Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀՀԿ 14-րդ համագումարում ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի ունեցած ելույթում Հայաստանի արտաքին քաղաքականությանն առնչվող մի քանի դրույթների վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցել է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության անդամ, ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Զաքարյանի հետ:

- Պարոն Զաքարյան, կխնդրեի անդրադառնալ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի ելույթում սպառազինությունների մրցավազքի կասեցման և տարածաշրջանում փոխվստահության ապահովման գործում ունեցած ներդրման մասին հայտարարությանը: Ինչպե՞ս է Հայաստանը դա անում և անելու:

- Գաղտնիք չէ, որ մեր տարածաշրջանում բավականին մեծ սպառազինական ռեսուրսներ են կուտակված և այդ ռեսուրսներն ունեն որոշակի նպատակ և նշանակություն: Սրա դեմ պետք է պայքարել երկու մեխանիզմով: Առաջինը` միջազգային իրավունքի և միջազգային համագործակցության ռեսուրսներն են, եվրոպական վերահսկողական մեխանիզմներն են, որոնց միջոցով մենք պետք է կարողանանք ավելի մեծ ճնշումներ գործադրել Ադրբեջանի վրա, որպեսզի սպառազինությունների մրցավազքը դադարեցվի: Երկրորդ գործընթացն Ադրբեջանի կողմից սպառազինության կուտակման դերի և նշանակության չեզոքացումն է: Դա Հայաստանի կողմից հավասարակշռման պահպանման խնդիրն է: Այս խնդիրների համախմբության մեջ է, որ Հայաստանի նշանակությունը` որպես տարածաշրջանի անվտանգության ապահովման երաշխիք, առաջնային դերակատար, բոլոր տարածաշրջանների կողմից գնալով ավելի հաստատվում ու ավելի ընդունելի է դառնում:

- Այս քաղաքական գիծը Հայաստանն արդեն տարիներ է ինչ վարում է: Ինչպիսի՞ ձեռքբերումներ ունենք:

-Ձեռքբերումը խաղաղ իրավիճակի երկարաձգումն է, խաղաղության ու անվտանգության համար բավարար ռեսուրսների կուտակումը և ճշմարիտ քաղաքականության իրականացումը: Հայկական կողմի դիրքորոշման մեջ վերջին հինգ տարիներին բեկում ու փոփոխություն չի եղել: Դա խոսում է այն մասին, որ ի սկզբանե որդեգրած քաղաքականությունն ամուր հիմքեր ունի: Հայաստանյան կողմի փաստարկներն ու մոտեցումներն ամբողջությամբ ընկալելի են միջազգային հանրության կողմից և խոսում են այն մասին, որ ԼՂ բանակցային գործընթացում Հայաստանը կարողանում է հստակ պահպանել իր դիրքերը` միաժամանակ խնդիրը պահելով ԵԱՀԿ ՄԽ ձևաչափի մեջ:

Եթե ուշադրություն դարձնեք, կտեսնեք, որ Ադրբեջանը միանգամայն հակառակ դիրքորոշումն ունի: Նա խնդրի լուծումը տեսնում է ռազմական ճանապարհով, նա խնդրի լուծման գործընթացները փորձում է դուրս բերել ԵԱՀԿ ՄԽ ձևաչափից, փորձում է գերկարևորել նավթային և գազային գործոնները: Ադրբեջանն իր արտաքին քաղաքականության մեջ մեծ դերակատարություն է հատկացրել Թուրքիային, ինչը նշանակում է, որ նրա արտաքին քաղաքականությունը որոշակի կախվածություն ունի տարածաշրջանում: Ադրբեջանը հայտնվել է մի իրավիճակում, որտեղ միջազգային հանրությունը միայն նավթի և գազի տեսքով օգուտներ է ձեռք բերում և այս գործընթացը կարող է որպես իրավիճակ երկար ժամանակ լինել անփոփոխ:

- Ինչպե՞ս կբնութագրեք Հայաստանի դերակատարությունը տարածաշրջանում

- Հայաստանը կարողացել է իր սահմանափակ ռեսուրսներով, բայց միաժամանակ դրսում ճշգրիտ և հաշվարկված քաղաքականություն իրականացնելով ապահովել երկու կարևոր հանգամանք` այն, որ Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականությունը կայուն և երկարաժամկետ քաղաքաակնություն է, որն ապահովում է ոչ միայն Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը, այլև իր վրա է վերցնում տարածաշրջանային համատեքստով անվտանգության ապահովման լայն ռեսուրսներ` և´ ՀԱՊԿ համակարգում, և´ արևմտյան շրջանակների հետ համագործակցելով: Երկրորդն այն է, որ Հայաստանն իր վրա է վերցնում քաղաքական խնդիրների շուրջ համագործակցության լայն օրակարգ: Դա բոլորի հետ համագործակցությունն ու բոլոր խնդիրների շուրջ քննարկումներնի համար բաց լինելն է: Որպես ապացույց նշեմ` Հայաստանի դիրքերն ամրապնդեց այն հանգամանքը, որ Հայաստանը եղավ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի նախաձեռնողը: Տարածաշրջանում Հայաստանի կարգավիճակը սահմանափակ ռեսուրսներով դիմադրություն ցուցաբերող և այդ սահմանափակ ռեսուրսներով ժողովրդավարություն կառուցող պետության կարգավիճակ է, որը բնականաբար, ամրապնդում է ՀՀ-ի արտաքին դրական իմիջը:

Սրա հետ է պայմանավորված Հայաստանի նկատմամբ ակնհայտ ուշադրության ավելացումը: Հայաստանի ներսում տեղի ունեցող ժողովրդավարական գործընթացներն արդեն իսկ միջազգային հանրության ուշադրության և հոգատարության առարկա են: Սա խոսում է այն մասին, որ Հայաստանը բազմաթիվ ցուցանիշներով այլևս չի համեմատվում տարածաշրջանի երկրների հետ, այլ կարողանում է համեմատվել Արևելյան Եվրոպայի երկրների հետ:

- Կարո՞ղ ենք ասել, որ Ձեր նշած երկու կետերով մենք հակադրում ենք Ադրբեջանի ռազմատենչ հայտարարությունները կոծկող նավթային և գազային ռեսուրսներին:

- Մեր քաղաքականությունը և Ադրբեջանի քաղաքականությունը հիմնված են տարբեր ռեսուրսների վրա: Պատահական չէ, որ Ադրբեջանի նախագահը Ադրբեջանի համար թշնամի է համարում հայության ռեսուրսները` համահայկական ռեսուրսները և պայքարում է հայկական լոբինգի դեմ: Դա խոսում է այն մասին, որ Հայաստանը, որպես միջազգային իրավունքի սուբյեկտ, ունի բազմաթիվ համախոհ պետություններ: Դա, բնականաբար, Ադրբեջանի կողմից այդքան ռեսուրսների ծախսման պարագայում չնչին արդյունք է` որևէ խորհրդարանում կիսատ-պռատ որևէ հայտարարություն, գրված հայտարարության տեքստեր… տարբեր բանաձևերում գնված ձևակերպումներն այլևս ոչինչ չեն տալիս, որովհետև իրական քաղաքականության մեջ տարածաշրջանը դիտարկվում է հավասարակշռության տեսքով: Հայաստանը խաղաղության և ժողովրդավարության երաշխիքն է, իսկ Ադրբեջանն` ընդամենը նավթ և գազ արտահանող երկիր:

- Պարոն Զաքարյան, նախագահն իր խոսքում նաև նշեց, որ «ոչ մի ժողովուրդ և ոչ մի ազգ հայ ժողովրդի կողմից չի ընկալվում որպես թշնամի»: Դա ինչպե՞ս կմեկնաբանեք:

- Տեսեք, Թուրքիայի քաղաքականությունը մի շարք տարածաշրջանային երկրների, այդ թվում Հայաստանի հանդեպ իր մեջ պարունակում է թշնամանք և հակադրություն: Ադրբեջանի կողմից վարվող քաղաքականությունը նշանակում է նաև հակադրություն այս կամ այն բևեռների, այդ թվում` հայ ժողովրդի հանդեպ: Այսինքն` այս երկրների շուրջ գոյություն ունի լարվածություն: Հայաստանի Հանրապետությունը որևէ թշնամական հարաբերություններ չունի, որովհետև իր կողմից վարվող քաղաքականությունը և իր ստանձնած դերակատարությունն առաջին հերթին տարածաշրջանային խաղաղության երաշխիքներ են ապահովում: Հնարավոր չէ դառնալ խաղաղության համար պայքարող սուբյեկտ և ունենալ թշնամիներ: Եվ երկրորդը` արժեքային համակարգով, հանդուրժողականությամբ, քրիստոնեական արժեքների դավանմամբ և արդյունավետ, փոխշահավետ քաղաքականություն իրականացնելու պարագայում, բնականաբար, թշնամական եզրեր գտնել բոլորովին ճիշտ և ընկալելի չի լինի:

Նույնիսկ ցեղասպանության խնդիրը պահելով Հայաստանի արտաքին քաղաքական օրակարգում որպես առաջնահերթություն, հայ-թուրքական հարաբերությունները առ այսօր մնում են Հայաստանի համար քննարկվող թեմա, և Հայաստանը հավատարիմ է մնում իր նախաձեռնությանը: Սա խոսում է այն մասին, որ պատմական հարաբերություններից վեր կանգնելով և միջպետական հարաբերությունները կարևորելով, ավելի երկար և ավելի հեռուն պետք է նայել: Այդ պատճառով էլ նախագահ Սարգսյանն իր ելույթում հատկապես կարևորեց այն հանգամանքը, որ` այո, Հայաստանի Հանրապետությունը չունի թշնամիներ և որևէ երրորդ, չորրորդ երկիր արհեստական մեզ համար թշնամի չի կարող ստեղծել: