Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանի և Վրաստանի գենդերային հավասարության խնդիրների, օրենսդրության բացերի ու կարծրատիպերի մասին Panorama.am-ը զրուցեց «Վրաստանի կանանց ինֆորմացիոն կենտրոնի» ղեկավար Ելենա Ռուսիցկայայի հետ:

-Գենդերային հավասարությանը նվիրված տարածաշրջանային մի շարք ծրագրերում և մասնավորապես Oxfam-ի կողմից ֆինանսավորվող «Կանանց և երիտասարդների քաղաքական իրավունքների ու հնարավորությունների հզորացումը» ծրագրում Վրաստանի գործընկեր է ընտրվել Հայաստանը, քանի որ «Հայաստանն այս իմաստով ավելի շատ է առաջընթաց արձանագրել»: Դուք ևս այդ կարծիքի՞ն եք:

-Իրականում թե' Հայաստանում և թե' Վրաստանում, ըստ իս, կանանց հիմնահարցերը բավականին վատ վիճակում են` որևէ լավ բան ասել չեմ կարող: Երբ մենք համեմատում ենք, համեմատականն անցկացնում ենք որոշակի ոլորտներում: Օրինակ Հայաստանում, որքանով ես տեղեկացված եմ, Ընտրական օրենսգրքում լրացումներ է կատարվել ու ընդունել եք քվոտավորման համակարգը, ինչն էլ բերեց նրան, որ ընտրական գործընթացներում կանանց մասնակցության խնդիրը ինչ-որ չափով բարելավվեց: Սակայն Վրաստանում դրան դեռ չենք հասել, չնայած կանանց հիմնախնդիրներով զբաղվող բազմաթիվ հասարակական կազմակերպություններ պայքար են մղում այդ ուղղությամբ... Միակ բանը, որ մեզ հաջողվեց, այն էլ միայն Վենետիկի հանձնաժողովի միջնորդությամբ այն է, որ ամրագրվեց` քաղաքական կուսակցություններին հնարավորություն է ընձեռվում ֆինանսական հավելյալ աջակցություն ստանալ, եթե նրանց ցուցակներում կանանց ներկայացվածությունը մեծ լինի: Բայց խորհրդարանական վերջին ընտրությունները ցույց տվեցին, որ ցանկալի շեմը հաղթահարած կուսակցությունների համար այդ ֆինանսական միջոցները, այսպես ասենք, գայթակղիչ չէին և օրենսդրական այդ փոփոխությունը որևէ օգուտ դեռ չի տվել:

Վրաց հկ-ները, որոնք այս հիմնախնդիրներով են զբաղվում, օրակարգային են համարում քվոտավորման համակարգի ներդրումը Վրաստանում, քանի որ այլ կերպ հարցը լուծել չի հաջողվում: Խնդրին ներգրավված է նաև խորհրդարանի գենդերային հարցերով հանձնաժողովը, բայց դեռ ամեն ինչ օդից կախված է: Միակ հաջողությունը, որ այս ժամանակահատվածում արձանագրել ենք այն է, որ խորհրդարանական ընտրություններից հետո երկու կին պատգամավորներ նշանակվեցին նախարարներ և հիմա մենք պայքարում ենք, որպեսզի նրանց փոխարեն խորհրդարան գնան համամասնական ցուցակում ներկայացված հաջորդ կին թեկնածուները և ոչ թե տղամարդիկ....

-Այդ խնդիրը նաև Հայաստանում է և մեր հկ-ները ևս պայքարում են այդ լրացումը ներառելու համար, որպեսզի ինքնաբացարկ հայտնած կնոջ փոխարեն գա ցուցակի հաջորդ կին թեկնածուն:

-Դա իսկապես կարևոր է, բայց դրան հասնելու համար դեռ խնդիրներ մենք շատ ունենք.... Հույս ունենք, որ կհաջողվի նրանց փոխարեն կանանց բերել, առավել ևս, որ այսօր ամեն անկյունում հայտարարում են, թե վրաց խորհրդարանում 12 տոկոսը կանայք են (Վրաստանի խորհրդարանն ունի 150 պատգամավոր), բայց իրականում ստացվում է, որ այդ տոկոսը նվազել է 10.8-ի… հուսանք Գենդերային հարցերի հանձնաժողովը խորհրդարանի քննարկմանը խնդիրը ի վերջո կներկայացնի:

-Փաստորեն Վրաստանի խորհրդարանը նման հանձնաժողով ունի: Այդ իմաստով Հայաստանի նկատմամբ առաջընթաց եք արձանագրել:

-Դե.. իրականում խնդիրը նրանում է, որ մեր օրենսդրությունում կան առանձին օրենքներ թրաֆիկինգի, գենդերային հավասարության, ընտանեկան բռնության դեմ պայքարի և այլն, որոնք ամրագրված են ծրագրային մոտեցումներով: Բայց շատ դեպքերում մեզ մոտ բացակայում են ֆինանսները, որոնք, օրինակ, կմղվեն գենդերային հավասարության օրենքի լիակատար գործողությանը…

-Օրենքը մնում է թղթի վրա:

-Այո: Բայց ես հատուկ ընդգծեմ` այդ վիճակը միայն գենդերային հավասարության ոլորտում է, քանի որ ընտանեկան բռնության կամ թրաֆիկինգի դեմ պայքարի օրենսդրական դաշտում իրավիճակը ավելի բարվոք է:

-Թվային պատկերն ինչպիսի՟ն է` քանի կին պատգամավոր ունեք այսօր խորհրդարանում և քանիսն են եղել նախորդ գումարմանը:

-Նախորդ խորհրդարանում պատգամավորների միայն 6 տոկոսն էին կանայք, իսկ այսօր, արդեն նշեցի, 10.8 տոկոսն են կանայք.... քիչ է շատ: Նախարարների թվում էլ երեքն են կանայք:

Մեզանում ևս ակտուալ է պայքարն արհեստականության դեմ, որպեսզի չգանք այն իրավիճակին, երբ կանայք ներկայացվում են համամասնական ցուցակներում միայն արհեստական: Ի վերջո ներկայումս որևէ մեկին պետք չէ ապացուցել, որ կանանց ներուժը լուրջ ներուժ է` կանայք ավելի պատրաստված են, գրագետ են, օրենքին դեմ չեն գնում:

-Տիկին Ռուսիցկայա, իսկ ինչպիսի՞ն է իրավիճակը տեղական ինքնակառավարման մարմիններում:

-Այնտեղ ամեն ինչ ավելի վատ է, խայտառակ ես կասեի, որովհետև կանայք, այն էլ ղեկավար պաշտոններում ուղղակի բացակայում են... անգամ փոխքաղաքապետերի, փոխգյուղապետերի պաշտոններում կանայք գրեթե չկան: Ընդհանուր առմամբ կարող ենք մատնանշել 10 տոկոս կանանց առկայություն ամբողջ ՏԻՄ համակարգում, ինչը, հասկանալի է, չի կարող իրավիճակ փոխել կամ լուրջ ազդեցություն ունենալ: Ամենուրեք որոշումներ կայացնում են տղամարդիկ:

-Պատճառը որն է, կարծրատիպե՞րն են մեղավոր:

-Կարծում եմ այո, առավել ևս, որ Հայաստանում էլ դա է` կարծրատիպերն ամենուրեք նույնն են: Հասարակությունը պետք է պայքարի դրանց դեմ, բայց միառժամանակ մենք տեսնում ենք, թե որքան մեծ թիվ են կազմում մեզ շրջապատող սեքսիստական երևույթները, գովազդը: Անգամ մարտի 8-ի ռեպորտաժներում անընդհատ կարելի է լսել «թույլ սեռի ներկայացուցիչներ» և այլն... այս ամենն է անհրաժեշտ հաղթահարել ու կոտրել կարծրատիպերը:

Նախորդիվ` Հայ-վրացական նմանություններ գենդերում. «Պետությունն այնքան էլ չի օգնում կանանց, որ նրանք կայանան ու իրացնեն իրենց ներուժը»