Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Անցնող 2012 թ ՀՀ զինված ուժերի զարգացման, բանակաշինության ոլորտում առկա զարգացումների վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցեց ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալյանի հետ:

-Պրն. Ջամալյան, ինչպիսի՞ն էր անցնող 2012թ ՀՀ զինված ուժերի զարգացման, բանակաշինության համար, ի՞նչպիսի՞ ձեռքբերումներ ունեցանք:
-Առաջին և հիմնական ձեռբերում այն է, որ 2012թ մենք ամրապնդեցինք մեր պաշտպանական, հակառակորդի ագրեսիան զսպելու և համաժեք պատասխան տալու ներուժը: Այս տեսանկյունից անհրաժեշտ է շեշտել այն հանգամանքը, որ զինված ուժերի համակարգում ավարտին հասցվեց այն ստորաբաժանումների ձևավորումը, որոնք պետք է անհրաժեշտության դեպքում ռազմական գործողությունները տեղափոխեն հակառակորդի տարածք և հարկադրեն թշնամուն խաղաղության հենց իր տարածքում: Այն բանում որ վերոհրշյալ ստերաբաժանումները ի զորու են կատարել վերոհիշյալ առաջադրանքը, մենք համոզվեցինք մոտ երկու ամիս առաջ Տիգրանակերտ (Աղդամ) զորավարժարանում տեղի ունեցած մարտավարական զորավարժությունների ժամանակ:

Իմ խորին համոզմամբ` հիմնական դրույթն այն է, որ այո, կա բանակ, որը հնարավոր ագրեսիայի դեպքում չի սահմանափակվի սեփական տարածքում պասիվ պաշտպանական գորողություններով: Այս տեսանկյունից խիստ կարևոր էր ՀՀ զինված ուժերի այս միավորների վերջնական ձևավորումը: Սրանք բրիգադներ են որը, անհրաժեշտության դեպքում հնարավոր է միավորել մեծ հարձակվողական միավումների մեջ և իրականացնել լուրջ մարտական խնդիրներ:

Այս մասին ՀՀԿ համագումարում նշեց նաև ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, առ այն, որ մեր բանակը չի սահմանափակվելու պասիվ և հյուծիչ պաշտպանական գործողություններով:

Խիստ կարևոր է սպառազինությամբ ՀՀ զինված ուժերը համալրելու գործընթացը: Ընթացիկ տարում բավարար քանակությամբ ձեռք է բերվել ժանակակից հրետանային, հակատանկային, հակաօդային պաշտպանության ոլորտին վերաբերող տեխնիկա, զրահատեխնիկա: Այստեղ հատուկ ուշադրության է արժանի նաև այն փաստը, որ այս ամբողջը ձեռք է բերվել մատչելի գներով: Սա շատ կարևոր և, միևնույն ժամանակ, ձեռքբերում է, այն տեսանկյունից, որ ՀԱՊԿ համակարգում համագործակցությունը շարունակում է ընթանալ խիստ ինտենսիվ և խոստումնալից տեմպերով: Դրան զուգընթաց առկա է նաև հայ-ռուսական շատ արդյունավետ երկկողմ համագործակցությունը: Սույն փաստը հատկապես կարևորվում է նաև ադրբեջանական քարոզչամեքենային համարժեք պատասխան տալու տեսանկյունից: Թշնամին անընդհատ թմբկահարում է իր 3 մլրդ 700 մլիոն դոլարի հասնող ռազմական բյուջեի մասին, սակայն ամենաէական այն է, որ ունենալով այդպիսի ռազմական բյուջե, ծախսելով այդքան գումար, իրենք այդպես էլ չեն կարողացել լուծել իրենց գլխավոր խնդիրը` չեն կարողացել հասել ռազմական գերազանցության: Եվ դրա հիմնական խոնընդոտներից մեկն անկասկած ՀԱՊԿ-ի և հայ-ռուսական համագործակցության շրջանակներում առկա իրավական բազան է: Այն հայկական կողմին թույլ է տվել շատ մատչելի գնով ձեռք բերել նորագույն ռազմական տեխնիկան և չեզոքացնել հակառակորդի` այդ չափի ռազմական բյուջեյից բխող պոտենցյալ սպառնալիքը: Տեսանելի հեռանկարում ևս Ադրբեջանը չի կարողանա հասնել ռազմական գերազանցության, որովհետև վերոհիշյալ քաղաքականությունը կրում է շարունակական բնույթ:

