից (1.9 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով) հասնելով 10 923-ի (1.5 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով):
• 2004–2011 թթ. ժամանակահատվածում ՁԻԱՀ-ի ախտորոշման դեպքերի թվի աճի մասին հաղորդել են Եվրոպական տարածաշրջանի արևելյան հատվածի բոլոր պետությունները, բացի Թուրքմենիստանից (2004–2011 թթ. ընթացքում չի հաղորդվել և ոչ մի դեպք) և Լիտվայից: Նշված ժամանակամիջոցում Ադրբեջանում, Բելառուսում, Ղրղզստանում և Մոլդովայում ՁԻԱՀ-ի դեպքերի թիվն ավելացել է ավելի, քան հինգ անգամ, իսկ Հայաստանում, Վրաստանում և Ղազախստանում` ավելի, քան երեք անգամ:
• Եվրոպական տարածաշրջանի արևմտյան հատվածում ՁԻԱՀ-ի ախտորոշված և գրանցված դեպքերի թիվը շարունակում է նվազել:

Նախորդող հրապարակում`
53 երկրում մեկ տարում ՄԻԱՎ-ի 121 000 նոր դեպք է գրանցվել