Ձեր վստահելի աղբյուրը

Պայթյունները, որոնք տեղի ունեցան բոստոնյան ամենամյա մարաթոնյան վազքի ժամանակ, որտեղ հավաքված են հազարավոր մարդիկ, անմիջապես բնորոշվեցին որպես ահաբեկչական գործողություններ, որոնք աննախադեպ էին ԱՄՆ-ի համար 2001 թ-ի սեպտեմբերի 11-ից հետո: Պայթյունների զոհ դարձան 3 հոգի, մոտ 180 հոգի ստացան տարբեր աստիճանի վնասվածքներ: ԱՄՆ իրավապահ մարմինները սկզբում հայտարարեցին պայթյուններն իրականացրած կասկածյալների` ծագումով չեչեն 26-ամյա Թամերլան Ցարնաևի և նրա եղբայր, 19-ամյա Ջոխար Ցարնաևի անունները, այնուհետև սկսեցին հետապնդումը վերջիններիս նկատմամբ: Բոստոնյան ահաբեկչական պայթյունների հանգուցալուծումն եղավ հետապնդման ընթացքում Թամերլան Ցարնաևի փոխհրաձգության ժամանակ սպանությունը, և Ջոխար Ցարնաևի ձերբակալությունը պայթյուններից 5 օր հետո` ապրիլի 19-ին:
Այս ամենի հետևում իսլամական ծայրահեղ արմատական հետք, կամ այս պայթյունների կազմակերպման հիմքում «Ալ-Կաիդա»-ն տեսնելը միգուցե տրամաբանական է, սակայն արևմտյան հասարակություններում բավական վտանգավոր միտումներ են նկատվում, որոնք այժմ էլ արդեն մեծ սպառնալիք են իրենցից ներկայացնում:

Նախ պետք է հասկանալ, թե չեչեն եղբայրներն ունեցել են արդյոք կապեր իսլամական ծայրահեղական կառույցների հետ, ուղղորդվել են իրենց գործողություններում որևե ծայրահեղ իսլամական առաջնորդի գաղափարներով, կամ արդյոք նրանց գործողությունների տրամաբանության հիմքում կարելի է դիտարկել կրոնական գործոնը:

Այն որ իսլամական արմատական քարոզն Արևմուտքում ունի իր հետևորդները, դա փաստ է: Իսկ եթե կան հետևորդներ, ապա կան նաև այդ հետևորդներին որևէ գործողությունների ուղղորդելու փորձեր: Թամերլան և Ջոխար Ցարնաև եղբայրներն ի զորու չէին միայնակ իրականացնել նման պայթյունները, և նրանք ուղղորդվել են որևէ այլ ուժի կողմից: Հայտնի է, որ եղբայրներից ավագը` Թամերլան Ցարնաևը, 2003 թ-ին եղել է Թուրքիայում, իսկ 2012-ին` այցելել է Ռուսաստան, որից հետո նրան հարցաքննել են ամերիկյան իրավապահ մարմինները: Շատ հնարավոր է, որ նա որոշակի ցուցումներ և պատրաստություն է անցել Թուրքիայում, կամ Ռուսաստանի հյուսիսկովկասյան որևէ երկրում:
Երկու եղբայրներին ճանաչողների պնդմամբ ԱՄՆ-ում բնակության ժամանակ բացահայտ ռադիկալ իսլամական տրամադրություն նրանց վարքում չի նկատվել, եղբայրները զբաղվել են ուսումով, սպորտով, Թամերլան Ցարնաևն ունեցել է ընտանիք, այսինքն՝ հանդիսացել են սովորական քաղաքացիներ, որոնք ոչ մի արմատական իսլամական գաղափարներով աչքի չեն ընկել:

Վտանգը նրանում է, որ ծայրահեղ իսլամական գաղափարները վերջին ժամանակներում բավական արագ ներթափանցում են արևմտյան զարգացած երկրների մուսուլմանական, հատկապես երիտասարդական շերտերի մեջ, որոնք կարճ ժամանակում մի կողմ են դնում արևմտյան արժեհամակարգում իրենց ունեցած ձեռքբերումները` իրենց գտնելով ջիհադական պայքարի մեջ (ըստ տեղեկությունների Թամերլան Ցարնաևը հաջողություններ ուներ բռնցքամարտում և նույնիսկ երազում էր հանդես գալ ԱՄՆ դրոշի տակ, իսկ Ջոխարը նպատակ ուներ ուսումից հետո վերադառնալ Չեչնիա և աշխատել այնտեղ):

Իսլամական ծայրահեղական նոր սերնդի գաղափարախոսների կողմից առաջ են քաշվում այն սկզբունքները, որ 21-րդ դարի ջիհադականը պետք է ամբողջապես ինտեգրված լինի արևմտյան հասարակությունում, կարողանա իր մեջ կրի արևմտյան արժեհամակարգը, ապրի այդ հասարակարգի հիմքում դրված օրենքներով, որպեսզի կարողանա աննկատ և կասկածանքներից զերծ մնալ ու նպատակին հասցնել ջիհադի պայքարը տվյալ երկրում. ասել է թե, կազմակերպել ահաբեկչական գործողություններ, անհավատների (քրիստոնյաների և այլն) սպանություններ, իրականացնել պայթյուններ մարդկանց զանգվածային կուտակման վայրերում և այլն: Նման գաղափարների զոհ են դառնում մեծ մասամբ երիտասարդներ, որոնք կյանքի ծաղկուն շրջանում վերածվում են ջիհադականների` իրենց առջև դնելով բոլորովին այլ նպատակներ (պայթյունների կազմակերպիչներից մեկը` Թամերլան Ցարնաեվը, իր թվիթերյան էջում մի գրառում էր զետեղել, որ չի կարողանում հասկանալ ամերիկացիներին): ԱՄՆ-ում մեծացած անձնավորություններին, որոնք ընտրել են ջիհադական պայքարի ուղին, շատ դժվար է հայտնաբերել, չեզոքացնել և պատասխանատվության ենթարկել: Նրանք մինչև ահաբեկչական գործողությունները մնում են աննկատ և ոչնչով չեն տարբերվում հասարակ քաղաքացիներից:
Փորձը ցույց է տալիս, որ բացի Մերձավոր Արևելքում և այլ տարածաշրջաններում մարտական մկրտություն ստացող արևմտյան ջիհադականներից, որոնք վերադառնալով իսկական պատուհաս են լինելու այդ երկրների համար, պարփակված «սովորական, հասարակ» քաղաքացիներ էլ արևմտյան հասարակություններում կան, որոնց վտանգն Արևմուտքը զգում է այժմ:

Արաբագետ-իսլամագետ Սարգիս Գրիգորյան