Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Սիրիական հեղափոխական և ընդդիմադիր ուժերի ազգային կոալիցիայի ղեկավարության՝ մարտի 19-ին Ստամբուլում տեղի ունեցած նիստի ընթացքում ընտրվել է ժամանակավոր կառավարության ղեկավար, ով կառավարելու է Սիրիայի «ազատագրված շրջանները»: Ուղիղ եթերով հեռարձակված քվեարկության ընթացքում ձայների մեծամասնությունն ստացել է 50-ամյա քուրդ Ղասան Հիթու, որը բարձր տեխնոլոգիաների գծով մենեջեր է Դալասից և ԱՄՆ-ից Թուրքիա է տեղափոխվել վերջերս: Ժամանակավոր կառավարության հնարավոր գործառույթների, հակամարտության հետագա ընթացքի վրա նրա ազդեցության և այլ հարցերի շուրջ Panorama.am-ի թղթակիղցը զրուցեց արաբագետ Արմեն Պետրոսյանի հետ:

-Ո՞րն է նման կառույցի ստեղծման նպատակը և ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ այլընտրանքային կառավարության ստեղծումը սիրիական հակամարտության հետագա զարգացումներին վրա:
-Իրավական դաշտում Բաշար Ալ-Ասադի վարչակարգի դեմ պայքարելու տեսանկյունից սիրիական ընդդիմության և նրա արտաքին հովանավորների կողմից նման մարմնի ստեղծումը կարելի է նույնիսկ բավականաչափ ուշացած քայլ որակել, և դա պայմանավորել սիրիական ընդդիմության շրջանում առկա ակնհայտ անհամաձայնությունների, անգամ պառակտվածության հանգամանքով: Միևնույն ժամանակ, եթե կառավարությունն այնուամենայնիվ ստեղծվի և հաջողի իր առջև դրված գործառույթներից գոնե նվազագույնի իրականացման գործում, ապա այս պայմաններում ամբողջությամբ ի դերև կելնեն սիրիական հակամարտության խաղաղ կարգավորման անգամ չնչին հնարավորությունները. հակամարտությունը կթևակոխի որակապես նոր փուլ: Ասվածի համատեքստում, շատ շուտով ականատեսը կլինենք այդ կառույցի միջազգային ճանաչման գործընթացին, հետևաբար նաև միջազգային աջակցության արդեն նոր որակի և ծավալների, ինչն ավելի կխորացնի հակամարտությունը: Սիրիական ընդդիմությանը միջազգային իրավասուբյեկտություն հաղորդելու համար անհրաժեշտ է նոր կառավարության նախնական կամ միջանկյալ ճանաչումը, հնարավոր է նաև` միջազգային կազմակերպություններում Սիրիայի անդամակցությունն ապահովել հենց ժամանակավոր կառավարության ներկայացուցիչների միջոցով:

-Ինչպիսի՞ գործառույթներ կարող է ունենալ և ինչպես կարող է դրանք իրականացնել ստեղծվելիք ժամանակավոր կառավարությունը:
-Նախ, ինչպես հենց իրենք` սիրիական վարչակարգի ընդդիմադիրներն են հայտարարում, «անցումային կառավարությունը պետք է գործի ինչպես ապստամբների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում, այնպես էլ Սիրիայի հարևան երկրներում տեղակայված փախստականների ճամբարներում»: Սակայն ժամանակավոր կառավարության գործառույթների իրագործումն, ըստ էության, չափազնաց բարդ կլինի: Հավանաբար այս կառույցի նստավայրն սկզբնական շրջանում տեղակայված կլինի Թուրքիայում` թուրք-սիրիական սահմանի մերձակայքում գտնվող բնակավայրերից մեկում: Ըստ որոշ աղբյուրների` բուն Սիրիայում կգործեն կոմիտեներ, որոնք մշտական կապի մեջ կլինեն վարչապետի և նախարարների հետ: Սակայն ընդդիմությունը ևս հասկանում է, որ «ազատագրված» տարածքներում անհրաժեշտ է ներկայացուցչության բացումը, քանի որ կառույցը չի կարող երկիրը կառավարել համացանցի կամ «Skype»-ի միջոցով: Սակայն այս հանգամանքը լուրջ խնդիր կառաջացնի, քանի որ «ազատագրված տարածքներ» հասկացությունը շատ հարաբերական է: Սովորաբար Սիրիայի տարածքում նման շրջանների կարգավիճակը կարող է փոխվել օրերի, նույնիսկ ժամերի ընթացքում:
Ստեղծվելիք կառավարության համար բավականին էական խնդիր է նաև Սիրիայում գործող զինված ընդդիմության տարաբնույթ խմբավորումների կողմից ճանաչման հանգամանքը: Չնայած որ, այսպես կոչված, Սիրիայի ազատ բանակի շտաբի պետ Սելիմ Իդրիսն արդեն իսկ հայտարարել է իր ղեկավարած կառույցի՝ ժամանակավոր կառավարությանը ենթարկվելու պատրաստակամության մասին, այնուամենայնիվ, դրանում դեռ պետք համոզել նաև վարչակարգի դեմ պայքարող մյուս խմբավորումներին, որոնցից յուրաքանչյուրը սեփական շահերն է հետապնդում: Չպետք է մոռանալ նաև արմատական իսլամական խմբավորումների մասին, որոնց նպատակն ամենևին էլ Սիրիայում ժողովրդավարություն հաստատելը չէ:

-Ի՞նչ ֆինանսական միջոցներով է հնարավոր անցումային կառավարության գործունեությունը:
-Ինչ վերաբերում է անցումային կառավարության ֆինանսավորմանը, ապա այս հարցում դեռևս որոշակիություն չկա: Ընդդիմադիր կոալիցիայի անդամները կարծում են, որ միջոցները կարող են ձեռք բերել ինչպես Արևմուտքից, այնպես էլ Պարսից ծոցի միապետություններից: Թե ում միջոցով և ինչպես պետք է բախշվեն այդ գումարներն, ևս վերջնականապես որոշված չէ. հավանաբար դրանով կզբաղվի կոալիցիան: Իդեպ, միջոցների մի մասը կարող է գալ նաև «Սիրիական ընդդիմության հումանիտար և մարդկային օգնության կոորդինացիոն խմբի» կողմից. այդպես է կոչվում մի քանի ամիս առաջ Թուրքիայի տարածքում Ղասան Հիթույի հինադրած ոչ կառավարական կազմակերպությունը:
Որոշ հաշվարկներով` այլընտրանքային կառավարությանն անհրաժեշտ կլինի հայթայթել ամսեկան 500 մլն դոլարի չափի ֆինանսավորում` սեփական պարտականություններն իրականացնելու համար, այն է` վերականգնել իրենց վերահսկողության տակ գտնվող շրջանները, օգնություն տրամադրել կարիքավորներին, բացել դպրոցներ, վճարել պետական ծառայողների աշխատավարձերը և այլն:

-Ինչպե՞ս ընտրվեց ժամանակավոր կառավարության ղեկավարը, ո՞ւմ ազդեցությունն էր դրա կազմավորման հարցում առավել ազդեցիկ:
-Սիրիական ընդդիմության շարքերում միասնության բացակայությունն ի սկզբանե թույլ էր տալիս կանխատեսել, որ նման պաշտոնում փոխզիջումային ֆիգուր գտնելու անհրաժեշտություն էր առաջանալու, որը պետք է միաժամանակ ընդունելի լիներ ընդդիմադիր կոալիցիայի և՛ արմատական և՛ չափավոր թևերի համար: Հետևաբար, ժամանակավոր կառավարության ստեղծումը և հատկապես վարչապետի անձի՝ ԱՄՆ-ի քաղաքացի, ազգությամբ քուրդ և տեխնոլոգի մասնագիտությամբ կենտրոնամետ գործիչ լինելու հանգամանքը հնարավոր է դարձել սիրիական ընդդիմության կոալիցիոն ուժերի վրա գործադրված էական արտաքին ճնշումների արդյունքում` հատկապես Անկարայի և Վաշինգտոնի կողմից: Պետք է նշել, որ Հիթույին սիրիական ընդդիմության առաջնորդներից շատերն առաջին անգամ տեսնում էին հենց այդ համաժողովի ընթացքում: Նման պայմաններում ընդդիմադիրների մի մասն իր բողոքն էր հայտնել հապճեպորեն, արտաքին ուժերի կողմից պարտադրված վարչապետի թեկնածության հետ: Ընդդիմության որոշ անդամներ կարծում էին, որ կոալիցիան պետք է ընտրի մի խումբ, որը պատասխանատվություն կստանձնի ապստամբների արտաքին կապերի համար, իսկ անցումային կառավարության կազմում պետք է ներգրավվեն նաև գործող կառավարության անդամներ: Այս հակասությունների համատեքստում ՍԸՀՈՒԿ-ի 73 անդամների շուրջ 1/3-ն ընդհանրապես հրաժարվեց մասնակցել քվեարկությանը: Ընտրությունների ընթացքում Հիթույի հիմնական մրցակիցն էր ՍԱՀ նախկին գյուղատնտեսության նախարար Մուստաֆա Ասադը, ով պաշտոնավարել է դեռևս ներկայիս նախագահի հոր` Հաֆեզ Ալ-Ասադի օրոք, և չնայած քաղաքական և կառավարման ոլորտի հսկայական փորձին` ստացավ ընդամենը 7 ձայն: Ընտրությունների արդյունքը ցույց տվեց, որ ընդդիմությանն անհրաժեշտ է այնպիսի կառավարություն, որն առավելապես կզբաղվի տեխնիկական հարցերի լուծմամբ:

-Ի՞նչ քայլեր կարելի է ակնկալել ժամանակավոր կառավարության ղեկավարի կողմից:
-Նախ և առաջ, հավանաբար Հիթու կներկայացնի նոր կառավարության կազմը և որոշ ծրագրային դրույթներ: Նրա կողմից առաջարկված թեկնածությունները պետք է հաստատվեն Ազգային կոալիցիայի խորհրդի կողմից: Հնարավոր է` առաջին ցուցակը հրապարակվի առաջիկա օրերին: Թեկնածուներին ուղղված հիմնական պահանջներն են` նրանք պետք է լինեն ընդդիմության ներկայացուցիչներ, ովքեր գործով են ապացուցել Ասադի վարչակարգի հանդեպ անհանդուրժողականությունը: Սպասելի է նաև, որ ընդիմադիր գործիչը ակտիվ հանդիպումներ կունենա օտարերկրյա առաջնորդների, միջազգային կազմակերպությունների ղեկավարների հետ` ձգտելով հասնել իր գլխավորած կառույցի միջազգային ճանաչմանը: Այդուհանդերձ միանշանակորեն պետք է փաստել, որ ժամանակավոր կառավարության ձևավորումը և նրա ղեկավարի կողմից արդենիսկ որդեգրած անզիջում և սկզբունքային կեցվածքը կարող է ավելի սրել ճգնաժամը Սիրիայում, քանի որ այդպիսով ընդդիմությունը փակում է նախագահ Բաշար Ալ-Ասադի վարչակարգի հետ երկխոսության դռները, խախտում համատեղ անցումային կառավարություն ձևավորելու ներսիրիական և միջազգային պայմանավորվածությունները: Միաժամանակ, հաշվի առնելով վերջին արձագանքները, կարելի է կանխատեսել, որ սիրիական ընդդիմության նոր կառույցի վրա ազդեցության լուրջ լծակներ կունենան Պարսից ծոցի միապետությունները և հատկապես Թուրքիան: