Ձեր վստահելի աղբյուրը

 2012 թվականին բուռն զարգացումներ տեղի ունեցան ինչպես Հայաստանի սահմանների հարևանությամբ, այնպես էլ ամբողջ տարածաշրջանում ու աշխարհում: Մասնավորապես, շարունակվում են հեղափոխական գործընթացները Մերձավոր Արևելքի արաբական երկրներում, նոր ինտեգրացիոն գործընթացներ են տեղի ունենում ի դեմս Եվրասիական միության ձևավորման գործընթացի, ինչպես նաև չի թուլանում Իրանի շուրջ առկա լարվածությունը:Այս ամենը Panorama.am-ը ամփթփել է «Նորավանք» գիտակրթական հիմնադրամի տնօրեն Գագիկ Հարությունյանի հետ:

-Պարոն Հարությունյան, ինչպե՞ս կգնահատեք անցնող 2012 թվականը:
-2012-ը շատ բարդ և ծանր տարի էր: Մենք տեսնում ենք «Արաբական գարնան» հետևանքները: Երկու առանցքային երևույթ կա: Առաջինը եգիպտոսում տիրող իրավիճակն է` տեղի ունեցող հեղափոխական գործընթացների արդյունքում: Եգիպտոսը համարվում է արաբական երկրների առաջատարը, բայց այսօր նա լուրջ խնդիրներ ունի ու այդպիսիք կունենա նաև տեսանելի ապագայում: Նախկին իշխանությունը պահպանում էր կայուն իրավիճակը և մեծ դժվարությամբ զսպում էր «Մահմեդական եղբայրների» նկրտումները: «Ժողովրդավարական» շարժումը տապալեց Մուբարաքին, սակայն այսօր այդ նույն հեղափոխական հատվածը հայտնվեց շատ ավելի վատ պայմաններում: Սա բնորոշ է նման հեղափոխություններին` ցածր ինքնագիտակցություն ունեցող զանգվածի առկայության և արտաքին ազդեցության համատեղումը որպես կանոն վատ հետևանքների է հանգեցնում: Եգիպտական գործընթացները լուրջ մարտահրավերներ են նաև մեզ համար, որովհետև դրանք եգիպտական քրիստոնեական համայնքի և այդ թվում հայ համայնքի վրա խիստ բացասական են ազդում և այդ միտումը սաստկանալու է։

- Ի՞նչ կասեք Սիրիայում ծավալվող նմանատիպ գործընթացների վերաբերյալ:
-Սիրիայում որևիցե հեղափոխության մասին խոսելը լուրջ չէ: Այնտեղ աշխարհաքաղաքական պատերազմ է ընթանում: Արևմտյան տերությունները, Թուրքիան և տեղական արաբական մի քանի պետություններ` Սաուդյան Արաբիան, Քաթարը և այլն ֆինանսավորում են զինյալներին: Ըստ որոշ դիտարկումների, այսպես կոչված քաղաքացիական պատերազմում, այսպես կոչված ընդդիմության միայն քսանհինգ տոկոսն են Սիրիայի քաղաքացիներ: Զինյալները հիմնականում դրսից եկածներ են` Լիբիայից, Աֆղանստանից, անգամ Ադրբեջանից:

- Կա՞ն կոնկրետ տվյալներ, որ այդ անձինք իսկապես Ադրբեջանից են:
-Այո, այդ մասին հատուկ հաղորդում եղավ, կառավարական ուժերի կողմից գերեվարված զինյալը եղել է ադրբեջանցի և Ադրբեջանի Հանրապետության անձնագիր է ունեցել: Սիրիայում տեղի ունեցող գործողություններին անմիջականորեն մասնակցում է նաև թուրքական զինուժը: Ի դեպ, այնտեղ գերևարվել է թուրքական գեներալ և տասնյակ թուրք ռազմական խորհրդականներ, որոնք անմիջական մասնակցություն ունեցել ռազմական գործողություններին:

- Ի՞սկ որ երկրներն են աջակցում Բաշար Ասադին:
-Այստեղ խոսքը հիմնականում Իրանի մասին է, որի զինուժի հատուկ ստորաբաժանումներից, ըստ որոշ տվյալների, կամավորականներ են մասնակցում: Այսինքն` մենք տեսնում ենք, որ մի կողմից Արևմտյան պետություններն են ակտիվ մասնակցում ու ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերում սիրիական զինյալներին, ու դրան զուգահեռ այնտեղ բազմաթիվ իսլամական ահաբեկչական խմբավորումներ են գործում: Մյուս կողմից տեսնում ենք, որ Սիրիային փորձում են օգնել Իրանը, Ռուսաստանը և Չինաստանը: Այսինքն` այստեղ պայքար է ընթանում գլոբալ աշխարհաքաղաքական դերակատարների միջև:

Կարելի է փաստել, որ այսպես կոչված «Արաբական գարնան» արդյունքում ընթանում է Մերձավոր Արևելքի ապապետականացում: Լիբիան դժվար է այսօր պետություն անվանել, Սիրիան դժվար է պետություն անվանել, որովհետև դա պաերազմի թատերաբեմ է, ավելի վաղ նույն վիճակում է հայտնվել Իրաքը: Եթե նույնիսկ տապալվի Ասադի կառավարությունը, միևնույն է այնտեղ տարբեր խմբավորումների միջև պայքարը շարունակվելու է:

-Ասադի ռեժիմի տապալումը տարածաշրջանում ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ:
-Ասադի ռեժիմի տապալումը կարող է բերել Իրանի թուլացմանը: Իսկ Իրանի թուլացումը բերելու է Թուրքիայի հզորացմանը, որը մեզ համար լավ սցենար չէ, քանի որ մենք գիտենք, թե Թուրքիան ինչպիսի դիրքորոշում ունի Հայաստանի հանդեպ: Նա մերժեց սահմանի բացումը, արձանագրությունների ստորագրումը և ամեն ինչ կապում է Ադրբեջանի ու ԼՂՀ հակամարտության կարգավորման հետ:

-Արդյո՞ք Արևմուտքին ձեռնտո՞ւ է Թուրքիայի հզորացումը, ինչը տարածաշրջանում ուժերի հարաբերակցության խախտման կհանգեցնի:
-Արևմուտքին որևէ հավասարակշռության խախտում ձռնտու չէ, բայց իներցիայով մենք բացարձակաացնում ենք Արևմուտքի կարողությունները: Ինքը՝ հավաքական Արևմուտքը արդեն արձանագրում է, որ իր ազդեցությունը գնալով նվազում է: Մի բան պետք է փաստել, որ տարածաշրջանը դարձել է խիստ անկայուն:

-Այս սցենարներում ի՞նչ տեղ ունի Ադրբեջանը:
-Ադրբեջանը բավական երկիմաստ տեղ ունի, քանի որ նա մնացել է երկու վտանգի միջև: Մեկը Իրանի հանրապետությունն է, և նրան զինում են Իրանի դեմ, մյուս կողմից էլ հայկական գործոնն է: Բոլոր դեպքերում նրանք նույնպես կարող մտնել այդ տուրբուլիզացիոն գործընթացների մեջ: Նախորդ տարի, երբ չափում էին տարբեր պետությունների հեղափոխական ներուժը, Ադրբեջանը բավական բարձր հորիզոնական էր զբաղեցնում:

- Իսկ ինչպե՞ս կբնութագրեք անցնող տարում տեղի ունեցած փոփոխությունները կովկասյան տարածաշրջանում:
-Ամենամեծ դրական փոփոխությունը ես կասեի, Վրաստանի նոր ղեկավարությունն է: Դա աշխարհաքաղաքական լրջագույն փոփոխություն է: Դա կարող է վերացնել 2008 թվականին ստեղծված տարածքային պատնեշը Հայաստանի և իր ռազմավարական դաշնակցի` Ռուսաստանի միջև: Թբիլիսին սկսել է ավելի սթափ դիտարկել թուրքական և ադրբեջանական տնտեսական ազդեցության մեծացման հանգամանքը Վրաստանում: Իհարկե սրանք դեռևս միկրոքայլեր են, բայց ես տեսնում եմ միտումը:

Հարավային Կովկաս ասածն ընդհանուր առմամբ արհեստական հասկացություն է: Հայ-վրացական հարաբերությունների բարելավումը կարող է տարածաշրջանին այլ քաղաքակրթական բովանդակություն հաղորդել:

- Պարոն Հարությունյան, անդրադառնանք նաև եվրոպական և եվրասիական ինտեգրացիոն գործընթացներին: Ի՞նչ կարող է տալ Հայաստանին այս ուղղություններով ինտեգրացիան:
- Ի դեմս ԵՄ-ի մենք ունենք տնտեսապես (աշխարհի ամենամեծ տնտեսությունն է), տեխնոլոգիապես և օրենսդրորեն շատ զարգացած կառույց, որը սակայն դեռևս ունի աշխարհաքաղաքական առումով կայացման խնդիրներ, քանի որ միասնական պետություն չէ։ Մյուս կողմից Ռուսաստանը սկսել է վերականգնել իր ավանդական աշխարհաքաղաքական կարգավիճակը և թեև չունի կատարյալ տնտեսության ու օրենսդրություն, բայց հզոր միջուկային տերություն է և հանդիսանում է մեր անվտանգության երաշխավորողը՝ մասնավորապես թուրքական նկրտումներից։ Հայաստանը պետք է ձգտի ակտիվ մասնակցել և՛ եվրոպական, և՛ եվրասիական ինտեգրացիոն գործընթացներին. դրանք միմյանց փոխլրացնող են։