Եթե խոսում ենք ՀՀ զինված ուժերի մարտունակության ամրապնման մասին, ապա խիստ կարևոր է նաև ստորաբաժումներում կարգապահության ամրապնդման խնդիրը: Այս տեսանկյունից խիստ կարևոր է ՀՀ զինված ուժերի ղեկավարության կողմից գործադրված ջանքերը: Անցյալ տարի տեղի ունեցած զորահանդեսից հետո ՊՆ նախարար Սեյրան Օհանյանը հանդես եկավ ցուցումներով, որոնց հիմնական մեխը այն իրավիճակների նկարագրության էր, որոնք և կարող էին հանգեցնել արտակարգի իրավիճակի ստեղծմանը: Ցուցումներում նկարաված էին արտակարգ իրավիճակների կանխանգելման և դրանից դուրս գալու անհրաժեշտ քայլեր ու ելքերը: Այս ցուցումները հատուկ բրոշուրի տեսքով տարածվեցին ԶՈՒ-ում: Այս ամենի արդյունքում մենք այս տարի ունենք արտակարգ պատահարների նվազման միտում: Դա հնարավոր դարձավ նաև շնոհիվ այն բանի, որ այս կոնկերտ և գործնական ցուցումներն իրագործվեցին:

ՀՀԿ-ը 14-րդ համագումարում իր ելույթում ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ծավալուն անդրադարձ կատարեց ՀՀ զինված ուժերին, բանակի արջև ծառացած խնդիրներին և դրանց լուծման ճանապարհներին: Ձեր կարիքով բանակաշինության բնագավառում որոնք էին երկրի ղեկավարի ելույթում արված կարևորագույն շեշտադրումները:

ՀՀ նախագահի, երկրի առաջին դեմքի առաջնահերթ մասնագիտական որակներից մեկը պետք է լինի, պաշտպանության, բանակի խնդիրների խորքային տիրապետումն ու գիտակցումը, բանակը, իբրև արժեք, ընդունելը:
Այս տեսանկյունից մեր նախագահը, ով անցել է Արցախյան գոյամարտի բովով և ղեկավարել է ՀՀ զինված ուժերը, շատ լավ պատկերացնում է առկա խնդիրները և բանակի որպես արժեքի դիրքոշման կրողն է: Աներկբա է, որ ՀՀ-ն կենսունակ պետության լինելու համար պետք է ունենա մարտունակ բանակ: Իր հերթին, մարտունակ բանակ ունենալու համար մենք պետք է հստակ մատնանշենք և ձգտենք լուծենք այն թիրախային հինախնդիրները, որոնք այսօր ծառացած են ՀՀ Զինված ուժերի առջև:

Այս տեսանկյունից խիստ օրինաչափ է, որ կարգապահության, սպայի կերպարի, արհեսավարժության խնդիրները գտնվում են երկրի ղեկավարի ուշադրության կենտրոնում: ՀՀ նախագահի ելույթում սահմանվեցին չափանիշներ, որոնք նաև ունեն ուղենիշային նշանակություն: Դրանք, իմ կարծիքով, ուղորդելու են պաշտպանական գերատեսչության աշխատանքը առաջիկա տարիներին: Իհարկե այս ուղղությամբ աշխատանքներ արվել և արվում են: Ես հատուկ կցանկանայի նշել վաշտի հրմանանատարների օղակի կայացմանն ուղղված աշխատանքները: Մենք արդեն կայացրել են գունդ և գումարտակ օղակները: Հիմա հերթը հասել է վաշտ օղակի կայացմանը: Այս խնդրի առկայությունը ունի բազմաթիվ օբյեկտիվ պատճառներ: Մենք 21-ամյա բանակաշինությանը ընթացքում չէինք կարող ձևավորել լիարժեք սպայական կորպուս: Սակայն կարգապահության ամրապնդումը շարունական պրոցես է: Բնական է, որ ամեն տարի պետք է անփոփվեն աշխատանքները և առաջ քաշվեն նոր խնդիրներ: ՀՀ նախագահը առաջ է քաշել նոր խնդիրներ, չափանիշներ, որոնք պետք է բավարավեն: ՀՀ նախագահի արված շաշտադրումները չափանիշ էին, որոնց պետք է ձգտել:

ՀՀ քաղաքացու, հայ մարդու, առավել ևս հայ զինվորի կյանքն անգնահատելի արժեք է: Պրն. Ջամալյան, ներկայումս ի՞նչ է արվում և ի՞նչ պետք է արվի հայ զինվորի հատկապես սահմանին կագնած զինվորի սոցիալ-կենցաղային պայմաների բարելավման, նրա անվտանգության պահպանման համար:

Սա ևս շարունակական գործընթաց է, բայց եթե մենք բավարարվենք ձեռք բերված հաջողություններով համակարգը շատ արագ կլճանա: Իսկ լճացման դեպքում արտակարգ պատահարները անխուսափելի կլինեն: Լճացումը բերում է զգոնության թուլացման: Դրանից խուսափելու համար անհրաժեշտ է նոր խնդիրներին նպատակների սահմանում: Այս տեսանկյունից կարելի է բերել շատ ցայտուն օրինակ: Այս տարվա առաջին կիսամյակում նկատվում է թշնամու դիվերսիոն խմբերի ակտիվություն: Որպես կանոն այս դիվերսիոն խմբերի ակտիվությունը թշնամուն շոշափելի արդյունքներ չէր բերում: Թշնամին շատ մեծ կորուստներ էր կրում: Սակայն մենք նույնպես ունենում էինք շատ ցավալի կորուստներ: Հայ զինվորի մարտական հերթապահության գործընթնացը առավել անվտանգ դարձնելու նպատակով արվեցին շատ հստակ հետևություններ և քայլեր: Արդեն սկսած այս տարվա հունիս և հուլիս ամիսներից պետական սահմանի ողջ երկայքով իրականացվեցին հակադիվեսիոն պաշտպանության համակարգի ստեղծման աշխատանքներ: Ցանկացած հենակետ կահավորվեց լրացուցիչ ինժիներական ամրություններով, հատուկ միջոցներով որոնց առկայության դեպքում անհնար էր աննկատ մետենալ հենակետին: Ամիսներ առաջ ԼՂ ՊԲ նախարար Մովսես Հակոբյանը մի շատ հետաքրքիր թիվ հրապարակեց. այս տարվա ընթացքում միայն Արցախի ՊԲ դիրքերում կանխվել է թշնամու 7 դիվերսիա: Իհարկե դիվերսիաները կանխվել են նաև այս համակարգի ներդրումից առաջ, սակայն դրանից հետո թշնամին ուղղակի տապալվել է իր դիվերիսոն գործողություններում:

Գրեթե օր չկա, որ ՀՀ զինված ուժերում մի նոր օբյեկտ չհանձնվի շահագործման: Սոցիալ-կենցաղային պայմանների բարելավման ուղությամբ նախատեսված աշխատանքերը հետևողականորեն իրականացվում են: Եվ շատ կարևոր է, որ այդ աշխատանքները տեսանելի լինեն հասարակության համար: Ամեն մի ձեռքբերում պետք է ժամանակին լուսաբանվի և մատուցվի հասարակությանը:

-Իսկ ի՞նչ պետք է արվի բանակում բարոյահոգեբանական մթնոլորտի բարելավման ուղղությամբ:
-Սա մի որորտ է, որում առկա է վերացական դատողությանների մեջ ընկնելու վտանգ: Եվ դրանից խուսափելու համար անհրաժեշտ է ֆիքսել այս ոլորտում ձեռք բերված հաջողությունները: Ես շատ հաճախ եմ լինում առաջին գծում տեղակայված ստորաբաժանումներում և կարող եմ ընդգծել հետևյալ հանգամանքը:

Սահմանին տիրող իրավիճակի փոքր-ինչ լուրջ ապակայունացման դեպքում, լինի դա դիվերսիոն խմբի ներթափանցման փորձ թե թշնամու դիպուկահարների ակտիվացում, Արցախի ՊԲ նախարար հաշված րոպեներ հետո հայտնվում է այդ հենակետում և տեղում վերահսկում է ստեղծված իրավիճակը: Այս հանգամանքի բարոյահոգեբանական ազդեցությունը դժվար է թերագնահատել: Առաջին գծում կանգնած զինվորը պարզորոշ տեսնում է, որ եթե հանկարծ մի բան տեղի ունենա, իր բանակի հրամանատարը կկանգնի իր կողքին: Եվ նաև սրա շնորհիվ մեր բանակի բարոյահոգեբանական ոգին պահվում է բարձր մարկարդակի վրա: Ստեղծվում է առողջ մթնոլորտ:

Ես շատ անգամ հպարտորեն նշում եմ, որ մենք մեր բանակաշինության գործում կայացրել ենք գունդ և գումարտակ հրամատարական օղակները: Ինչով է դա դրսևորվում: Իրավիճակի ապակայունացման դեպքում, ինչպես և պաշտպանության նախարարը, գնդի հրամատարն և իր տեղակալները, գումարտակի հրամանատարը և իր տեղակալները անձամբ հայտնվում են մարտական դիրքերում: Իհարկե, առաջին հարվածը իր վրա է վերցնում հենակետում կանգնած զինվորը: Սակայն հաշված րոպեներ անց հրամանատարը կանգնում է զինվորի կողքին: Զինվորը և հրամանտարը միասին մարտչում են, ինչը ևս ստեղծում է մի յուրահատուկ բարոյահոգեբանական մթնոլորտ:

Եթե միայն համատենք, թե քանի անգամ է ընթացիկ տարում Ադրբեջանի ՊՆ նախարար Սաֆար Աբիևը այցելել առաջին գիծ, և քանի անդամ Մովսես Հակոբյան ու Սեյրան Օհանյանը, ապա կարծում եմ բարոյահոգեբանական մթնոլորտի վերաբերյալ երկու բանակների համեմատության արդյունքները պարզ կլինեն:

Խիստ կարևոր է այն հանգամանքը, որ մեր երկու նախարարների աշխատանքային օրակարգի կարևորագույն մաս է կազմում առաջին գիծ այցելությունները:
Անգամ իրավիճակի համամատաբար կայունության դեպքում մարտական հերթապահության իրականացնող ստորաբաժանումներում ամեն օր ձևավորվում են օպերատիվ խմբեր, որոնք, օրվա մեջ մի քանի անգամ, հատկապես գիշերային ժամերին, շրջում են հենակետերով: Սա մի կողմից խիստ կարևոր է վերահսկելիության տեսանկյունից, իսկ մյուս կողմից` զինվորի մոտ վստահության է ստեղծում, որ հրամատարը ամեն պահի իր կողքին է:

Խիստ կարևոր է թշնամու ցանկացած գործողության պատժի անխուսափելության խնդիրը: Թշնամին պետք է կրի անհամաչափ կորուստներ, որպեսզի գիտակցի հնարավոր ագրեսիայի աղետալի հետևանքները: Սակայն մուս կողմից` սա նաև զորքի բարոյահոգեբանական մթնորոտը բարձրացնող գործոն է: Զինվորը գիտակցում է, որ պաշտպանված է, և թշնամու ցանկացած գործողության պատասխանը չի ուշանա: