Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Արևելագետ Արմեն Պետրոսյանը նմանություն է տեսնում Իսրայելում նախընտրական իրողությունների և նախընտրական քարոզարշավի ժամանակահատվածի և  այսօրվա հայաստանյան իրականության մեջ`«Երկու դեպքում էլ ընդգծված ֆավորիտ կա»:
Թե Իսրայելում տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքների և հետընտրական ընթացքի ինչ հնարավոր զարգացումներ կան, Panorama.am-ը զրուցեց արևելագետի հետ:

-Ինչպե՞ս և ի՞նչ մթնոլորտում անցան ընտրությունները:
-Ընդհանուր առմամբ, տվյալ դեպքում, դժվար թե Իսրայելում կգտնվեր որևէ մեկը, ով կկասկածեր վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի և ԱԳ նախարար Ավիգդոր Լիբերմանի գլխավորած քաղաքական ուժի՝ աջ, պահպանողական ուղղվածություն ունեցող «Լիկուդ-Բեյտենու» դաշինքի հաղթանակին: Սակայն անակնկալներ, այնուամենայնիվ գրանցվեցին: Նախ, առաջատարի հաղթանակը բավականաչափ համոզիչ չէր, այն ստացավ ընտրողների՝ սպասվածից շատ ավելի սակավ քանակությամբ քվեներ, ինչը, թերևս, կարելի է բացատրել իշխող ուժի վարած քարոզարշավով, մոտեցումներով, ինչի վրա լրջորեն ազդել էր ինքնավստահության գործոնը` մրցակցությունից դուրս լինելու համոզմունքով պայմանավորված, ինչպես նաև նրա առաջնորդների թույլ տված մարտավարական որոշակի թերությունները` կապված ընտրազանգվածին հուզող առաջնային խնդիրների որոշակիորեն շրջանցման հետ: Հաջորդ անակնկալը, թերևս, երկրորդ տեղը զբաղեցրած քաղաքական ուժի անսպասելի հաջողություններն էին. նախկին լրագրող Յաիր Լապիդի գլխավորած կենտրոնամետ «Յեշ Ատիդ» (Կա ապագա) կուսակցությունը, որը ստեղծվել էր 2012թ., ստացավ ընտրողների քվեների բավականին պատկառելի քանակություն, և տեսականորեն համարվում է ընտրությունների անուղղակի առաջատարը՝ 19-ը մանդատով: Իսկ, ընդհանուր առմամբ, Իսրայելի Կնեսետի 120 տեղերից աջ և ձախ ճամբարների միջև մանդատների բաշխման տարբերությունը չնչին է, ինչը բավականին բարդ դրության մեջ է դնում ներկայիս վարչապետին՝ կոալիցիայի ձևավորման նպատակով ակնկալվող բանակցություններում:
-Իսկ ինչո՞վ կբացատրեք զարգացումների նման ընթացքը:
-Ընտրությունների նման արդյունքների և Լապիդի կուսակցության այսօրինակ հաջողությունների հիմնական բացատրությունը և հիմնավորումը, թերևս, պայմանավորված է իսրայելական հասարակության շրջանում իշխող մթնոլորտով, և, դրան համահունչ, Լապիդի իրականացրած գրագետ քարոզարշավով: Այնուամենայնիվ, մի համգամանք ևս պետք է աչքաթող չանել` ընտրողների՝ վերջին 14 տարիների կտրվածքով ցուցաբերած աննախադեպ ակտիվությունը՝ շուրջ 67%, քանի որ այս անգամ, ըստ էության, քվերակությանը հետևողականորեն մասնակցել է իսրայելական հասարակության այն հատվածը, որը չափազանց պասիվ է եղել նախորդ ընտրություններին: Վերջին մի քանի ընտրական գործընթացների դիտարկումը ցույց է տալիս, որ Իսրայելում գոյություն ունի ընտրողների որոշակի զանգված, որը դժգոհ է այն ծրագրերից ու առաջարկներից, որոնք ներկայացվում են ավանդական կուսակցությունների կողմից. նրանք փնտրում են «երրորդ ուղին», ոսկե միջինը, բոլորովին նոր ուժի, որը կառաջարկի նոր պատասխաններ արդի մարտահրավերներին:

-Ի՞նչ հնարավոր դաշինքներ են ենթադրվում:
-Ընհանրապես Իսրայելի պատմության ողջ ընթացքում ընտրությունների արդյունքում որևէ ուժի չի հաջողվել բացարձակ հաղթանակ տանել, ստանալ Կնեսետի տեղերի կեսից ավելին՝ գոնե 61 մանդատ: Հետևաբար կոալիցիոն կառավարություններն արդեն ձևավորված ավանդույթ են այդ երկրի պետական կառավարման համակարգում: Նախևառաջ նշեմ, որ տեսականորեն հնարավոր է նաև ձախ և կենտրոնամետ ուժերի կողմից կառվարության ձևավորումը, եթե այդ գործընթացը չհաջողվի գլուխ բերել Նեթանյահուին`որպես ընտրություններում հաղթանակ տարած քաղաքական ուժի առաջնորդի: Սակայն թե′ երկրի ներսում և թե′ նրանից դուրս ու հատկապես մերձավորարևելյան տարածաշրջանում ստեղծված քաոսային և պայթունավտանգ իրավիճակը թույլ են տալիս պնդելու, որ Նեթանյահուն կանի ամեն հնարավորը նոր կառավարությունը ձևավորելու և դրա ղեկը ստանձնելու համար: Թերևս, հետընտրական շրջանի հիմնական խնդիրը կհանդիսանա ձևավորվելիք իշխող կոալիցիայի կազմը, ընդլայնվածության մակարդակը, հետևաբար նաև կայունությունը: Այս առումով, նրան սպասվում են ծանր բանակցություններ, լուրջ սակարկություններ` իշխանական կարկանդակը բաժանելու հարցում: Մի հանգամանք ակնհայտ է, որ ձևավորվելիք կառավարությունը չի ունենա բացարձակ աջակողմյան ուղղվածություն, և գործող վարչապետի համար բավականին բարդ կլինի լիարժեքորեն առաջ տանել ներքին և արտաքին հիմնախնդիրիների կարգավորման պահպանողական բլոկի մոտեցումները:
-Ի՞նչ ազդեցություն կունենան ընտրությունների արդյունքները տարածաշրջանային զարգացումների, մասնավորապես, Իրանի շուրջ ստեղծված իրավիճակի համատեքստում:
-Ըստ էության, երկրի անվտանգային հարցերն, որոնք այս քարոզարշավի ընթացում որոշակիորեն ստվերում էին մնացել երկրի ներսում առկա սոցիալ-տնտեսական խնդիրների ֆոնին, միշտ առաջնային և վճռորոշ նշանակություն են ունեցել Իսրայելի հասարակական-քաղաքական կյանքում: Ընտրությունների արդյունքում առաջացած իրողությունները թույլ են տալիս պնդել, որ երկրի արտաքին քաղաքականության հիմնական պատասխանատուները կմնան նույնը, ինչին և ձգտում էին «Լիկուդ-Բեյտենու» դաշինքի ղեկավարները` գնալով արտահերթ ընտրությունների: Մի բան ակնհայտ է, որ Իսրայելը, ցանկացած ուժային դաշինքի կառավարման պարագայում, չի կարող հանդուրժել Իրանի՝ միջուկային զենք ստեղծելու ծրագիրը, սա միանշանակ է և համակողմանի փաստարկված այդ երկրի անվտանգային քաղաքականության դիրքերից: Խնդիրն այստեղ մոտեցումների հեռվությունն է, հռետորաբանության տարբերությունը: Չնայած որ Իրանի միջուկային զենքին տիրապետելու հանգամանքը ամբողջովին մերժելի է Թել-Ավիվի կողմից, ամեն դեպքում, չեմ կարծում, որ Իսրայելի որևէ կառավարություն, առանց ԱՄՆ-ի հետ փոխհամաձայնության, յա դհարցում ինքնուրույն քայլերի կգնա: Այս համատեքստում ակնհայտ սկզբունքային տարաձայնություններ կան ԱՄՆ-ի և Իսրայելի վերընտրված ղեկավարների միջև վերոնշյալ խնդրի լուծման մոտեցումների և հռետորաբանության տեսանկյունից: Թեպետ պետք է նշեմ, որ երկու երկրների միջև հարաբերությունները խորքային ռազմավարական բնույթ ունեն, և չնայած նրանց իշխող վարչակարգերի հարաբերություններում երբեմն ծագող սառնությանը` դրանց բնույթը ամենևին չի փոխվում: Եվ դարձյալ, չնայած առկա տարաձայնություններին, այնուամենայնիվ, անհերքելի է, որ այս պարագայում և տվյալ ժամանակամիջոցին երկու կողմն էլ առավելապես ձգտում է Իրանի միջուկային ծրագրի խաղաղ հանգուցալուծմանը:

-Իսկ ի՞նչ զարգացումներ կարելի է ակնկալել իսրայելա-պաղեստինյան խաղաղ կարգավորման գործընթացում:
-Ձեր նշած խնդրի տեսանկյունից ևս այս ընտրություններն առանձնահատուկ էին, քանի որ ողջ քարոզարշավի ընթացքում այս հիմնախնդրի կարգավորմանն առնչվող հարցերը որոշակիորեն մնացել էին լուսանցքում: Այս համատեքստում, կարելի է ենթադրել, որ, չնայած անընդհատ ավելացող միջազգային ճնշումներին, էական և առանցքային փոփոխություններ ակնկալել Իսրայելի նոր իշխանությունների մոտեցումներում, իրատեսական չէ, քանի որ հատկապես վերջին տարիներին իսրայելական հասարակության շրջանում, հետևաբար նաև քաղաքական դաշտում զուգահեռաբար լայնորեն աճում են աջ-ծայրահեղական և արմատական-կրոնական հայացքներ ունեցող հոսանքները, որոնց գաղափարախոսության առանցքում կրոնական սիոնիզմն է, միասնական, անբաժանելի Իսրայելը: Ասվածի վառ օրինակը Նեֆտելի Բեննետի գլխավորած ծայրահեղ աջ ուղղվածություն ունեցող «Հրեական տուն» կուսակցության հաջողություններն էին`12 մանդատ նորընտիր Կնեսետում: Հետևաբար, կարելի է փաստել, որ իսրայելական ներկա կառավարող օղակները պատրաստ չեն խաղաղ կարգավորման, հատկապես ՄԱԿ-ում պաղեստինյան կողմի նախաձեռնած վերջին գործողություններից հետո:

-Իսկ կարելի է որոշակի փոփոխություններ ակնկալել հայ-իսրայելական հարաբերություններում հատկապես երկու երկրներում ակնկալվող հետընտրական վերադասավորումների համատեքստում:
-Մեր երկրների միջև առկա հարաբերությունները զարգացման լուրջ պոտենցիալ ունեն, որը լիարժեքորեն կյանքի կոչելու համար երկկողմանի քաղաքական կամք է անհրաժեշտ: Ըստ իս` նախևառաջ այստեղ անելիք ունի իսրայելական կողմը` վերանայելով Հարավային Կովկասում իրականացվող ակնհայտ ոչ հավասարակշռված քաղաքականությունը: Հետևաբար մնում է հուսալ, որ այս հանգամանքը ըստ արժանվույնի կգնահատվի և դրան առաջնային տեղ կհատկացվի Իսրայելում ձևավորվելիք կառավարության արտաքին քաղաքական օրակարգում: