Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը Եվրոպական և ասիական լրատվամիջոցների 7-րդ համաժողովի շրջանակներում հարցազրույց է տվել ռուսական «Ռիա Նովոստի» գործակալությանն ու խոսել եվրասիական նախագծի գրավչության բարձրացման, միաբևեռ աշխարհի հեռանկարի և գլոբալիզացիայի հարցերի շուրջ:

Հարցին, թե հնարավոր է արձանագրել եվրոպական ինտեգրացիոն գործընթացի ձախողումը, հաշվի առնելով Եվրոպայում տնտեսական, էթնոժողովրդագրական ու այլ գործոններով պայմանավորված ճգնաժամը, Իսկանդարյանն ասել է:

«Դա կախված է այն հանգամանքից, թե ինչ ենք հասկանում եվրոպական նախագիծ ասելով: Եթե նկատի ունեք մեկ ֆեդերատիվ պետության կազմում եվրոպական երկրների միության փորձը, աշխարհում հազվադեպ հանդիպող նման տարածքով ու միևնույն ժամանակ չափազանց բազմազան տարածաշրջանի հոմոգենիազացիան, հավասարեցումը, ապա, իհարկե, այդ փորձը ձախողվել է: Կարծում եմ, որ նման ականկալիքներն ի սկզբանե միամտություն են եղել կամ քիչ հավանական: Սակայն, եթե դիտարկենք «եվրոպական նախագիծը» հարյուրամյակներ շարունակ միմյանց դեմ պատերազմած եվրոպական մի շարք պետությունների ու հասարակարգերի համար որպես ընդհանուր կանոնների մշակման փորձ, ապա, իհարկե, կարելի է խոսել ճգնաժամի մասին, որը թերևս ճակատագրական չէ: Այն հնարավոր է հաղթահարել և շարունակել նախագծի զարգացումը բոլոր ուղղություններով»,-ասել է Իսկանդարյանը:

Հարցին, թե Եվրոպայի մատույցներում թափ հավաքած անկախության շարժումները, մասնավորապես Շոտլանդիայում և Կատալոնիայում, ազդարարու՞մ են արդյոք դեգլոբալիզացիայի կամ ազգային մասնատման գործընթացի մասին, թեկուզ զանգվածների գիտակցության մակարդակով, Իսկանդարյանն ասել է:

«Դրանք ոչ թե դեգլոբալիզացիայի, այլ հակագլոբալիզացիայի գործընթացներ են: Առանձին տարածքների արձագանքը գլոբալիզացիային աշխարհի պես հին է: Եթե գտնվի տեղայնականի ու գլոբալի համամասնության հավասարակշռությունը, եթե տեսանելի դառնան այն սահմանները, որոնք չպետք է հատել, ապա այդ գործընթացը լիովին հնարավոր է համաձայնեցնել: Շահերի և ցանկությունների բազմաստիճան համաձայնության ստեղծվող մշակույթը հնարավորություն կընձեռի անել դա», - ասել է Իսկանդարյանն ու հավելել, թե վտարումներն ու ռմբակոծությունները, կփոխարինվեն համաձայնության հանձնաժողովներով, իսկ քաղաքական միտումների ինստիտուցիոնալացումը հնարավոր կդարձնի առանց ցնցումների բաժանվել, չվտանգելով ընդհանուր կառույցում մնալու հեռանկարը: Այս համատեքստում քաղաքագետը վկայակոչել է Չեխիայի և Սլովակիայի փորձը:

Մեկնաբանելով, թե ինչպես է հնարավոր մեծացնել եվրասիական նախագծի գրավչությունն ու արդյո՞ք այն կարող է դառնալ լուրջ միջազգային գործոն, Իսկանդարյանն այն պայմանավորել է նախագծի հաջողությամբ:

Նախագծի զարգացման նախապայման Իսկանդարյանը դիտարկում է հստակ կանոնների մշակումն ու փոխգործակցության գծված սահմանները՝ հասկանալի ու ըմբռնելի պայմաններով: Նա կարևորել է այն հանգամանքը, որ այդ նախագծում պետություններից մեկը ավելի մեծ է, քան մնացածը միասին վերցված և մանավանդ, որ այն եղել է կայսրական նախկին կենտրոն:

Խոսելով նոր աշխարհակարգի ստեղծման հնարավորությունից, Իսկանդարյանը նշել է, թե գործընթացը մեկնարկել է ԽՍՀՄ փլուզումից հետո և դեռևս երկար շարունակվելու է, իսկ ներկայիս իրավիճակը գնահատել է երկբևեռից դեպի բազմաբևեռ աշխարհի տրանսֆորմացիա:

Տեսանելի ապագայում, Իսկանդարյանի համոզմամբ, հնարավոր չէ ունենալ կայուն և երկարատև միաբևեռ աշխարհ:
«Ամենաուժեղ կենտրոնից կառավարվող աշխարհն էլ կփլուզվի, ինչպես դա տեղի ունեցավ Սովետական Միության պարագայում, նույն պատճառներով, միայն թե այս անգամ հազար անգամ հիմնավորված», - ասել է փորձագետը: