Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Ռուսական «Военное обозрение» ամսագիրը հրապարակել է «Ո՞ւմ հետ է պատրաստվում պատերազմել Ադրբեջանը» վերնագրով ծավալուն հոդվածը, որում մանրամասն վերլուծության է ենթարկվում Ադրբեջանի լայնամասշտաբ ռազմականացումն ու տարածաշրջանային քաղաքականությունը:

Հոդվածագիրը նշում է, որ Ադրբեջանը շարունակում է հզորացնել իր ռազմական ներուժը, ինչը հետևանքներ է ունենում նրա արտաքին քաղաքականության վրա։ «2012-ռազմականացման համաշխարհային ցուցիչի» (GMI) համաձայն՝ Ադրբեջանը աշխարհի ամենառազմականացված պետություններից է: «Բոնի փոխակերպման միջազգային ինստիտուտի» վիճակագրական տվյալներով՝ 149 պետությունների շարքում իր ռազմականացման ցուցանիշով Ադրբեջանը գրավում է 8-րդ հորիզոնականը՝ զինված ուժերի վրա ծախսելով ՀՆԱ-ի 5,7%-ը (համեմատության մեջ ԱՄՆ-ն ծախսում է 4,7%, իսկ Ռուսաստանը՝ 3,02%):

Ադրբեջանն օգտագործում է իր հսկայական նավթային պաշարները, որը նրան վերածել է զենք գնելուն և ազգային ռազմա-արդյունաբերական համալիրի զարգացմանը միտված աշխարհի արագ զարգացող տնտեսություններից մեկը: Հոդվածագիրը գրում է, որ ռազմական նպատակների համար ծախսվող գումարների դինամիկան բավականին տպավորիչ է. 2004թ.-ի Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն, որը կազմում էր 170 մլն ԱՄՆ դոլար, 2012թ.-ին արդեն կազմել է 3,2 միլիարդ ԱՄՆ դոլար: Ադրբեջանին զենք մատակարարող երկրներն են Ռուսաստանը, Ուկրաինան, Բելառուսը, Թուրքիան, Իսրայելը և այլն:

Միայն 2011թ. Ադրբեջանը Իսրայելից գնել է 1.6 մլրդ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ զինատեսակներ, այդ թվում Gabriel տիպի հականավային թևավոր հրթիռներ (քանակը չի բացահայտվում), Heron տեսակի 5 անօդաչու թռչող սարքեր և Searcher տեսակի 5 համակարգ, հակաօդային պաշտպանության Barak տեսակի մեկ համալիր և դրա հետ միասին 75 հրթիռ, բացի այդ EL/M-2080 Green Pine ռադար։ Ավելի վաղ Ադրբեջանը Իսրայելից ձեռք է բերել Orbiter և Aerostar հետախուզական անօդաչու թռչող սարքեր, 5,56 մմ ինքնաձիգեր և այլն։ Իսկ Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը ամրապնդվել են ԱՄՆ և Թուրքիայի օգնությամբ։ Տեղեկություններ կան, որ մոտ ապագայում Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը կհամալրվեն սուզանավերով, որոնք հարմարեցված են Կասպից ծովի պայմաններում շահագործման համար։

Հոդվածագիրը շարունակում է. «Հասկանալի է, որ առաջին հերթին թիրախը Լեռնային Ղարաբաղն է: Որքան Ադրբեջանը ռազմականապես հզորանում է, այնքան ագրեսիվ է դառնում ադրբեջանցի քաղաքական գործիչների և հասարակայնության հռետորաբանութունը: Դա շատ վտանգավոր է. առաջանում է գայթակղություն բանակի միջոցով լուծել արտաքին քաղաքական խնդիր: Իրադրությունը վատթարացնում է այն փաստը, որ տարածաշրջանն ընդանրապես անկայուն է, և իրավիճակը սրվելու միտում ունի: Բաքուն կարող է ռիսկի գնալ՝ փորձելով «պղտոր ջրում ձուկ որսալ»: Անհրաժեշտ է հաշվի առնել նաև այն փաստը, որ տարածաշրջանում Ադրբեջանն ունի երկու ուժեղ դաշնակից: Թուրքիան կարող է աջակցել Ադրբեջանին ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ռուսաստանի ու Իրանի դեմ՝ ընդ որում ոչ միայն քաղաքականապես և բարոյապես:

Իսրայելն իր հերթին օժանդակում է Ադրբեջանի զինված ուժերի և ռազմա-արդյունաբերական համալիրի զարգացմանը՝ նպատակ ունենալով սպառնալիք ստեղծել Իրանի համար: Բացի այդ, Բաքուն ունի հզոր «տանիք»՝ ի դեմս ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի, որոնց հետ Ադրբեջանն ակտիվորեն համագործակցում է»:

Այնուհետև հոդվածի հեղինակը ընդգծում է, որ Ադրբեջանը պատերազմի է պատրաստվում ոչ միայն Հայաստանի դեմ, և երկարաժամկետ, և անգամ միջնաժամկետ հեռանկարում հնարավոր է հակամարտություն Իրանի և Ռուսաստանի դեմ:

«Դեպի հարավ ռազմական ներխուժման տեղեկատվական նախապատրաստությունն արդեն բավական շատ է, նույնը՝ Ռուսաստանի դեմ արվող հայտարարությունների առումով: Չի կարելի բացառել նման պատերազմի հավանականությունը: Արդյո՞ք շատերը կարող էին կանխատեսել 2008թ-ի ռուս-վրացական ռազմական հակամարտությունը: Ռուսաստանը կարող է ներքաշվել հայ-ադրբեջանական ռազմական հակամարտությանը ինքնաբերաբար:

Ակնհայտ է, որ Լեռնային Ղարաբաղի դեմ ադրբեջանական բանակի հարձակման դեպքում Հայաստանը մի կողմ քաշված չի մնա, իսկ Հայաստանում գտնվում է Ռուսաստանի 102 ռազմաբազան, որն այնտեղ կլինի մինչև 2044թ.-ը, և գուցե ավելի: Արդյունքում, պատերազմի տրամաբանությունը կարող է հարկադրել Ռուսաստանին միջամտել հակամարտությանը, քանի որ կարող են վտանգվել Ռուսաստանի քաղաքացիների անվտանգությունը և Հայաստանում ունեցած քաղաքական շահերը: Մյուս կողմից, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի միջև բախումը կարող է հանգեցնել Թուրքիայի հետ հակամարտության:

Անզեն աչքով նկատելի է նաև Իրանի դեմ ագրեսիայի հավանականությունը: Իրանը հնարավոր է հարձակման ենթարկվի ԱՄՆ-ի և Իսրայելի կողմից: Պատահական չէ, որ Իսրայելը հանդիսանում է զինված ուժերի արդիականացման, ռազմա-արդյունաբերության զարգացման հարցերում Ադրբեջանի հիմնական գործընկերը: Անհրաժեշտ է ընդգծել այն փաստը, որ Բաքուն հզորացնում է ոչ միայն ցամաքային զորքերի հարձակողական ներուժը, այլև ռազմածովային ուժերի հնարավորությունները, այսինքն՝ ռազմական գործողությունների ծովային թատերաբեմը երկրորդական չի համարվում: Իսկ Կասպից ծովում Ադրբեջանի պոտենցիալ հակառակորդներն են Իրանն ու Ռուսաստանը:

Հատկանշական է նաև Ադրբեջանում ռուսական ռազմական ներկայության՝ Գաբալայի ռադիոտեղորոշիչ կայանի վերացումը: Ադրբեջանը վերջնականապես կատարել է իր աշխարհաքաղաքական ընտրությունը՝ հօգուտ Ռուսաստանի հավանական հակառակորդներ ԱՄՆ-ի, ՆԱՏՕ-ի և Թուրքիայի: Ադրբեջանում ռուսական ռազմական ներկայությունը Արևմուտքի համար անցանկալի է:

Իրանի մասնատմանը մասնակցելը Բաքվի համար ավելի նախընտրելի է, քան պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի համար: Իրանն այսօր օգնում է հաղթահարել Հայաստանի էներգետիկ և տրանսպորտային շրջափակումը: Ժամանակակից տեսքով Իրանի անկումից հետո Լեռնային Ղարաբաղի հարցի լուծումը ավելի հեշտ կլինի: Այդ նպատակով տեղի է ունենում Ռուսաստանի հետ հակամարտության տեղեկատվական դաշտի նախապատրաստությունը»,- ամփոփում է հոդվածի հեղինակը:

Վերոնշյալ մարտահրավերները հաղթահարելու հարցում հոդվածագիրը կարևորում է Ռուսաստանում «հինգերորդ շարասյան» դեմ պայքարը, Ռուսաստանի ռազմական, մասնավորապես Կասպից ծովի ռազմածովային ուժերի ամրապնդումը, Ռուսաստանում ադրբեջանական համայնքի առկայության գործոնը այն պարագայում, երբ հակառուսական գործողությունների արդյունքում հնարավոր է նրանց վտարումը Ադրբեջան, ինչպես նաև Ադրբեջանին որոշակի զենքերի վաճառքի դադարեցումը և Սիրիայի դեպքերից հետո Իրանին աջակցություն ցուցաբերելը:

«Հստակ է մեկ բան. Իրանի դեմ հարձակումից հետո անմիջապես հակամարտության գոտի կդառնա ողջ Կովկասն ու Միջին Ասիան: Ռուսաստանը պետք է պատրաստ լինի իրադարձությունների նման զարգացմանը»,- եզրափակում է հոդվածագիրը: