Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Արդեն երկու տարի է ինչ «Արաբական գարնան» արդյունքում Սիրիան ներքաշվել է քաղաքական ճգնարամի մեջ: Զարգացման որ փուլում է գտնվում սիրիական հակամարտությունը, ինչպիսի գործընթացներ են ծավալվել Սիրիայում ու նրա շուրջ և ինչպիսի հեռանկար է սպասվում Սիրիային` այս խնդիրների շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց արաբագետ-իսլամագետ Սարգիս Գրիգորյանի հետ:

-Արդեն երկու տարի է ինչ Սիրիայում շարունակվում է ճգնաժամը, Ձեր կարծիքով որո՞նք էին այն պատճառները, որոնք հիմք հանդիսացան նման իրադարձությունների զարգացման համար:
-Եթե խոսենք պատճառների մասին, ապա պետք է դիտարկել դրանք ինչպես ներսիրիական, այնպես էլ Սիրիայի սահմաններից դուրս ծավալված գործընթացների պրիզմայով. 2000 թ-ին Բաշար Ալ-Ասադը իշխանության ղեկին փոխարինելով հորը` Հաֆեզ Ալ-Ասադին, փորձեց որոշակի բարեփոխումների ճանապարհով երկիրը դնել 21-րդ դարին համահունչ զարգացումների ճանապարհին, սակայն երկար տարիներ ավտորիտար վարչակարգի կնիքը իր վրա ունեցող սիրիական հասարակությունը պատրաստ չգտնվեց նման զարգացումներին: Արտաքին քաղաքական միտումները` 2008-2009 թթ. համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը, իսկ 2010 թ-ից սկսված Արաբական գարունը էլ ավելի սրեցին իրավիճակը Սիրիայում:

-Ինչպե՞ս կգնահատեք ներկայումս Սիրիայում առկա իրավիճակը:
-Իրավիճակը մնում է լարված և փոփոխական հաջողություններով է զարգանում հակամարտող կողմերի համար: Կան տարածքներ, որոնք գտնվում են կառավարական ուժերի վերահսկողության տակ, դրանք հիմնականում խոշոր շրջկենտրոններն են, կան տարածքներ, որտեղ ընդդիմադիր ուժերն են իրականացնում վերահսկողություն, որտեղ նրանք ստեղծում են իրենց տեղական ինքնակառավարման մարմինները, զինված խմբերն ու շարիաթի դատարանները: Մարտերը դեռևս շարունակվում են խոշոր քաղաքների ռազմավարական նշանակության օբյեկտներին տիրանալու համար, իսկ հակամարտող կողմերի շփման գիծը անընդհատ փոփոխությունների է ենթարկվում:

-Ինչպիսի՞ դերակատարում ունեն արտաքին ուժերը սիրիական ճգնաժամում, կա՞ն արդյոք փոփոխություններ նրանց որդեգրած ուղենիշում:
-Կան երկրներ, որոնք շարունակում են աջակցել սիրիական ներկայիս իշխանություններին, իսկ այս երկրների շարքում բավական ակտիվ է Իրանը, ինչը տրամաբանական է` Սիրիայի շիական-ալաուիական վարչախմբին աջակցելով` Իրանը փորձում է Արաբական գարնան զարգացումների համատեքստում սկսված հակաշիական ալիքը մեղմացնել` դրդելով նաև լիբանանյան Հիզբալլահին ակտիվություն ցուցաբերել սիրիական ճակատում: Մյուս կողմից Ռուսաստանն ու Չինաստանն ունեն աշխարհաքաղաքական շահեր տարածաշրջանում և շարունակում եմ օժանդակել ներկայիս սիրիական իշխանություններին: 

Ինչ վերաբերում է այն արտաքին ուժերին, որոնք հանդես են գալիս Բաշար Ալ-Ասադի դեմ, դրանք բազմազան են` սկսած արևմտյան գերտերություններից մինչև իսլամական ծայրահեղ արմատական կառույցներ:
Սիրիական ընդդիմությունն ունակ չէ առանց արտաքին օժանդակության թեքել կշեռքի նժարը իր օգտին, ուստի, կարծում եմ Բաշար Ալ-Ասադի վարչակարգի տապալմանը ձգտող արտաքին խաղացողները էլ ավելի կակտիվացնեն տրվող օժանդակությունը, նաև ռազմական, ընդդիմադիր ուժերին:
Մյուս կողմից ինչքան երկարում է ընդդիմադիրների մոտ կողմից միասնական ճակատով հանդես գալու փորձերը և վերջիններիս ռազմական հաջողությունները, այնքան ավելի լսելի են դառնում ընդդիմադիր ուժերի կողմից երկխոսության գնալու կոչերը:

-Ինչպիսի՞ն է լինելու Սիրիան ապագայում, ի՞նչ կանխատեսումներ ունեք:
-Զարգացումներն այնքան անորոշ են, որ դժվար է կանխատեսումներ անել, առավել ևս Սիրիայի պարագայում, սակայն, ըստ իս, Բաշար Ալ-Ասադի ալաուիական-շիական իշխանությունն այլևս շանսեր չունի մնալու իշխանության ղեկին, իսկ Սիրիայում երկար տարիներ իշխող ԲԱԱՍ կուսակցությունը կարժանանա այն ճակատագրին, որին արժանացան իրենց կուսակիցներն Իրաքում: Սիրիան այլևս այն չէ, ինչ մինչ 2011 թ-ի մարտին էր: Ուժեղանում են իսլամական արմատական կառույցների դիրքերը, ինչը կարող է բացասական ազդեցություն ունենալ երկրի էթնո-դավանական խճանկարի վրա: Ուստի Սիրիայի հետ կապված ներկայիս զարգացումներում ավելի շատ հարցեր են նշմարվում, քան դրանց պատասխանները: